دکتر محمد جاودان مدیر گروه شیعه شناسی در گفتگویی اختصاصی به سوالات رشته شیعه شناسی پاسخ داد. تفصیل این گفتگو را در ذیل مشاهده می کنید.

• سوال: لطفا در مورد رشته شیعه شناسی توضیح دهید؟
• پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم رشته شیعه شناسی یا «Shia Studies» یکی از رشته های جدید در مراکز دانشگاهی ایران و همچنین مراکز تحقیقی و علمی حوزوی است که تقریبا حدود دو دهه از تاسیس آن می­گذرد. دانشگاه ادیان و مذاهب در این زمینه پیشگام است و اولین مرکز دانشگاهی است که این رشته را تاسیس نمود.
  دانشگاه ادیان و مذاهب به همین جهت دانشکده ای را تحت عنوان شیعه شناسی تاسیس کرد که سه رشته و گرایش را در خودش داشت: رشته فرق تشیع که مذاهب و فرقه های مختلف در طول تاریخ را مورد مطالعه و بررسی قرار می­دهد. رشته تاریخ تشیع که عمدتا به تحولات تاریخی در حوزه شیعه شناسی می پردازد هم تاریخ خود شیعیان و شکل گیری و تحول آنها و هم دولتهای شیعی و بحث های تمدنی شیعه که در آن مطرح هست. و رشته شیعه شناسی که تمرکزش بر کلام شیعه و آموزه ها و باورهای شیعه است یعنی آموزه های اصلی مانند توحید، نبوت و معاد که طبعا بر اساس قرائت اهل بیت و ائمه معصومین(ع) و با جهت گیری قرآن و و روایات ائمه بحث تاریخ آموزه های شیعه و تاریخ کلام شیعه، متکلمان شیعه، مدارس و مذاهب کلامی شیعه را مورد بررسی قرار می­دهد. بنابراین رشته شیعه شناسی به کلام شیعه می پردازد. در این سالهایی که دانشگاه ادیان و مذاهب این دانشکده را تاسیس کرده است بیشترین اقبال دانشجویان علی رغم وجود سایر رشته ها به این رشته بوده است. و این رشته همچنان پا بر جاست و اقبال بسیار خوبی نسبت به آن وجود دارد. علت این اقبال نیز به جهت آن است که این رشته موضوع آموزه ها را بیان می­کند، آموزه های اصلی مانند توحید، نبوت و معاد و همچنین آموزه های اختصاصی شیعه مانند موضوع امامت با ابعاد مختلفی که دارد،‌ بداء، رجعت، تقیه و اعتقادات دیگری خاص شیعه می باشد. همچنین همانطور که عرض شد یک یدیگر از جاذبه های این رشته بحث پیرامون تاریخ تحولات فکری شیعه و مدارس کلامی شیعه می باشد که طبعا علاقه مندان خاص خود را دارد.
• سوال: این رشته در چه مقاطعی در حال برگزاری است؟
• پاسخ: این رشته در مقطع کارشناسی به صورت مجازی، در مقطع کارشناسی ارشد هم به صورت حضوری و هم مجازی و در مقطع دکتری نیز در حدود یک دهه ای است که دانشجوهایی از اقصی نقاط کشور در آن پذیرش شده و تا به الان ده ها نفر فارغ التحصیل شده اند که برخی از آنها بحمدلله از چهره های مطرح هستند و در دانشگاه ها و مراکز مختلف علمی دانشگاهی و حوزوی در قامت استادی، عضو هیئت علمی، محقق و نویسنده مشغول به فعالیت های علمی هستند.
  از زمانی که دکتری این رشته دایر شده است یک رقابت تنگاتنگی بین داوطلبین این رشته وجود داشته است و داوطلبین این رشته هم از افرادی که از طریق آزمون سراسری شرکت می­کنند و هم از افرادی که از طریق آزمون اختصاصی حوزه وارد می­شوند پذیرش می­شوند. به هر حال از هر دو مرکز حوزه و دانشگاه در این رشته همیشه داوطلب داشته ایم که تلفیقی از هر دو گروه را شامل می­شدند.
• سوال: امتیازات دانشگاه ادیان و دانشکده شیعه شناسی در چیست؟
• پاسخ: در دانشگاه ادیان و این دانشکده امتیازی که وجود دارد وجود اساتید فرهیخته و اهل و فن و متخصص در رشته شیعه شناسی هستند. دانشگاه ادیان در اصل یک مرکز تحقیقی در حوزه ادیان و مذاهب بود و یکی از گرایش هایی که در آن مرکز کار می­شد گرایش مذاهب، مذاهب اسلامی و شیعه شناسی بود و افرادی که آن زمان در آن مرکز جذب شدند افرادی بودند که از سابق علاقه مند به رشته های مذاهب و کلام اسلامی اهل سنت و فرق تشیع بودند و لذا دوستانی که الان حضور دارند زمینه مطالعاتی و تحقیقی داشتند و در مرکز تحقیقات ادیان و مذاهب نزدیک به یک دهه کار پژوهشی و آموزشی زیر نظر اساتید تراز اول کشور صورت گرفت. بنابراین جمعی از دوستانی که در زمینه شیعه شناسی فرق و تاریخ تشیع تخصص پیدا کرده بودند به عنوان اساتید این رشته به عنوان هیئت علمی استخدام شدند و از همان آغاز در دانشکده حضور داشتند و دانشجو ها را در این زمینه هدایت کردند. این یکی از امتیازاتی است که در دانشگاه ادیان و به ویژه دانشکده شیعه شناسی وجود دارد و شاید در کمتر مرکز علمی چنین مجموعه علمی وجود داشته باشد که تخصص ویژه در این زمینه داشته اند و طبعا یکی از عناصری است که موجب شده تا اقبال بیشتری نسبت به به این مرکز وجود داشته باشد.
  از دیگر امتیازاتی که دانشگاه ادیان در حوزه شیعه شناسی دارد وجود کتابخانه بسیار غنی و نمونه و منحصر به فردی است که البته زمینه های ادیانی، فرق اهل تسنن، مذاهب اهل تسنن و از همه مهمتر حوزه و قلمرو شیعه و تشیع را یعنی فرق و تاریخ تشیع و کلام شیعه را به طور کامل پوشش می­دهد و از منابع مختلف فارسی، عربی و انگلیسی و حتی به زبان های دیگر در این دانشگاه وجود دارد و دانشجو هیچ نیازی ندارد که به مراکز دیگر رجوع کند ضمن اینکه کتابخاته دانشگاه متصل به مراکز کتابخانه ای حوزوی و دانشگاهی دیگر قم با عنوان «مکتا» هم هست که اگر احیانا دانشجو نیازی به کتابی داشته باشد که در کتابخانه دانشگاه ادیان نباشد می­تواند سفارش دهد و از طریق کتابخانه های دانشگاه های دیگر تهیه شود.
  یکی دیگر از امتیازات دانشگاه ادیان و رشته شیعه شناسی این است که این رشته جنبه بین المللی بسیار خوبی دارد. نزدیک به این دو دهه ای که از عمر این رشته می­گذرد در ارتباطات زیاد بین المللی که وجود داشته است معمولا هیئت های علمی مختلفی که از دانشگاه های مختلف اروپا، آمریکای شمالی، آسیا و حتی کشور های عربی آمده اند همیشه یک مسأله اصلی بحث شیعه شناسی بوده است. در همایش های بین المللی که وجود داشته در تعاملات و آمد و شدها و تبادل هایی که بوده همیشه موضوع شیعه شناسی محوریت داشته است. در تبادل اساتید و دانشجویان دانشکده شیعه شناسی همیشه پیشگام است و یک محور مهم و مطرح هست و تقریبا در هفت یا هشت سال اخیر یک کرسی شیعه شناسی بین المللی که سالی دو بار و به مدت دو هفته برگزار می شود در دانشگاه تاسیس و دایر شد که در واقع اساتید و دانشجویان کشور های مختلف که علاقه مند به شیعه شناسی هستند در آن شرکت می کنند و ضمن حضور در دانشگاه ادیان، دروس شیعه شناسی به آنها ارائه می­شود. و اساتید و دانشجویان کشورهای مختلف جهان از این کرس استقبال می­کنند.
• سوال: لطفا نسبت به آینده شغلی این رشته توضیحاتی را ارائه بفرمایید؟
• پاسخ: این رشته به لحاظ شغلی هم زمینه های خوبی دارد ضمن اینکه در خود داشنگاه ادیان زمینه جذب دانشجویانی که از لحاظ علمی توانمند و برجسته باشند برایشان تا حدی و با توجه به ظرفیت دانشگاه وجود دارد، دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی دیگر در سایر مناطق مختلف کشور همچون آموزش و پرورش، دفاتر نمایندگی ولی فقیه، دانشگاه مذاهب اسلامی، استان هایی که برادران اهل سنت در آنها وجود دارند و مراکز تحقیقاتی و یا حتی دبیرستان ها از جمله مراکزی هستند که امکان جذب فارغ التحصیلان این رشته در آنها وجود دارد. علاوه بر این ها تحقیق، نویسندگی، تدریس و… نیز از زمینه هایی است که اگر دانشجویان در آنها خودشان را توانمد سازند زمینه شغلی آینده­شان در وزارت علوم، مراکز حوزوی و دانشگاهی و وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات و مراکزی که به نوعی به حوزه تشیع و شیعه شناسی مرتبط هستند از جمله مراکزی هستند که زمینه شغلی را برای فارغ التحصیلان این رشته می­توانند فراهم سازند.