گفتگو، زبان گویا و قدرت بیان از بالاترین کمالات انسانی است که موجب تمایز و برتری وی بر تمام مخلوقات شده است. گفتگو و بیان قدمتی به تاریخ بشر و خلقت این موجود خاکی دارد. همچنین گفتگوی ادیان از دیرزمان در میان پیروان ادیان الهی مرسوم بوده هرچند در دورانی هر کدام در جهت نشان دادن برتری خود به این مهم اقدام نموده، اما گفتگوی ادیان که چندی است از آن سخن به میان آمده مقوله‌ای جدای از این مباحث بوده و در جهت نزدیک نمودن و صلح و سازش، محملی برای خود به راه انداخته است. اصطلاح گفتگوی ادیان از نیمه دوم قرن بیستم در اکثر جوامع دینی خود را به رسمیت شناسانده و در این راستا بزرگانی از ادیان مختلف در اجرای این امر همت گماشته‌اند و پیروانی از تمام ادیان جهان بر این مسئله اتفاق نموده و در حال جریان‌سازی برنامه‌های جامع و جهانی هستند.

اما از باب شفاف‌تر شدن الزامات و فوائد گفتگوی ادیان لازم است به این موضوع پرداخته شود که ضرورت‌های گفتگوی ادیان چیست؟ این پرسش از باب شک و تردید در اصل بحث نبوده اما ذهن بسیاری از اندیشمندان این حوزه را به خود مشغول نموده است. باید توجه داشت که از مهمترین مشخصه‌های جامعه کنونی جهانی، کثرت‌گرایی عام است و تفاوت‌ها و گوناگونی‌هاي دنیاي امروز باعث می‌شود پیروان ادیان الهی گردهم آیند و با همکاري و مشورت با یکدیگر درباره مشکلات و موضوعاتی که منافع کل بشریت را تهدید می کند، چاره‌اندیشی کنند. هماهنگی و تعامل بین ادیان و پیروان آنها، یکی از ملزومات ضروري این برهه از زمان به شمار می‌آید.

اهمیت و ضرورت گفتگوی ادیان

مسائل و معضلاتی که همه ادیان را در معرض نگرانی‌ها و تهدیدات مشترك قرار داده، نه تنها گفتگوي ادیان ضروري و اجتناب‌ناپذیر است، بلکه اکنون می‌بایست پا را از حوزه گفتگو فراتر گذاشته و عملاً براي مقابله با تهدیدات و نگرانی‌هاي موجود، با اشتراك مساعی ادیان، خط مشی واحد و سیاست‌گذاري مشخص و مشترکی را اتخاذ نمود.

امروزه بخش بزرگی از آلام و مصائب بشري نظیر نسل‌کشی‌ها، قتل عام‌ها، نژادپرستی‌ها و کشتارها، مسائل ذاتاً سیاسی نیستند، بلکه موضوعاتی مرتبط با حقوق بشرند و ادیان در این موارد مواضع روشنی داشته و هرگونه اقدام جنایت‌آمیز، نژادپرستی و قتل و کشتار را محکوم می‌کنند.

گفتگوي ادیان، تنها راه مستقیم رسیدن به درك متقابل اعتقادي و دینی ادیان از یکدیگر است.

گفتگوي ادیان، مسیر حل و فصل مسائل بین ادیان را هموار و کوتاه‌تر می‌نماید و با کاهش مناقشات، دنیاي امن‌تري براي پیروان ادیان و عموم انسان‌ها می‌سازد.

اهداف گروه گفتگوی ادیان

• این مرکز با استعانت از خداوند متعال در جهت ایجاد فضای صلح و گفتگو اقدام به برپایی و کار خود را بر مبنای احترام و تعامل متقابل آغاز نموده است؛
• تبیین مبانی فکری و نظری گفتگوی ادیان و آشنایی با مشترکات و مفترقات ادیان در جهت رفع موانع و استحکام مرزهای مشترک؛
• بررسی و ارائه راه‌کارهای عملی گفتگویی ادیان و برداشتن گامی موثر به سوی صلح جهانی با بهره‌گیری از پتانسیل‌های فعال در ادیان مختلف؛
• ایجاد بستری مناسب جهت گفتگوهایی آزاد و دور از تنش برای گروه‌های دینی مختلف در نشست‌های علمی مشترک؛
• رفع سوء‌تفاهم‌ها و تعصبات زیاد از حد دینی و شبهه‌زدایی از اتهامات و اختلافات بی‌اساس نسبت به دیگر ادیان؛
• شناسایی نقشه‌های صاحبان زور و زر و تزویر در ایجاد تفرقه و گسست در بین ادیان و ارائه راه کارهایی جهت جلوگیری از این دست اقدامات و نزدیکی ادیان به یکدیگر؛
• هماهنگی و همکاری مجموعه‌های گفتگوی ادیان در داخل و خارج از کشور؛
• شناسایی و جلب همکاری پژوهشگران، پیشگامان و دانشجویان علاقه‌مند به گفتگوی ادیان؛
• گسترش فرهنگ گفتگوی ادیان در میان طلاب و دانشجویان.

«حقوق بشر» معطوف به حقوق انسان‌هاست و رابطه وثیق، عمیق و متقابلی با «صلح» دارد و به تعبیر دقیق، مکمّل آن در جامعه انسانی است. برای رسیدن به «صلح»، باید حریم و حرمت «حقوق بشر» حفظ شود و همزمان، آنچه می‌تواند ضامن معتبر برخورداری آحاد جامعه از «حقوق بشر» شمرده، حاکمیت «صلح» در جامعه است. طبعا اگر حریم «حقوق بشر» در ساحت‌های مختلف آن، یعنی حقوق آزادی اجتماعی و سیاسی، حقوق آزادی‌های مذهبی و اعتقادی، حقوق آزادی بیان و اطلاع‌رسانی، حقوق زنان، حقوق کودکان، حقوق اقوام و ملل، حقوق اقتصادی، حقوق اجتماعی و حقوق فرهنگی شکسته شود و کرامت انسان‌ها پایمال گردد و آزادی‌هایی که به عنوان حق مسلّم بشر، شناخته شده است، سلب و یا محدود گردد، «صلح» نیز از جامعه رخت بر خواهد بست. درحالی‌که  اگر «صلح» در جامعه حضور داشته باشد، «حقوق بشر» نیز حضور خواهد داشت و پاسداشت «حقوق بشر»، یعنی حضور مقتدرانه «صلح» در جامعه.

با عنایت به مقدمه فوق، «گروه حقوق بشر» در مرکز صلح و گفت‌وگوی دانشکاه ادیان و مذاهب، با هدف حمایت از پژوهش‌ها و آموزش‌های حقوق بشری در محدوده وظاایف و اختیارات مرکز، و وظایف مشروحه ذیل، فعالیت خود را آغاز نموده است.

وظایف:

• انجام پروژه‌های تحقیقاتی، سازماندهی دوره‌های آموزشی و برگزاری کارگاه‌ها و سمینارها و انتشار تحقیقات مرتبط با حقوق بشر؛
• همکاری با سازمان‌ها، نهادها و پژوهشگران در زمینه تحقیق و ترویج حقوق بشر؛
• حمایت از پایان‌نامه‌ها و تحقیقات در موضوع حقوق بشر؛
• تربيت کادر علمي آموزشي و پژوهشي و متخصصين كشور در حوزه حقوق بشر؛
• ايجاد ارتباط بين مراكز دانشگاهي و حوزوي، به منظور ارتقاي ادبيات حقوقي و بومي‌سازي مفاهيم و راه كارهاي مربوط به آن، در عين احترام به جهان‌شمولي حقوق بشر.

امروزه جهان اسلام با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبرو است. از جمله این مشکلات که خواست دشمنان و بدخواهان امت اسلامی بوده و آسیب‌ها و خسارت‌های جبران‌ناپذیری نیز بر جامعه اسلامی تحمیل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، اختلافات و تنازعات بی‌حاصل مذهبی است. بدین جهت رسالت و وظیفه‌ی اسلامی فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی است که از این قبیل آسیب‌ها و خسارت‌ها جلوگیری و با اقدامات سنجیده، علمی و عملی در رفع و یا حداقل مهارکردن این مشکل تلاش کنند. مرکز صلح و گفتگو بر آن است تا با اقدامات علمی و عملی در گروه تقریب مذاهب در باب وحدت اسلامی گام برداشته، در راه اعتلای امت اسلامی و تفاهیم مذهبی مسلمانان انجام وظیفه کند. اهداف کلان گروه تقریب مذاهب را می توان در دو مسئله خلاصه نمود:

• مبارزه علمی و پژوهشی با رادیکالیسم اسلامی و زدودن آن از جوامع اسلامی.
• گسترش اندیشه تقریب بین اندیشمندان و فرهیختگان ایران و کشورهای مسلمان.

اهداف و ضرورت‌های گروه تقریب مذاهب:

• گروه تقریب مذاهب اسلامی، با توجه به رسالت خطیر خود در اشاعه و ترویج فرهنگ تقریب گام بر می‌دارد؛
• تبیین مبانی فکری و نظری تقریب و نشان دادن مشترکات دینی و تحکیم علمی پایه‌های امت واحده اسلامی؛
• معرفی و اشاعه فرهنگ ناب ائمه(علیهم السلام) و رفع و سوء برداشت‌ها از مفاهیم شیعی؛
• بررسی و ارائه راه‌کارهای عملی اتحاد اسلامی و تقریب مذاهب، تثبیت و ترویج ذهنیت مثبت در میان نخبگان و عموم مردم در قبال دیگر عموم مسلمانان و کوشش‌های تقریبی؛
• شناسایی نقشه‌های مغرضین امت اسلامی و تقویت روحیه‌ی همدلی و ایستادگی در برابر دشمنان مشترک؛
• بستر‌سازی برای گفتگو، تعامل و برگزاری نشست‌های علمی مشترک میان عالمان مذاهب اسلامی؛
• شناسایی و جلب همکاری پژوهشگران، پیشگامان و دانشجویان علاقمند به تقریب؛
• رفع سوء تفاهم‌ها و تعصبات فرقه‌ای و شبهه‌زدایی از اتهامات و اختلافات بی‌اساس نسبت به فرق اسلامی به ویژه تشیع؛
• هماهنگی و همکاری مجموعه‌های تقریبی همسو؛
• گسترش فرهنگ تقریب در میان طلاب و دانشجویان.