گزارشی از برنامه تلویزیونی ماجرا(ماجرای پیشوای هشتم: ویژه برنامه دهه کرامت و ولادت امام رضا علیه السلام)

در قسمت پنجم این برنامه که به موضوع«مناظرات امام رضا (ع) با پیروان ادیان و مذاهب» اختصاص یافته بود حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر غفوری نژاد به ارائه بحث پرداخت. در ادامه به ارائه گزارشی از این برنامه می‌پردازیم:

در ابتدای این برنامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر غفوری نژاد دانشیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم به تشریح وضعیت فکری فرهنگی حاکم بر عصر زندگانی امام هشتم علیه‌السلام پرداخت. در این بخش دکتر غفوری نژاد ضمن اشاره به ایجاد فضایی نظری حول محور مباحث کلامی در آن عصر، به رسمی شدن فضای کرسی‌های مناظره در سطح جهان اسلام پرداخت؛ فضایی که بعضا از طرف خلفای عباسی و در برخی از موارد توسط حضرات معصومین ایجاد شده بود. ایشان انگیزه های سیاسی اجتماعی زیادی را در برگزاری این جلسات دخیل دانسته که از جمله آن میتوان به انگیزه مأمون عباسی در برپایی جلسات مناظره با بزرگان ادیان و مذاهب اشاره نمود؛ انگیزه‌ای که هدف اصلی آن به چالش کشیدن مقام علمی حضرت رضا علیه‌السلام بود؛ هدفی که ضمن شکست کامل با توجه به روایات یکی از دلایل اصلی به شهادت رسیدن حضرت بود.

در ادامه بحث دکتر غفوری‌نژاد رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب واحد مشهد به تشریح وضعیت فرق و مذاهب کلامی اسلامی و همچنین ادیان ابراهیمی و غیر ابراهیمی در جغرافیای جهان اسلام و علی الخصوص خراسان بزرگ پرداخته اند؛ در این بخش همچنین ایشان به معرفی اجمالی فرق انحرافی شیعه و گرایشات کلامی مهم و غالب در قرن دوم پرداخت.

در بخش دیگری از این گفتگو حجت الاسلام و المسلمین غفوری نژاد مدیرگروه مطالعات تطبیقی اسلام و ادیان پژوهشکده بین المللی امام رضا علیه السلام نمونه‌هایی از ثبت این مناظرات در آثار بزرگان حدیثی شیعه از جمله  شیخ صدوق را مورد بررسی قرار داده و در مورد اعتبارسنجی احادیث و روایات ناظر به مناظرات در میان متخصصان، محدثین و حدیث پژوهان در دوره های مختلف پرداخته و اقوال و گرایش‌های مختلف در مواجه با این دسته از روایات مطالبی را بیان نمود.

در بخش دوم این برنامه تلویزیون استاد غفوری نژاد در دو بعد روشی و محتوایی به محتوای مناظرات حضرت رضا سلام‌الله علیه می‌پردازند. در بعد روشی اتکاء به عقل را میتوان مهمترین روش حضرت در مواجهه با افراد دانست.

استناد به قرآن را میتوان یکی دیگر از مهمترین ابزارهای مورد استفاده حضرت رضا علیه‌السلام در مواجهه با بزرگان و مدعیان فرق و مذاهب اسلامی دانست.این استناد در مواجهه و مقابله با غلات و سایر افراد به کرات انجام پذیرفته است. نمونه دیگر تمسک حضرت به آیات قرآن را می‌توان در مواجهه ایشان با اهل تصوف مشاهده نمود، افرادی که به حضرت در مورد سبک زندگی ایشان ایراد وارد می‌کردند؛ در جواب این گروه از افراد حضرت  استدلالات قرآنی بهره برده‌اند.

استناد به باورها، اعتقادات و متون مورد پذیرش افراد و گروه‌های مختلف در مناظره از دیگر روش‌های حضرت در مواجهه بود؛ استناد به تورات و انجیل در مواجهه با اهل کتاب، استناد به آیات و روایات پذیرفته شد نزد واقفه در مواجهه با ایشان و موارد فراوان دیگر از جمله این موارد است.

در بخش دیگری از این گفتگو استاد غفوری‌نژاد ضمن اشاره به مواردی همچون ادعای الوهیت حضرت عیسی علیه‌السلام توسط مسیحیان به نحوه مواجهه حضرت رضا علیه‌السلام با بزرگان مسیحیت و استدلالات حضرت در پاسخ به این باور غلط پرداخت.

بعد دیگری از ابعاد مناظرات این حضرت با مخالفان و منحرفین علی الخصوص جریان‌های منشعب از اسلام به تصحیح برداشت ایشان از منابع اصیل اسلامی یعنی قرآن و سنت بود. از نمونه های ثبت شده این مناظرات میتوان به مناظره حضرت با بزرگان قدریه و سایر منحرفین است.

در پایان حجت الاسلام و المسلمین دکتر غفوری نژاد به جمع بندی مطالب پرداخت.

برای ملاحظه ویدئویی کامل این گفتگوی علمی اینجا کلیک کنید.