وی گفت: رابطه بین پیامبر(ص) با مومن و یا امام با شیعه رابطه شفافی است؛ درست است که مومن و شیعه باید تبعیت کند اما این تبعیت کاملا آگاهانه و هوشمندانه است و آنچه ائمه(ع) فرمودند یا رفتار کردند، کلیاتی دست هر انسان حقیقت طلبی می دهد تا او آن را با رفتار خود منطبق کند.
این استاد حوزه و دانشگاه درباره آداب سخن گفتن در مورد مقدسات و شخصیت‌های دینی بیان کرد: اگر ما سخن گفتن و حتی سؤال کردن و طرح اشکال درباره مقدسات دینی (منجر به تقویت اعتقادات ما شود) را حق و تکلیف برای خود بدانیم، باید بپذیریم که این سخن گفتن قواعد و آدابی دارد و نمی‌توانیم تعابیری که برای دانشمندان و دیگر افراد و حتی عالمان به کار می‌بریم برای ائمه(ع) به کار ببریم.
وی به نمونه‌ای در این زمینه اشاره کرد و افزود: زمانی یک نویسنده‌ای عنوان کتابش که درباره امام صادق(ع) بود را گذاشته بود «امام صادق؛ مغز متفکر جهان تشیع». ما چنین تعابیری را نمی‌پسندیم. حتی آنجا که باید تعریف و ستایش کنیم، باید رعایت کنیم و حتی در شعر و مداحی یکسری حریم‌ها را رعایت کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: در مباحث علمی هم باید مراقب تعابیری که به کار می‌بریم باشیم و حتی اگر از دیگری هم نقل قول می‌کنیم تا حد امکان سعی کنیم از تعابیر زننده پرهیز کنیم و آن تعبیر را رقیق‌تر و با کنایه بیان کنیم.
وی گفت: رعایت ادب در تعاملات یک مسلمان و نیز تعابیری که می‌خواهد داشته باشد، بسیار توصیه شده است. امام صادق(ع) فرمودند: «خداوند پیامبر(ص) را تأدیب کرد و وقتی تأدیب و تربیت شده خداوند شد و از شرح صدر برخوردار گردید او را مبعوث کرد».
دکتر شریعتمداری با اشاره به تفاوت عرف در کشورهای مختلف گفت: در روایات آمده است که پیامبر(ص) در مورد امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «خشن فی ذات الله»؛ این پرواضح است که منظور از «خشونت» در کلام پیامبر(ص) با «خشونت»ی که امروز می‌فهمیم تفاوت دارد. «خشن» در کلام رسول خدا(ص) به معنای قاطعیت و صلابت است.
مشاور عالی دانشگاه ادیان و مذاهب بیان داشت: پیامبر اکرم(ص) در موارد مختلف «مصلحت اندیشی» کردند و حتی امیرالمؤمنین(ع) هم در اقدامات خود مصلحت اندیشی کردند. البته این به معنای مصلحت اندیشی‌های مادی و غیر دینی که امروز ما گرفتارش هستیم، نیست.
وی عنوان کرد: ما یکسری آئین‌های مذهبی داریم که در اصل باید متکی به تعالیم دینی باشد اما در جزئیات و در شکل تابع عرف است. بنابراین ما از یکسو نسبت به آئین‌ها و برنامه‌های مذهبی و حتی نسبت به منبر و مداحی و قرائت قرآن یکسری سختگیری‌هایی داشته باشیم که اصل مشروعیت این امور برای ما محرز شده باشد و از سوی دیگر دست ما باز است و می‌توانیم از ابزارهای جدید استفاده کنیم.
دکتر شریعتمداری افزود: ما باید عرف مذهبی را رعایت کنیم؛ وقتی عرف مذهبی با یک رفتار و کنشی اصلا نمی‌توانند کنار بیایند و به تدریج باید عرف جدید نهادینه شود، باید ملاحظاتی را داشت و به طور کلی، حریم‌ها باید رعایت شود.
وی در ادامه تصریح کرد: یک روحانی در لباس روحانیت نمی‌تواند و نباید در قالب مداح یا خواننده ظاهر شود و از ملودی‌ها و ریتم‌ها و بلندگوهای آنچنانی استفاده کند. مخلوط کردن مداحی، دعا و مناجات با موسیقی و ریتم‌های غیرمتعارف از مواردی است که عرف مذهبی ما نمی‌پذیرد.
آقای شریعتمداری گفت: اگر کسی دچار لغزش و خطای دینی می‌شود، تذکر داده شود، درباره آن گفت‌وگو شود و نه اینکه دنبال مچ‌گیری باشیم.
وی بیان داشت: ما اذعان داریم روش‌های سنتی که در شعائر مذهبی داشتیم، نیازمند نوسازی است و توجه داشته باشیم گرچه برای بخش‌هایی از جامعه این سنت‌ها جذاب است اما برای بخش‌های دیگر نیازمند تجدید است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به روایات تاریخی گفت: کسانی که در حوزه تاریخی صحبت می‌کنند لازم است که از یک کارشناس متخصص برای بحث‌های خود مشورت بگیرند. گاهی اوقات ما ورود غیرتخصصی به این حوزه داریم.
وی ادامه داد: ما به راحتی درباره سیره امیرالمؤمنین(ع) و تاریخ اسلام صحبت می‌کنیم، درحالیکه باید متخصص باشیم و اگر متخصص نیستیم قبل از عرضه به جامعه به نظر کارشناس آن رشته برسانیم.
این استاد حوزه و دانشگاه «توانایی علمی» و «سلیقه» را دو معیار مهم در دعوت میهمانان برنامه‌های مذهبی دانست و گفت: کسی که برای سخنرانی در این برنامه‌ها دعوت می شود باید از سطح علمی لازم برخوردار باشد و همچنین در گزینش مطالب برای عرضه به جامعه سلیقه داشته باشد؛ چون اقشار و طبقات مختلف جامعه این برنامه‌ها را می‌بینند.
وی در عین حال گفت: بسیاری از چهره‌های علمی و دینی از حضور در برنامه‌های صداوسیما استقبال نمی‌کنند و از این جهت، دست صداوسیما مقداری بسته است و از خیلی ظرفیت‌ها نمی‌تواند استفاده کند.
دکتر شریعتمداری در پایان توصیه کرد: صداوسیما شرایطی را فراهم کند که اعتماد جامعه علمی جذب شود، سردبیران و دبیران و دست‌اندرکاران برنامه‌های مذهبی خود اهل فضل باشند و قبل از آغاز برنامه محتوا را چک کنند تا از سوء تعبیرها تا حدی جلوگیری شود.