مقدمۀ تحلیلی، تصحیح و تحقیقِ شرح فصوص‌الحکم بالی‌افندی (هفت فص)
✅ جلسه دفاع رساله دکتری رشته عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی (ره)
✳️ مقدمۀ تحلیلی، تصحیح و تحقیقِ شرح فصوص‌الحکم بالی‌افندی (هفت فص) نگارش علی مهدوی‌بصیر استاد راهنما دکتر محمّدرسول ملکی استاد مشاور دکتر رحمان بوالحسنی
❇️چهارشنبه 4 بهمن 1402 ساعت 14 سالن شهیدبهشتی
محمد‌سلیمان بالی‌افندی یکی از بزرگان طریقت خلوتیه سده‌ی دهم قمری است که آثاری از وی به زبان ترکی استانبولی و عربی به جای مانده است که عبارت‌اند از: (آثار ترکی) واردات، أطوار سبعة، کتاب حضرت ابراهیم نبی، مجموعه نصایح، رساله در پادشاه پیشین و مکتوبات و (آثار عربی) رساله القضاء و القدر، بیان الاسرار للطالبین، شرح حدیث کنت کنزاً مخفیاً، شرح الابیات حضرت مولانا، رساله فی حل مشکلات الفصوص، ردیه بر اصلاح الوقایه ابن کمال، تحقیقات البالی و شرح فصوص الحکم است. مهمّ‌ترین اثر بالی‌افندی شرح کتاب فصوص الحکم است که موضوع آن، فلسفه الهی آمیخته با تصوف است؛ که به شرح و بسط ماهّیت وجود و ارتباط وجود‌ممکن با وجود‌واجب پرداخته است. خاص‌ترین جنبه کتاب درجستجوی حقیقت الهی تجلّی یافته و کامل‌ترین جلوه آن، یعنی تصاویر پیامبران است. بنابراین هر فص از فص‌های آن، حول حقیقت یکی از انبیای الهی نام‌گزاری کرده است. این رساله شامل دو بخش اصلی است. در بخش نخست که مقّدمه تحلیلی است، ضمن پرداختن به احوال ، آثار و افکار بالی، بعضی از نظرات وی نیز مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. در بخش دوم، هفت فصّ از این شرح با توجه به آیین تصحیح و تحقیق، تصحیح علمی و انتقادی شده است. در این تصحیح با اساس قراردادن یکی از نسخه‌ها بقیه نسخه‌ها با آن نسخه سنجیده و اختلاف نسخه‌ها را در پانوشت آورده‌ام. دیدگاه‌های خاص بالی، که در شرح فصوص او منعکس شده، در مقایسه با سایر شارحان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این رساله با هدف برجسته‌کردن آراء بالی می‌کوشد دیدگاه او را درباره بعضی از کلیدواژه‌های عرفان نظری بررسی کند. به این منظور، با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر شرح فصوص این عارف، بعضی از آموزه‌ها را مورد کنکاش قرار داده‌‌ام. بر پایه نتایج این پژوهش، بالی در عین بهره‌مندی و اقتباس از شارحان پیش از خود، هرگز به مثابه مقلد پیشینیان ظاهر نشده و در جای‌جای شرح خود، نقادانه دیدگاه قیصری و سایر شارحان را بررسی می‌کند. او در فهم عبارات ابن‌عربی از نکات ادبی، سیاق کلام، سایر آثار ابن‌عربی و قرائنی چون اجماعات عقیدتی اهل‌سنت بهره می‌برد.
