شیعه‌شناسی گرایش کلام

رشته «شیعه‌شناسی» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که در آن به شناخت فرق و گرایش‌های مختلف شیعی با رویکرد کلامی-تاریخی پرداخته می‌شود. امروزه شیعه‌شناسی یکی از پرجاذبه‌ترین گرایش‌های مطالعاتی است که وقتی به صورت بررسی همه جانبه و به دور از تعصبات و گرایش‌های جدلی انجام شود، می‌تواند به معرفی صحیح شیعه در جهان بیانجامد. شناخت صحیح فرق و شاخه‌های خانواده بزرگ تشیع هم به فهم ما از تشیع اثنی عشری مدد می‌رساند و هم به ما قدرت تعامل و مانور بیشتری در عرصه گفتگو و تفاهم ادیان و مذاهب می‌بخشد.

در رشته شیعه‌شناسی هدف اصلی، تحقق نگاهی جامع و کلان به تشیع است که به صورت مطالعاتی علمی و با هدف کشف حقایق کلامی و تاریخی و نه با اهداف ترویجی و تبلیغی انجام گیرد. در این رشته سعی می‌شود تشیع با روش‌های نوین مطالعاتی و با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای تحقیقی و نظریه‌های علمی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در این رشته ادعاها، شبهه‌ها و مسئله‌های جدیدی که در جهان اسلام توسط دیگر مسلمانان یا شرق شناسان مطرح شده است، بطور خاص در مطالعات و تحقیقات این رشته لحاظ می‌شود. از میان مهمترین اهداف این رشته ارائه مستدل، منطقی و معقول عقاید و آموزه‌های شیعی، تربیت مبلغ اسلامی در زمینه قرآن و اهل بیت، تربیت کارشناس معارف شیعی، و ایجاد روحیه پژوهش در زمینه باورها و عقاید شیعه را می‌توان نام برد.

دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در معرفی همه جانبه مکتب اهل بیت به عنوان پژوهشگر،‌ مبلغ و مدرس نقش ایفا کنند. آنها همچنین علاوه بر کسب توانمندی برای تدریس در مراکز علمی، قادر به انجام پژوهش و تحقیق در زمینه مسائل و موضوعات تشیع خواهند شد و نیز می‌توانند به درستی فرق و گرایش‌های مختلف شیعی را به جهان بشناسانند و از هویت وحیانی و عقلانی اسلام و تشیع در مقابل باورهای خرافی و فرق انحرافی دفاع کنند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته لیسانس می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «شیعه‌شناسی» 2 و نیم سال و برابر 5 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2 و نیم سال برای گذراندن دروس اصلی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو ساله اضافه می‌گردد. برنامه کارشناسی ارشد «شیعه‌شناسی» شامل 42 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 10 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «کلام؛ توحید و نبوت»، «کلام؛ امامت»، «کلام؛ اختصاصات شیعه»، «تاریخ کلام شیعه»، «احادیث کلامی»، «مفهوم و تاریخ پیدایش تشیع»، «مبانی تفکر شیعی»، «شبهه شناسی» و «اندیشه‌های سیاسی شیعه» از جمله دروس اصلی است که در رشته شیعه‌شناسی تدریس می‌شود. همچنین دروسی مانند «تاریخ کلام اهل سنت»، «تاریخ فلسفه اسلامی»، و «علوم و معارف قرآن» نیز در میان دروس جبرانی این رشته گنجانده شده‌اند.