روانشناسی شخصیت

رشته روانشناسی شخصیت یک رشته علمی است که هدف آن درک فرد به عنوان یک ارگانیسم زیستی‏ـ روانی‏ـ اجتماعی‏ـ فرهنگی یکپارچه است که به واسطه طبیعت انسانی ویژگی‏های بسیاری را با افراد دیگر مشترک است و در عین حال منحصربه‏فرد است. محققان در این زمینه، ویژگی‌های خلقی، انگیزه‌ها، اهداف، ارزش‌ها، علایق، هویت‌ها، روایت‌های خود و سایر ویژگی‌های روان‌شناختی را که فرد را از دیگران متمایز می‏سازد، مطالعه و اندازه‌گیری می‌کنند. روانشناسی شخصیت به کلیت انسان، انگیزش، و تفاوت‏های فردی می‏پردازد. حوزه‏هایی که یک نظریه‏پرداز شخصیت بدان‏ها می‏پردازد عبارتند از: ساختار شخصیت، فرایندهای شخصیت، تحول شخصیت، آسیب‏شناسی شخصیت و تغییرپذیری شخصیت.

رشته روانشناسی شخصیت به عنوان یک رشته دانشگاهی در دهه 1930 ظاهر شد، که عمدتاً به دلیل تأثیر کتاب معتبر گوردون آلپورت، شخصیت: یک تفسیر روانشناختی بود. آلپورت بسیاری از چالش‏ها و پرسش‌های رایج در روان‌شناسی شخصیت را مطرح نموده و در صدد پاسخ بدان برآمد؛ از جمله: نقش صفات و موقعیت‌ها در پیش‌بینی رفتار، میزان ثبات و تغییر رفتار در موقعیت‌های مختلف، موضوع تداوم شخصیت در طول زمان، ارتباط بین عملکرد شخصیتی بهنجار و آسیب‏‏های روانی، و مزایای نسبی تحقیقات نوموتتیک با هدف ایجاد قوانین کلی در شخصیت، درمقابل مطالعات ایدیوگرافیک با هدف فهم موارد خاص. امروزه چندین رویکرد به شخصیت وجود دارد، از جمله رویکرد صفات، رویکرد زیست‏شناختی، رویکرد روان‏پویشی، رویکرد انسان‏گرایانه، رویکرد شناختی، و رویکرد یادگیری اجتماعی.

مطالعه روانشناسی شخصیت می تواند به ما در درک بهتر خود و دیگران کمک کند. می‏تواند به ما کمک کند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنیم و بینشی را در مورد اینکه چرا این‏گونه رفتار می‏کنیم، ارائه می‏دهد. همچنین، می‏تواند به ما کمک کند تا بفهمیم ویژگی‏های شخصیتی ما چگونه بر افکار، احساسات و رفتارهای ما و چگونه بر روابط ما با دیگران تأثیر می گذارد. علاوه بر این، روانشناسی شخصیت می تواند به ما در درک عوامل موثر بر سلامت روانی و بهزیستی و چگونگی دستیابی به اهداف و آرزوهایمان کمک کند. با مطالعه روانشناسی شخصیت، می توانیم درک عمیق‏تری از آنچه ما را منحصربه‏فرد می‏کند و اینکه چگونه می‏توانیم از نقاط قوت خود برای دستیابی به پتانسیل‏ها و اهداف خود استفاده کنیم، به دست آوریم.

نکته آخر این‏که: روانشناسی شخصیت و روان‏درمانی دو رشته‏ای هستند که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. روانشناسی شخصیت چارچوب نظری روان‏درمانی را فراهم می‏کند. به عبارت دیگر، نظریه‏پردازان روان‌درمانی و روان‏درمانگران از دانش و بینش به‌دست‌آمده از روان‌شناسی شخصیت برای ترسیم و تبیین اختلالات روانی و تدوین نظریه‏های درمانی استفاده می‏نمایند.

دانشگاه ادیان و مذاهب، با توجه به اهمیت و جایگاه روانشناسی شخصیت، گرایش روانشناسی شخصیت را در سال 1401 پایه‌گذاری کرد و درحال‏حاضر مدیریت آن بر عهده دکتر محمدرضا جهانگیرزاده است.