به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت دانشکده مطالعات زن و خانواده، با همکاری پژوهشکده شورای نگهبان و معاونت امور زنان در ریاست جمهوری، دومین پیش‌نشست همایش «حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)» با موضوع «خانواده کارآمد و نقش‌های خانوادگی زنان» با حضور اساتید، دانشجویان و پژوهشگران برگزار شد. در این رویداد، دکتر سمیه عرب خراسانی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب به بررسی موضوعات کلیدی تحولات اجتماعی و نقش خانواده، به‌ویژه مادری، پرداخت. این سخنرانی که با محوریت تحلیل اندیشه‌های رهبر انقلاب اسلامی در زمینه نقش زنان و خانواده ارائه شد، به موضوعاتی چون تحول مفهومی خانواده، نقش بیولوژیکی و اجتماعی زنان، و اهمیت والدگری مشترک میان زنان و مردان اشاره داشت.

دکتر سمیه عرب خراسانی در ابتدای این نشست بیان کرد: دستاوردهای مثبت و اندیشه‌ورزی‌های رهبر انقلاب نباید نادیده گرفته شود. همانگونه که مشاهده شد جامعه ایرانی به فرماندهی رهبر انقلاب توانست در عرض ۱۰ تا ۱۲ ساعت جنگ تحمیلی را مدیریت و و آسیبی که به نظام و مردم وارد شده بود را ترمیم کند و وارد فاز جدیدی از همبستگی اجتماعی شود. تحولات اخیر نشان‌دهنده قدرت جامعه ایرانی در حمایت از وطن و ایجاد همبستگی در لحظات بحرانی است.

وی جنگ ۱۲ روزه را به آهنربایی تشبیه کرد و گفت: این آهنربا براده‌های پراکنده را به هم متصل می‌کند و جامعه را به یک نیروی واحد و توانمند تبدیل می‌کند. این وحدت نه‌تنها در حوزه نظامی، بلکه در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز تأثیرات عمیقی داشته است. این ۱۲ روز تجربه تاریخی، شایسته تحلیل‌های عمیق جامعه‌شناختی و رسانه‌ای است، زیرا نشان‌دهنده ظرفیت بالای ملت ایران برای خلق شگفتی‌های اجتماعی است.

دکتر عرب خراسانی با نگاهی جامعه‌شناختی و با استناد به اسناد بالادستی و بیانات رهبر انقلاب، به تبیین تحولات فکری و فرهنگی در این حوزه پرداخت و بر ضرورت بازنگری در نظریه‌های سنتی جامعه‌شناسی تأکید کرد و گفت: رساله‌ای از خانم حسینی در سال ۱۳۹۹ یا ۱۴۰۰ در دانشگاه تربیت مدرس منتشر شده که به بررسی تحول معنایی خانواده در این اسناد پرداخته است. این رساله نشان می‌دهد که در اسناد بالادستی، به‌ویژه از منظر رهبر معظم انقلاب، خانواده به‌عنوان یک نهاد محوری مورد توجه قرار گرفته و تحولاتی در تعریف نقش‌های زن و مرد در این نهاد رخ داده است.

وی با اشاره به بیانات رهبر انقلاب اظهار داشت: از سال ۱۳۶۵ تا به امروز، دیدگاه‌های ایشان در مورد نقش زنان، به‌ویژه در حوزه خانه‌داری و مادری، بسیار مثبت بوده است. در دهه‌های گذشته، خانه‌داری به‌عنوان یک وظیفه فطری برای زنان مطرح بود، اما در سال‌های اخیر، این مفهوم به سمت مدیریت خانه و مشارکت فعال مردان در امور خانه و خانواده بوده است.

وی در ادامه در خصوص موضوع مادری سه رویکرد اصلی در این حوزه را بررسی کرد و گفت: رویکرد اول مادری به‌عنوان وظیفه بیولوژیکی است. در این رویکرد، مادری به‌عنوان یک نقش طبیعی و فطری برای زنان تعریف می‌شود که به دلیل ظرفیت زیستی تولید مثل، مسئولیت اصلی تربیت و پرورش فرزندان بر عهده مادر است.

دکتر عرب خراسانی با اشاره به بیانات رهبر انقلاب که میفرمایند مادری «مهم‌ترین نقش در خلقت بشر» است گفت: بقای نسل بشر به این ظرفیت زیستی وابسته است و بدون آن، ادامه حیات بشر ممکن نخواهد بود؛ زیرا تضمین‌کننده ادامه نسل است.

وی در رویکرد دوم به نقد مسئولیت انحصاری مادری پرداخت و تصریح کرد: مادری نباید به قیمت فدا کردن آینده اجتماعی، شغلی و فرهنگی زنان تمام شود. زنان، مانند مردان، انسان‌هایی با ظرفیت‌های متنوع هستند و نباید تمام زندگی آن‌ها به مادری محدود شود. این رویکرد به دنبال تعادل بین نقش‌های اجتماعی و خانوادگی زنان است و بر ضرورت حمایت از مادران، از جمله از طریق مرخصی‌های زایمان و کاهش ساعت کاری، تأکید دارد.

دکتر عرب خراسانی رویکرد سوم را رویکرد والدگری مشترک دانست و گفت: این رویکرد نوظهور و پیشرفته است و به مفهوم والدگری مشترک اشاره دارد. در این دیدگاه، مسئولیت فرزندآوری و تربیت فرزندان به‌صورت مشترک بر عهده زن و مرد است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که پدران نیز در هنگام مراقبت از فرزندان، هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین ترشح می‌کنند که پیوند عاطفی عمیقی بین آن‌ها و فرزندانشان ایجاد می‌کند. این رویکرد به دنبال توزیع عادلانه مسئولیت‌های خانوادگی بین زن و مرد است و بر مشارکت فعال مردان در امور مربوط به تربیت و مراقبت از فرزندان تأکید دارد.

در ادامه دکتر عرب خراسانی به سیر تحول اندیشه رهبر انقلاب در مورد نقش زنان اشاره کرد و اظهار داشت: دیدگاه‌های رهبری به سمت یک نگاه مشارکتی‌تر حرکت کرده است. در دهه‌های گذشته، مسئولیت‌های خانه‌داری و مادری به‌عنوان وظایف اصلی زنان مطرح بود، اما در سال‌های اخیر، رهبر انقلاب بر مدیریت زنان در خانه و مشارکت مردان در امور خانوادگی تأکید کرده‌اند.

وی به نقل‌قولی از رهبر انقلاب اشاره کرد که می‌فرمایند: «زن مدیر خانه است و همه باید در خدمت او باشند.» این دیدگاه نشان‌دهنده تغییر در نگاه به نقش زنان از یک وظیفه صرف به یک نقش مدیریتی و محوری در خانواده است. رهبر انقلاب بر ضرورت حمایت‌های دولتی از زنان تأکید دارند، به‌ویژه در مواردی که تعارض بین نقش‌های خانوادگی و شغلی زنان ایجاد می‌شود. برای مثال، کاهش ساعت کاری برای مادران شاغل یا ارائه مرخصی‌های زایمان از جمله راهکارهایی است که ایشان پیشنهاد داده‌اند.

دکتر عرب خراسانی با اشاره به نقش زنان در تحولات اجتماعی اخیر، اظهار داشت: زنان ایرانی در لحظات حساس تاریخی، نقش کلیدی در حفظ همبستگی و ایجاد شجاعت در جامعه ایفا کرده‌اند. مادران همراه با فرزندان خود در صحنه‌های اجتماعی حضور داشته و دارند و این حضور نشانه‌ای از شجاعت و مسئولیت‌پذیری مادران است. مادران، به‌عنوان محور خانواده، نقش بی‌بدیلی در پرورش انسان‌هایی والا و متعادل دارند. وی به نقل از رهبر انقلاب گفت: که مادری، مهم‌تر از هر نقش دیگری، حتی ریاست‌جمهوری، است و این نقش نباید تحت‌الشعاع مشاغل دیگر قرار گیرد.

دکتر سمیه عرب خراسانی در پایان از دانشجویان و پژوهشگران خواست تا با مطالعه دقیق تحولات اجتماعی و فرهنگی، به تولید دانش جدید در این حوزه کمک کنند. وی تأکید کرد: نهادهای علمی باید در خدمت مردم باشند و نظریه‌پردازی‌های خود را با واقعیت‌های اجتماعی هماهنگ کنند.