جلسه دفاع از رساله دکتری جناب آقای عدنان زلزلی عمیدی در تاریخ 13 بهمن 1403 توسط معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده قرآن و حدیث و با مساعدت گروه علمی برگزار شد.

عنوان رساله:

تاثير گناه بر معرفت از نگاه آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازي در تفسير نمونه

استاد راهنما: جناب آقای دکتر مصطفی جعفرطیاری دهاقانی

استاد مشاور: جناب آقای دکتر محمد شيرين كار موحد

نماینده تحصیلات تکمیلی: جناب آقای دکتر داود ملاحسني

اساتید داور: جناب آقای دکتر محمد ملکي (نهاوندي)، جناب آقای دکتر رضا الهي منش، جناب آقای دکتر احمد کريمي

چکیده:

این مطالعه به منظور شناخت ماهیت گناه وماهیت معرفت وبررسی رابطه بین گناه ومعرفت طبق نظرات شیخ آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی انجام شده است. پژوهشگر در این مطالعه از روش توصیفی تحلیلی استفاده کرده است. در این پژوهش، پژوهشگر به نتایجی چند دست یافته است؛ از جمله اینکه برخی اعمال مانع از تحقق معرفت می‌شوند. طبق تعالیم اسلامی وبراهین عقلی وروایی، دستیابی به کمال وسعادت ونجات تنها از طریق ایمان وعقیده درست، عمل صالح وترک گناهان ممکن است. بر اساس قرآن واحادیث انسان برای شناخت خداوند خلق شده است وخداوند علم را در ذات انسان قرار داده است. فقدان هدف متعالی در زندگی واحساس خلأ نه تنها با سرزندگی وپویایی ناسازگار است، بلکه موجب مرگ قلب، کسالت ورکود آن می‌شود. این مسئله حرکت وفعالیت مفید را کاهش داده واو را از هرگونه تلاش سودمند محروم می‌کند. بدون شک، گناه ومعاصی تأثیرات منفی دارند، واین مسئله توسط کتب مقدس ومطالعات روان‌شناسی مدرن تأیید شده است. فردی که گناهی کوچک یا بزرگ مرتکب می‌شود از مسیر درست وصحیحی که برای او توسط خالق تعیین شده، منحرف می‌شود. در این مطالعه، ابداع آیة الله مکارم در ترسیم خطرات گناه وهشدار شدید نسبت به معاصی مختلف برجسته شده است. مسأله گناه ارتباط نزدیکی با دو محور دارد: عدم ترس از خداوند وشهوات انسانی. تا زمانی که ارتباطی با خالق وجود نداشته وکنترل نفس انجام نشود، پرونده گناه باز خواهد ماند. از این رو، ضرورت شناخت گناه، همان‌گونه که پژوهشگر معتقد است، از حدیث شریف “من عرف نفسه عرف ربه” برمی‌آید، که در آن معرفت مانع از گناه ومعصیت است، مطابق با تعالیم اسلامی وبراهین عقلی ونقلی. علاوه بر اینکه دانش ومعرفت همواره در معرض تهدید آسیب‌ها وانحرافات هستند. اگر یکی از این دو با مشکلی مواجه شود، به نقصان یا انحطاط منجر می‌شود. فقدان معرفت صحیح می‌تواند به انحرافات شدید در فکر وتمایلات منجر شود. پژوهشگر به این نتیجه رسیده است که گناه تأثیرات منفی مختلفی بر معرفت قلبی دارد، از جمله اینکه گناه مانع از ایجاد معرفت می‌شود. این امر با آیاتی همچون ختم، طبع، قفل، غلف وصرف قلب نشان داده شده است. همچنین گناه می‌تواند معرفت را از بین ببرد، همان‌گونه که آیاتی درباره “زيغ قلب” و”اضلال قلب” این را اثبات می‌کنند. نوع دیگری از تأثیرات گناه بر قلب، انتکاس ووارونگی قلب است که آیاتی در مورد نفاق، تزیین منفی، تسویل وتکذیب آیات الهی به آن اشاره دارند. استاد مکارم شیرازی با تحلیل ونقد دقیق این آیات، به تبیین علل وویژگی‌های افرادی پرداخته است که به این صفات منفی مبتلا هستند.

کلمات کلیدی: گناه، معرفت، آیة الله مکارم، تفسیر نمونه.

با آرزوی توفیقات روزافزون برای جناب آقای عدنان زلزلی.