آواره کردن از وطن (اخراج از دیار) در قرآن کریم.
آواره کردن از وطن که در قرآن معمولا با تعبیر "اخراج از دیار" مورد اشاره قرار گرفته؛ یکی از روشهای مقابله کافران با پیامبران و مؤمنان بوده است.
دکتر محمدحسن محمدی مظفر، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب طی یادداشتی به مناسبت روز جهانی قدس و در واکنش نسبت به جنایات رژیم غاصب صهیونیستی عنوان داشت:
آواره کردن از وطن که در قرآن معمولا با تعبیر “اخراج از دیار” مورد اشاره قرار گرفته؛ یکی از روشهای مقابله کافران با پیامبران و مؤمنان بوده است. بنابر گزارش قرآن، کافران، پیامبران و مؤمنان را به اخراج از وطن‌شان تهدید می‌کرده‌اند: «وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُم مِّنْ أَرْضِنَآ أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ» ﴿ابراهیم 13﴾؛ و نیز: «قَالَ الْمَلأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُواْ مِن قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يَا شُعَيْبُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَكَ مِن قَرْيَتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا قَالَ أَوَلَوْ كُنَّا كَارِهِينَ» ﴿اعراف 88﴾.
بنابر گزارش قرآن، یکی از مواد پیمانی که خداوند از بنی‌اسرائیل گرفته بوده، عدم اخراج همکیشان‌شان از سرزمین‌شان بوده است: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لاَ تَسْفِكُونَ دِمَاءكُمْ وَلاَ تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ» ﴿بقره 84﴾، ولی بنی‌اسرائیل به این پیمان وفادار نبوده و آن را نقض می‌کرده‌اند؛ چنانکه در آیه بعدی بدان اشاره شده است: «ثُمَّ أَنتُمْ هَؤُلاء تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِم بِالإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاء مَن يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنكُمْ إِلاَّ خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ» ﴿بقره 85﴾.
قرآن درباره اخراج از وطن، به مؤمنان دستور مقابله به مثل می‌دهد: «وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُم مِّنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَ تُقَاتِلُوهُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّى يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِن قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِينَ» ﴿بقره 191﴾؛ و حتی اخراج از وطن را از گناهان دیگر (نظیر قتل) بدتر و بزرگتر می‌شمرد: «يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِندَ اللّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَ يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىَ يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُواْ وَمَن يَرْتَدِدْ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ». ﴿بقره 217﴾
بنابر آیات قرآن، اذن به جهاد و قتال هم برای کسانی صادر شده که موردظلم قرار گرفته و به‌ناحق از سرزمین‌شان اخراج شده اند: «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ ﴿39﴾ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ». ﴿حج 40﴾ قرآن در آیات متعددی به اخراج پیامبر گرامی از شهر و دیار خود، توسط مشرکان مکه اشاره کرده است (نک: انفال 30؛ توبه 13 و 40؛ اسراء 76؛ محمد 13؛ ممتحنه 1)، و اخراج رسول ازسوی آنان را توجیه‌گر قتال با آنان برمی‌شمرد: «أَلاَ تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَّكَثُواْ أَيْمَانَهُمْ وَهَمُّواْ بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُم بَدَؤُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ إِن كُنتُم مُّؤُمِنِينَ». ﴿توبه 13﴾
قرآن سهمی از غنایم را برای فقرای مهاجری قرار داده که از سرزمین‌شان اخراج شده‌اند: «لِلْفُقَرَاء الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا وَيَنصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ» ﴿حشر 8﴾، و علاوه بر این بهره دنیوی، بهره‌ها و پاداش‌های اخروی را نیز به آنان وعده داده است: «فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لاَ أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُواْ وَقُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّن عِندِ اللّهِ وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ». ﴿آل‌عمران 195﴾
و سرانجام، قرآن رابطه مسلمانان با کفار را مشروط به عدم اخراج مسلمانان از دیارشان کرده است، بنابر این کفاری که مسلمانان را از سرزمین‌شان اخراج می‌کنند یا در اخراج آنان مشارکت می‌کنند، از نظر قرآن قابل دوستی گرفتن و رابطه داشتن نیستند: «لَايَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ * إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ وَمَن يَتَوَلَّهُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ». ﴿ممتحنه 8-9﴾ پس آواره کردن و بیرون راندن مسلمانان از سرزمین‌شان یکی از مؤلفه‌های مهم و محوری در جواز یا عدم‌جواز برقراری رابطه با غیرمسلمانان است.
در عصر کنونی بارزترین مصداق این گونه کفار، صهیونیست‌های غاصب سرزمین‌های اسلامی‌اند که با بدترین و جنایت‌آمیزترین روش‌ها، مسلمانان را از سرزمین‌های‌شان اخراج و آواره کرده‌اند. اینان ادامه همان سلفی‌اند که حتی به همکیشان خود نیز رحم نمی‌کرده‌اند (بقره 84-85)، و به تصریح قرآن در سوره ممتحنه، خداوند مسلمانان را از ایجاد رابطه و عادی‌سازی و به دوستی گرفتن آنان، نهی کرده است (إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ)، و دوستی‌کننده با آنان را از ستمکاران برشمرده است (وَمَن يَتَوَلَّهُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ). حال باتوجه به این نهی صریح و انحصاری قرآن، آیا کشورهای اسلامی باز هم می‌توانند از تطبیع و عادی‌سازی روابط با این رژیم منحوس سخن بگویند و همچنان به روابط گوناگون اقتصادی و تجاری و نظامی و … با آن ادامه دهند؟!
