به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حوزه در یادداشتی با عنوان« حجاب و عفاف زنان و کلام مقام معظم رهبری حفظه الله» آمده است:

سلام می خواهد که رشد فکری و علمی و اجتماعی و سیاسی و- بالاتر از همه- فضیلتی و معنوی زنان به حدّ اعلی برسد و وجودشان برای جامعه و خانوادۀ بشری به عنوان یک عضو، حدّ اعلای فایده و ثمره را داشته باشد. همۀ تعالیم اسلام از جمله مسئلۀ حجاب، بر این اساس است. مسئلۀ حجاب به معنای منزوی کردن زن نیست. اگر کسی چنین برداشتی از حجاب داشته باشد، برداشتش کاملًا غلط و انحرافی است. مسئلۀ حجاب به معنای جلوگیری از اختلاط و آمیزش بی قید و شرط زن و مرد در جامعه است. این اختلاط، به ضرر جامعه و به ضرر زن و مرد- به خصوص به ضرر زن – است.

مقدمه

واژۀ «حجاب» معانی گوناگونی دارد از جمله "پوشش"، "پرده" و "حاجب" بیش ترین کاربرد این واژه به ویژه از نگاه روایات، در معنای پرده است؛ برای نمونه از رسول خدا(ص) دربارۀ علی بن ابی طالب(ع) نقل شده است: «اِسْمٌ مَکتُوبٌ عَلَی کلِ حِجَابٍ فی الْجَنَّةِ بَشَّرَنِی رَبِی؛[۱] خداوند به من بشارت داد [برای علی(ع)] نامی است که بر تمامی پرده های بهشتی نقش بسته است.»

از آنجا که پرده وسیله ای برای پوشاندن است، واژۀ حجاب نیز مفهوم پوشش را می رساند و همچنان که پرده تنها، پوشانندۀ هر چیزی است که در پس آن واقع شده است، می توان گفت هر پوششی حجاب نیست. قرآن کریم دربارۀ ماجرای غروب خورشید در داستان حضرت سلیمان(ع) می فرماید: (حَتّی تَوارَتْ بِالْحِجابِ)؛[۲] «تا [هنگامی که خورشید] در پشت پرده پنهان شد.» پردۀ حاجز میان قلب و شکم را نیز «حجاب» می نامند.[۳]

امیرالمؤمنین(ع) برای این که ضعیفان و درماندگان بتوانند نیازمندیهای خود را به مالک اشتر برسانند و او از جریان امور آگاه باشد، به او فرمان می دهد: «فَلا تُطَوِّلَنَّ احْتِجابَک عَنْ رَعیتِک؛[۴] حاجب [و دربان] تو را از مردم جدا نکند.»

ابن خلدون در مقدمۀ کتابش فصلی با عنوان «فَصْلٌ فِی الْحِجابِ کیفَ یقَعُ فِی الدُّوَلِ وَ انَّهُ یعْظُمُ عِنْدَ الْهَرَمِ» دارد که در آن چنین آمده است: «حکومتها در بدو تشکیل میان خود و مردم حایل و فاصله ای قرار نمی دهند؛ ولی تدریجاً حایل و پرده میان حاکم و مردم ضخیم تر می شود تا بالأخره عواقب ناگواری به وجود می آورد.» او واژۀ «حجاب» را به معنی پرده، حایل و نه پوشش، به کار برده است.[۵]

استفاده از واژۀ «حجاب» برای پوشش زنان، پیشینه ای طولانی ندارد. در گذشته به ویژه از سوی فقها، واژۀ «سَتر» در معنای پوشش و حجاب به کار می رفته است. فقها در کتاب الصلوة و نیز کتاب النکاح به هنگام نیاز، از واژۀ «ستر» به جای «حجاب» استفاده کرده اند که به نظر می رسد این شیوۀ استفاده بهتر باشد؛ زیرا همچنان که گفتیم معنی شایع «حجاب» پرده است و اگر دربارۀ پوشش به کار برده می شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است.

سیمای حقیقی حجاب

شهید مطهری در کتاب «مسئله حجاب» می نویسد: «حجاب در اسلام از یک مسئله کلی و اساسی ریشه می گیرد و اسلام می خواهد انواع التذاذهای جنسی، چه بصری و لمسی و چه نوع دیگر، به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج قانونی اختصاص یابد و اجتماع منحصراً برای کار و فعالیت باشد. برخلاف سیستم غربی عصر حاضر که کار و فعالیت را با لذّت جویی های جنسی به هم می آمیزد، اسلام می خواهد این دو محیط را کاملًا از یکدیگر تفکیک کند.»[۶]

در میان اندیشمندان مسلمان و بزرگان معاصر، افرادی بوده و هستند که با نگاهی جامع و مانع به جامعه و مسائل مربوط به آن نگاه می کنند. ایشان تلاش می کنند با آراستن آموزه های دینی به آنچه علاقه و رغبت مردم را برمی انگیزد، رهنمودهای شریعت مقدس را در جامعه نهادینه کنند و یکی از این شخصیّتهای برجسته، رهبر معظّم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای(حفظه الله) است که با بصیرت خویش به جامعه ما بصیرت داده و با بینش خویش چنان بینشی به ملّت ایران بخشیده است که در همۀ عالم ستودنی است. همۀ شخصیّتهای ایرانی و غیر ایرانی که با ایشان دیدار و گفت وگو کرده اند به نگاه بلند و تحسین برانگیز ایشان اعتراف می کنند.

مقام معظّم رهبری(حفظه الله) آموزه های نابی دربارۀ حجاب در اختیار جامعه قرار داده اند که نیازمند بررسی مفصّل و تبیین گسترده است و ما با توجه به فرصت کوتاهی که در اختیار داریم به گوشه ای از رهنمودهای ایشان می پردازیم به امید آن که سرآغازی باشد برای سیراب کردن جامعه از رهنمودهای ایشان که در قلم نویسندگان متعهد متبلور خواهد شد.

مفهوم واقعی حجاب در کلام مقام معظّم رهبری

ایشان در بخشی از سخنان خود، با تبیین مفهوم حجاب، برداشتهای نادرست را از آن جدا می کند: «اسلام می خواهد که رشد فکری و علمی و اجتماعی و سیاسی و- بالاتر از همه- فضیلتی و معنوی زنان به حدّ اعلی برسد و وجودشان برای جامعه و خانوادۀ بشری به عنوان یک عضو، حدّ اعلای فایده و ثمره را داشته باشد. همۀ تعالیم اسلام از جمله مسئلۀ حجاب، بر این اساس است. مسئلۀ حجاب به معنای منزوی کردن زن نیست. اگر کسی چنین برداشتی از حجاب داشته باشد، برداشتش کاملًا غلط و انحرافی است. مسئلۀ حجاب به معنای جلوگیری از اختلاط و آمیزش بی قید و شرط زن و مرد در جامعه است. این اختلاط، به ضرر جامعه و به ضرر زن و مرد- به خصوص به ضرر زن – است.»[۷]

بنابراین، مفهوم حجاب تنها در پوشش زن و مرد خلاصه نمی شود، بلکه رفتار و برخورد آنها را نیز دربر می گیرد.

قرآن کریم با سفارش به مدیریت نگاه و رفتار، شرط رعایت آنچه در زیرمجموعۀ حجاب قرار می گیرد را نبود اختلاط می داند و این به معنای حضور نداشتن زن در فعالیّتهای اجتماعی نیست: (قُلْ لِلْمؤْمِنینَ یغضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِک أَزْکی لَهُمْ إِن اللَّه خبیرٌ بما یصنَعُونَ وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغضُضْنَ منْ أَبْصارِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیوبِهِنَّ وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَّ…)[۸]

با دقت در این آیات، می توان نتیجه گرفت که خداوند نه تنها زنان را به خانه نشینی و عزلت گزینی امر نکرده است، بلکه از حضور ایشان در اجتماع نیز منع نمی کند؛ امّا حضور آنان در اجتماع و در کنار مردان را مشروط به رعایت حدّ و مرز میان زن و مرد یا همان حجابِ رفتار و گفتار می داند.

مقام معظّم رهبری(حفظه الله) می فرماید: «در مکتب اسلام، حفاظ و حجابی بین زن و مرد وجود دارد. این به معنای آن نیست که زنان، عالَمِ جداگانه ای غیر از عالم مردان دارند؛ نه! زنان و مردان در جامعه و در محیط کار، با هم زندگی می کنند؛ همه جا با هم سر و کار دارند؛ مشکلات اجتماعی را با هم حل می کنند؛ جنگ را با هم اداره می کنند و کردند؛ خانواده را با هم اداره می کنند و فرزندان را پرورش می دهند؛ امّا آن حفاظ و حجاب در بیرون از محیط خانه و خانواده حتماً حفظ می شود. این، آن نکتۀ اصلی در الگوسازی اسلامی است. اگر این نکته رعایت نشود، همان ابتذالی که امروز غرب دچار آن است، پیش می آید. اگر این نکته رعایت نشود، زن از پیشتازی در حرکت به سمت ارزشها که در ایران اسلامی دیده شد، باز خواهد ماند. غربی ها مایلند با تمام توان، آن نکته را هم در جایی به نحوی نسبت به هر کسی رسوخ دهند.»[۹]

حجاب مسئله ای ارزشی است

داشتن حجاب یکی از مهم ترین ارزشها در دین مبین اسلام است که به زنان اجازه می دهد با حفظ جایگاه انسانی و بُعد روحانی خود در فعالیّتهای گوناگون اجتماعی نقشی کارآمد و سازنده داشته باشند. زن بدون حجاب نمی تواند آزادی، کرامت و آرامش خود را پاس بدارد و حضور او مفید و سازنده نخواهد بود.

بنابراین، ارزش و جایگاه اصلی حجاب را باید در جامعه جُست، نه در خانه و خانواده؛ زیرا در کانون گرم خانواده، حجاب جریانی کمرنگ دارد؛ اما هنگام حضور در اجتماع و روبه رو شدن با نامحرمان، یک زن مسلمان تأثیر بسزای حجاب را می فهمد و به جایگاه و نقش مفید یک زن محجّبه پی می برد و می تواند به رشد علمی و دینی هم برسد.

رهبر انقلاب(حفظه الله) با اشاره به جایگاه حجاب و رعایت آداب برخورد دو بیگانه با هم و تأثیر چنین برخوردی در شخص و جامعه می گوید: «باید مسائل ارزشی اسلام در جامعۀ ما احیاء بشود؛ مثلًا مسئلۀ حجاب، یک مسئلۀ ارزشی است. مسئلۀ حجاب، مسئله ای است که اگرچه مقدمه ای است برای چیزهای بالاتر؛ اما خود یک مسئلۀ ارزشی است. ما که روی حجاب این قدر مقیدیم، به خاطر این است که حفظ حجاب به زن کمک می کند تا بتواند به آن رتبۀ معنوی عالی خود برسد و دچار آن لغزشگاه های بسیار لغزنده ای که سر راهش قرار داده اند، نشود.»[۱۰]

قرآن کریم حتی رعایت حجاب را شاخصی برای شناخت زنان متدیّن از زنان بی دین معرفی کرده است و آن را موجب در امان ماندن از آزار و اذیت دیگران می داند و می فرماید: (یا أَیهَا النَّبِی قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذٰلِکَ أَدْنَی أَن یعرَفْنَ فَلاَ یؤْذَینَ وَ کَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً)؛[۱۱] «ای پیامبر! به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهای خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آن که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند نزدیک تر است و خدا آمرزنده مهربان است.»

رهبر معظّم انقلاب، نبود حفاظ بین زن و مرد را از خواسته های غربیها می داند: «آنها با همه چیز کنار می آیند، جز با دو، سه چیز؛ یکی از آنها و شاید مهم ترینش حفظ این حالت حفاظ منضبط میان دو جنس زن و مرد است؛ یعنی خویشتنداری در مقابل چیزی که به آن آزادی جنسی گفته می شود. در مقابل این، به شدّت سرسختند، هر کار دیگری بکنند، مهم نیست. از نظر آنها کسی مرتجع است که روی این مسئله تکیه بکند. اگر در کشوری، زنان با یک حدودی از مردان مجزا شدند، این می شود خلاف تمدّن! راست هم می گویند، تمدّن آنها که بر ویرانه های همان تمدن رومی بنا شده، چیزی جز این نیست؛ اما این از لحاظ ارزشی غلط است، عکسش درست است.»[۱۲]

حجاب، سازگار با طبیعت انسان است

قضاوت عجولانه دربارۀ بسیاری از زنان بدحجاب و متّهم کردن آنان به بی دینی درست نیست؛ زیرا ممکن است این افراد از حقیقت حجاب آگاهی نداشته باشند و متأسّفانه شمار این افراد هم کم نیست به ویژه در مناطق کم جمعیت که بیش تر، ارتباط خویشاوندی نیز دارند؛ همانند برخی روستاها که با وجود کار و تلاش شبانه روزی، کم تر می توانند به این گونه مسائل بپردازند و تنها با ضروریّات دین آشنا شده و دسترسی شایسته ای هم به مبلّغان و کسانی که ایشان را با این گونه مسائل دینی آشنا کنند، ندارند.

امّا همین اندازه از رعایت پوشش که در ضمن بی خبری از آموزه های دینی در بین این افراد و بیش تر انسانها جاری است، به خوبی نشان می دهد که زن ذاتا از برهنگی و اختلاط با جنس مخالف بیزار است و تا جایی که لازم بداند، خود را از نامحرم می پوشاند و ما کم تر زنانی را در گوشه و کنار جهان سراغ داریم که با بدنی برهنه و عریان در جامعه رفت و آمد کنند و آن را عیب ندانند و این بیانگر فطری بودن رعایت حجاب و پوشش است.

مقام معظّم رهبری(حفظه الله) نیز حجاب را سازگار با طبیعت انسان می داند و بی حجابی یا بدحجابی را حرکتی به سوی خلاف طبیعت انسان معرفی می کند: «حجاب، ارزشی است منطبق با طبیعت انسان. برهنگی و حرکت به سمت اختلاطِ هرچه بیش تر دو جنس با یکدیگر و افشاء شدن اینها در مقابل یکدیگر، یک حرکت خلاف طبیعی و خلاف خواست انسانی است. شرع مقدّس اسلام هم برای این حدودی را معین و مشخّص کرده و کسانی که معتقد و مؤمن هستند، نمی شود که این طوری با حجاب برخورد کنند. البتّه ممکن است کسانی بی خبر و بی اطّلاع باشند. بایستی اینها را با حجاب آشنا کرد. من در همین سالهای اوّلِ انقلاب به وضوح دریافتم که بعضی از زنانی که محجّب هستند و خیلی قدر حجاب را نمی دانند، اینها اصلًا از حکم حجاب و فلسفۀ حجاب و فواید حجاب اطّلاعی ندارند؛ یعنی با اینها کم تر صحبت شده است.»[۱۳]

امر به معروف و نهی از منکر

گاه یادآوریِ پیاپی یک مسئله از سوی افراد مختلف تأثیر بسزایی در فرهنگ سازی یا ترک یک گناه همگانی در جامعه دارد. قرآن کریم نیز با تأکید بر این مسئله، می فرماید: (وَ ذَکِّرْ فَإِنَّ الذِّکْرَی تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ)؛[۱۴] «و یادآوری کن که مؤمنان را سود می بخشد.»

مقام معظم رهبری(حفظه الله) نیز دربارۀ این گونه فرهنگ سازی یا امر به معروف و نهی از منکر می فرماید:

«حرف بزنید! بگویید! یک کلمه بیش تر هم نمی خواهد. لازم نیست یک سخنرانی بکنید. کسی که می بینید خلافی را مرتکب می شود؛ دروغ، غیبت، تهمت، کینه ورزی نسبت به برادر مؤمن، بی اعتنایی به محرّمات دین، بی اعتنایی به مقدّسات، اهانت به پذیرفته های ایمانی مردم، پوشش نامناسب، حرکت زشت، یک کلمۀ آسان بیش تر نمی خواهد. بگویید این کار شما خلاف است، نکنید! لازم هم نیست که با خشم همراه باشد. شما بگویید، دیگران هم بگویند، گناه در جامعه خواهد خشکید.»[۱۵]

حفظ حجاب، حفظ کرامت انسانی

انسان خلیفۀ خدا در زمین است و در این مسئله فرقی بین زن و مرد نیست؛ امّا آیا هر زن و مردی را می توان به عنوان خلیفۀ خدا روی زمین قلمداد کرد؟

آیا زنی که به حجاب اهمیت نمی دهد، روابط خود با نامحرمان را اصلاح نمی کند و حرمت حدود الهی را نگه نمی دارد، می تواند خلیفۀ خدا روی زمین باشد؟

نائب و جانشین باید خط مشی و برنامه ای سازگار با خواسته های شخص منوب عنه داشته باشد و دیدگاه های او را برای خود و دیگران عملی سازد. خداوند بارها در قرآن کریم به حجاب و رعایت حدّ و مرز برخورد زن و مرد با همدیگر اشاره کرده است و به این وسیله به زنان کرامت داده و آنهایی که پایبند به ارزشها باشند را خلیفه خود می داند.

مقام معظّم رهبری(حفظه الله) حفظ حجاب و نبود اختلاط بین زن و مرد را دعوت به حفظ کرامت آنان دانسته و فرهنگ غرب که رواج دهندۀ برهنگی، ابتذال و حضور هر جایی زنان در جامعه است را نابود کنندۀ کرامت زنان و مردان می داند:

«من بارها به گویندگان و مبلّغین قضیۀ زن عرض کرده ام؛ این ما نیستیم که باید از موضع خودمان دفاع کنیم. این فرهنگ منحط غرب است که باید از خودش دفاع کند. آنچه را که ما برای زن عرضه می کنیم، چیزی است که هیچ انسان اندیشمند باانصافی نمی تواند منکر شود که این برای زن خوب است. ما زن را به عفّت، به عصمت، به حجاب، به عدم اختلاط و آمیزش بی حد و مرز میان زن و مرد، به حفظ کرامت انسانی، به آرایش نکردن در مقابل مرد بیگانه برای آنکه چشم او لذّت نبرد، دعوت می کنیم. این بد است؟ این کرامت زن مسلمان است. این کرامت زن است. آنهایی که زن را تشویق می کنند که خود را به گونه ای آرایش دهد که مردان کوچه و بازار به او نگاه کنند و غرایز شهوانی خودشان را ارضا کنند، باید از خودشان دفاع کنند که چرا زن را تا این حدّ پایین می آورند و تذلیل می کنند؟! آنها باید جواب بدهند. فرهنگ ما، فرهنگی است که انسانهای والا و اندیشمند غرب هم آن را می پسندند و رفتارشان همین طور است. در آنجا هم خانمهای عفیف و سنگین و متین و زنهایی که برای خودشان ارزشی قائلند، حاضر نیستند خودشان را برای ارضای غرایز شهوانی بیگانگان و هرزه چشمها وسیله ای قرار دهند. فرهنگ منحطّ غربی، از این قبیل زیاد دارد.»[۱۶]

گرچه می توان برای تأیید مفاسد اخلاقی در غرب، آمارهایی ارائه کرد؛ اما در همین فیلمهای غربی در حال پخش از صدا و سیما، ابتذال و فرومایگی دامن گیر زنان غربی به خوبی پیداست. چنین زنی شأنی بالاتر از یک کالای مصرفی ندارد. وضعیت لباس و پوشش او چیزی جز یک عروسک بی روح و بی جان و ملعبه ای در دست مردان نشان نمی دهد و جالب اینجاست که مردان غربی با پوششی کامل و مناسب دیده می شوند و یقه هایی بسته همراه با کراوات دارند و غیر این پوشش را در شأن مردان محترم نمی دانند.

با توجه به آیات و روایات و دنیای وارونه ای که در مرام این جماعت دیده می شود، بدیهی ترین نتیجه ای که می توان به آن رسید، دشمنیِ تمام قدّ فرهنگ غرب با فرهنگ الهی و ایمانی است مقام معظم رهبری(حفظه الله) در این باره می فرماید: «حجاب ، تکریم آن کسی است که در حجاب است. حجاب زن، تکریم زن است. در بیش تر کشورها- حالا من "بیش تر" که می گویم؛ چون همه را اطلاع ندارم- در گذشته، در قدیم، در همین اروپا تا دویست سیصد سال پیش زنهای اعیان و اشراف حجابی روی صورتشان می انداختند. در بعضی از فیلمهای قدیمی شاید دیده باشید، یک حجاب می انداختند که چشمها به روی آنها نیفتد. این، تکریم است. در ایران باستانی زنهای اعیان و اشراف و رؤسا همه باحجاب بودند؛ زنهای افراد پایین و طبقات پست، نه، بی حجاب هم می آمدند، مانعی هم نبود. اسلام آمد این تبعیض را گذاشت کنار، گفت نخیر! زن باید باحجاب باشد؛ یعنی این تکریم مال همۀ زنان است. این است نظر اسلام. آن وقت آنها حالا شده اند طلبکار، ما شده ایم بدهکار! آنها بدهکارند. آنها باید بگویند چرا زن را مثل یک کالا وسیلۀ شهوترانی قرار دادند. یک آماری را همین دیروز برای من نقل کردند- آمار مال یک هفته قبل است- که یک سوم زنهای دنیا از دست مردها کتک می خورند! به نظر من اشک انسان در می آید؛ این گریه آور است و این بیش تر در کشورهای صنعتی است؛ در کشورهای فرنگی است و ناشی از همان خشونتهای جنسی و مطالبات خشن جنسی است که مرد از زن دارد. این هوچیگری های آنها در مورد زن است. آن وقت راجع به زن بحث می کنند: شما حجاب را اجباری کردید. خود آنها بی حجابی را اجباری می کنند، دختر دانشجو را تو دانشگاه راه نمی دهند، به خاطر این که روسری دارد. آن وقت به ما می گویند چرا شما حجاب را اجباری کردید! این در جهت کرامت زن است، آن در جهت پرده دری و بی احترامی به زن است و از این قبیل مواردی هست که اینها هوچیگری های غرب است.»[۱۷]

فرهنگ اسلامی، فرهنگ نبود اختلاط زن و مرد

گفتیم دقّت در تعامل زن و مرد نامحرم با همدیگر آثار مثبتی دارد که از جمله می توان به روابط عاطفی زن و مرد در خانه، دوری گزیدن از افکار شیطانی در محل کار و اجتماع و حفظ جوانان از غرق شدن در گرداب شهوات اشاره کرد.

دین مبین اسلام با توجّه به آثار مثبت و فراوان این رویۀ حضوری زن و مرد در جامعه، بر این مسئله تأکید می کند و برای رعایت نکردن حجاب و بایسته های مطرح در روابط زن و مرد که نمونۀ بارز ظلم و تجاوز به حقوق دیگران است، عذابهای اخروی و مجازاتهای دنیوی تعیین و تبیین نموده است. اگر افراد جامعه به این بایسته ها پایبند نباشند، عفّت عمومی جامعه نیز خدشه دار شده و نه تنها شخص و شخصیت خود که حتّی خانواده و جامعه را نیز به بی عفّتی دچار کرده و اخلاق اسلامی از جامعه رخت می بندد.

البته مراعات کردن حد و مرز به معنای محروم کردن افراد جامعه از فعالیِّتهای اجتماعی نیست؛ برداشت نادرستی که برخی را گرفتار خود کرده و به همین خاطر دختران خود را از تحصیل و آموزش محروم می کنند و این در حالی است که در آموزه های دین مبین اسلام، کسب دانش بر هر زن و مردی واجب است: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ علَی کلِّ مسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة؛[۱۸] کسب دانش بر هر زن و مرد مسلمانی واجب است.»

حضور شایسته در فعالیّتهای اجتماعی منافاتی با حفظ حریمها ندارد، بلکه در سایۀ توجه و احترام به همین حریمهاست که حضور، رنگی شایسته و برازنده یک انسان محترم به خود می گیرد.

حضرت آیت الله خامنه ای(حفظه الله) به حفظ قداست حجاب و نشکستن حریم زن و مرد در اسلام پرداخته، می گوید: «اسلام در اینجا، با کمال قدرت و قوّت ایستاده است و بین زن و مرد در جامعه، مرزی قرار داده است. از نظر اسلام، هیچ کس حق ندارد که این مرز را زیر پا بگذارد و بشکند؛ چون از نظر اسلام، خانواده خیلی مهم است. رابطۀ زن و مرد در محیط خانواده به گونه ای است و در محیط جامعه به گونه ای دیگر است. اگر آن ضوابطی که اسلام در محیط جامعه به عنوان حایل بین زن و مرد قرار داده است، بشکند، خانواده خراب می شود. در خانواده، غالباً به زن و گاهی هم به مرد، ممکن است ظلم شود. فرهنگ اسلامی، فرهنگ عدم اختلاط زن و مرد است. چنین زندگی ای با خوشبختی ادامه می یابد و می تواند به درستی و با رعایت موازین عقلی بچرخد و حرکت کند و به پیش برود. در اینجا اسلام سخت گیری کرده است. اگر آن حدّ و مرزی که در جامعه قرار داده شده است، چه از طرف زن و چه از طرف مرد بشکند، اسلام در مقابل آن، سخت گیری می کند، درست نقطۀ مقابل آنچه که شهوترانان عالم می خواسته اند و عمل می کرده اند. قدرتمندان و زرمندان و زورمندان، مردشان، زنشان و زیردستهایشان و کسانی که با آنها و برای آنها زندگی می کرده اند، همیشه عکس این عمل می کرده اند. آنها مایل بوده اند که این حجاب بین زن و مرد، از بین برود که این، البته برای زندگی جامعه مضرّ و برای اخلاق جامعه بد است. برای حفظ عفّت جامعه زیانبار و به خصوص برای خانواده از همه چیز بدتر است. این، بنیان خانواده را متزلزل می کند. اینجا، آن مرز بین زن و مرد وجود دارد. معنای آن مرز هم این نیست که زنان و مردان در یک محیط تحصیل نکنند، در یک محیط عبادت نکنند، در یک محیط کار نکنند و در یک محیط خرید و فروش نکنند- که این قبیل موارد، فراوان است – بلکه معنایش این است که حدّ و حدودی در اخلاق معاشرتی خودشان قایل باشند و این کار بسیار خوبی است. زن در اینجا حجاب خودش را حفظ می کند.»[۱۹]

دقّت مقام معظم رهبری در بیان مسائل پیش گفته، ستودنی است؛ چرا که ایشان به غیرتهای نابجای برخی مردان نسبت به زنان دربارۀ حضور نداشتن در اجتماع اشاره کرده و آن را از مصادیق مرز بین زن و مرد نمی داند. امیرالمومنین(ع) خطاب به فرزندش می فرماید: «إِیاک وَ التَّغَایرَ فِی غَیرِ مَوْضِعِ غَیرَةٍ فَإِنَّ ذَلِک یدْعُو الصَّحِیحَةَ إِلَی السَّقَمِ وَ الْبَرِیئَةَ إِلَی الرِّیب؛[۲۰] از اظهار غیرت [و بد گمانی] در غیر موضع آن بپرهیز؛ زیرا این کار، زنِ درست را به نادرستی و زن پاک دامن را به دو دلی [و اندیشه در کار] وا می دارد.»

همچنان که تأکید کردیم، بی بند و باری و توجه نکردن به حریمها مجوز حضور در جامعه و بلکه هیچ فعالیّتی نیست. امام علی(ع) با توجه به اهمیّت پایبندی به اصول به عنوان مقدمۀ پرداختن به هر فعالیّتی فرموده است: «یا أَهْلَ الْعِرَاقِ نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَکمْ یوَافِقْنَ الرِّجَالَ فِی الطَّرِیقِ أَ مَا تَسْتَحْیونَ وَ قَالَ(ع) لَعَنَ اللَّه مَنْ لَا یغَارُ؛[۲۱] ای مردم عراق! به من خبر داده اند که زنان شما در مسیرهای خود با مردان برخورد می کنند آیا حیا نمی کنید؟ خداوند انسان بی غیرت را لعنت کند!»

اهمیّت عفاف زنان

رهبرمعظّم انقلاب با اشاره به مسئلۀ کشف حجاب رضاخانی در دوره پهلوی، زنان غربی را شاهد مثال می آورد که با بی حجابی خود شاید توانسته باشند برای مدّت کوتاهی موفّقیتهایی به دست آورند؛ اما پس از مدّتی با درگیر شدن به نگاه های مردان، آرامش و راحتی خود را از دست داده و در وادی بی عفتی افتاده و کارایی مفید خود را در جامعه از دست دادند: «زن غربی با ورود در منجلاب فساد، دستاوردش نابودی خانواده بود. این جور نبود که زن با برداشتن حجاب در میدان علم یا در میدان سیاست یا در میدان فعالیتهای اجتماعی پیشرفت کند، همۀ اینها با حفظ حجاب و عفت ممکن بود و ما در نظام اسلامی این را تجربه کردیم. برداشتن حجاب، مقدمه ای برای برداشتن عفّت بود؛ برای برداشتن حیا در جامعۀ اسلامی بود؛ برای سرگرم کردن مردم به عامل بسیار قوی و نیرومند جنسی بود؛ برای این که از همۀ کارهای دیگر بمانند و یک مدتی هم موفّق شدند؛ اما ایمان عمیق ملت ایران نگذاشت. زنهای مسلمان ما با وجود سخت گیری ها در طول زمان، در مقابل این فشار سرکوبگر مقاومت کردند، بعد از رفتن رضاخان به نحوی، در زمان خود او به نحوی، در طول دوران بقیۀ طاغوت هم به نحوی. لذا در همان دی ماه ۱۳۵۶، روز هفدهم دی ماه در مشهد، یک اجتماع عظیمی، تظاهراتی از زنان مسلمان با شعار "حفظ حجاب " راه افتاد. ما آن وقت در تبعید بودیم. خبر آن را شنیدیم که زنان مؤمن و مسلمان و شجاع یک چنین حرکتی را به راه انداختند. این، گوشه ای از فجایع رژیم طاغوت بود؛ نابود کردن آرمانهای دینی، ارزشهای اخلاقی، پیشرفتهای اقتصادی، عزت بین المللی و خلاصه بر باد دادن سرمایه های یک ملت، جزو کارهایی بود که آن رژیم طاغوت و سیاه کار انجام داد.»[۲۲]

امروزه بسیاری از زنان غربی خواستار حجاب به سبک ایرانی اسلامی شده و مردان آنان نیز این نوع پوشش را پذیرفته و تأثیر آرامش حجاب را در خانه های خود دیده اند. بنابراین، غربیها نیز نگاهشان را به نوع پوشش زنان مسلمان دوخته اند و زنان مسلمان را برای همسران خود به عنوان الگو قلمداد می کنند و به همین خاطر در این برهه از زمان، حساسیّت رعایت عفاف و حجاب اسلامی در کشور ما چند برابر شده است و مسئولیّت دست اندرکاران را سخت تر می کند؛ چرا که اگر حجاب در جامعه ما کمرنگ شود، عفّت جامعه نیز خدشه دار شده و زنان و مردان ما در منجلاب گناه خواهند افتاد و برای جامعۀ گرفتار فساد و گناه، هیچ آیندۀ خوبی متصوّر نیست.

امر به معرف و نهی از منکر عملی

امام صادق(ع) می فرماید: «کونُوا دُعَاةَ الناسِ بأَعْمَالِکمْ وَ لَا تکونُوا دُعَاةً بِأَلْسِنَتِکم؛[۲۳] با اعمالتان مردم را [به طرف دین] دعوت کنید نه با زبانتان.»

امروز که نگاه بسیاری از کشورهای غربی به ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام دوخته شده است، چه خوب است مسئولان فرهنگی ما فکری اساسی دربارۀ حجاب زنان داشته باشند و این ضروریّ دین مبین اسلام را با عمل زنان مسلمان به دیگر کشورهای جهان صادر کنند و بدین وسیله، شاهد بازگشت حیاء و عفّت در کانون خانواده باشیم.

مقام معظّم رهبری(حفظه الله) خطاب به مسئولان می گوید: «مسئلۀ بعد، مسئلۀ اهمیت دادن به عفاف در زن است. هر حرکتی که برای دفاع از زنان انجام می گیرد، باید رکن اصلی آن رعایت عفاف زن باشد. همان طور که عرض کردم، در غرب به خاطر این که به این نکته توجّه نشد؛ یعنی مسئلۀ عفّت زنان مورد اهتمام قرار نگرفت و به آن اعتنایی نکردند کار به این بی بند و باری ها کشید. نباید بگذارند عفّت زن که مهم ترین عنصر برای شخصیت زن است مورد بی اعتنایی قرار گیرد. عفّت در زن، وسیله ای برای تعالی و تکریم شخصیت زن در چشم دیگران، حتّی در چشم خودِ مردان شهوتران و بی بندوبار است. عفّت زن، مایۀ احترام و شخصیت اوست. این مسئلۀ حجاب و مَحرم و نامَحرم و نگاه کردن و نگاه نکردن، همه به خاطر این است که قضیۀ عفاف در این بین سالم نگه داشته شود. اسلام به مسئلۀ عفاف زن اهمیت می دهد. البته عفاف مرد هم مهمّ است. عفاف مخصوص زنان نیست؛ مردان هم باید عفیف باشند. منتها چون در جامعه، مرد به خاطر قدرت جسمانی و برتری جسمانی، می تواند به زن ظلم کند و برخلاف تمایل زن رفتار نماید، روی عفّت زن بیش تر تکیه و احتیاط شده است. شما امروز هم که در دنیا نگاه کنید، می بینید یکی از مشکلات زنان در دنیای غرب، به خصوص در کشور ایالات متّحدۀ آمریکا، همین است که مردان با تکیه به زورمندی خودشان، به عفّت زن تعدّی و تجاوز می کنند. آمار منتشر شده از سوی مقامات رسمی خود آمریکا را من دیدم که یکی مربوط به دادگستری آمریکا و یکی هم مربوط به یک مقام دیگری بود. آمارها واقعاً وحشت انگیز است. در هر شش ثانیه، یک تجاوز به عنف در کشور آمریکا صورت می گیرد! ببینید چه قدر مسئلۀ عفّت مهمّ است و وقتی بی اعتنایی کردند، قضیه به کجا می رسد. هر شش ثانیه، یک تجاوز به عنف! برخلاف تمایل زن، مردِ زورگو، ظالم، بی بندوبار و بی عفّت بتواند به حریم عفّت زن تعدّی و تجاوز کند. اسلام اینها را ملاحظه می کند. مسئلۀ حجاب که این همه مورد توجّه اسلام است، به خاطر اینهاست. پس، مسئلۀ حفظ عفاف و اهمیت دادن به حجاب و عفاف هم مسئلۀ دیگری است.»[۲۴]

پی نوشت ها

[۱] کتاب سلیم بن قیس، ابو صادق سلیم بن قیس، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۵ ق، ج ۲، ص ۹۵۹.

[۲] ص/ ۳۲.

[۳] مفردات، راغب اصفهانی، المکتبة المرتضویه، تهران، بی تا، ص ۲۱۹.

[۴] نهج البلاغه، سید رضی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ ق، نامۀ۵۳.

[۵] ترجمه مقدمه ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد، بی تا، استانبول، ۱۲۷۵ ق، ج۱، ص ۵۶۰.

[۶] مسئلۀ حجاب، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، تهران، ۱۴۰۸ ق، ص ۸۲.

[۷] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار با گروهی از زنان پزشک سراسر کشور، ۲۶/ ۱۰/ ۱۳۶۸.

[۸] نور / ۳۰ و ۳۱؛ «به مردان مؤمن بگو که چشمان خویش فروگیرند و شرمگاه خود نگه دارند. این برایشان پاکیزه تر است؛ زیرا خدا به کارهایی که می کنند، آگاه است و به زنان مؤمنه بگو چشمان خویش فروگیرند و شرمگاه خود نگه دارند و زینتهای خود را جز آن مقدار که پیداست آشکار نکنند و مقنعه های خود را تا گریبان فروگذارند و زینتهای خود را آشکار نکنند.»

[۹] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار با پرستاران، به مناسبت میلاد حضرت زینب کبری(ع) و روز پرستار، ۲۲/۰۸/۱۳۷۰.

[۱۰] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار اعضای شورای فرهنگی، اجتماعی زنان، جمعی از زنان پزشک متخصص و مسئولان نخستین کنگرۀ حجاب اسلامی به مناسبت میلاد حضرت فاطمۀ زهرا(ع)، ۰۴/۱۰/۱۳۷۰.

[۱۱] أحزاب /۵۹.

[۱۲] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار اعضای شورای فرهنگی اجتماعی زنان، ۰۴/۱۰/۱۳۷۰.

[۱۳] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در نشست پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی، ۰۴/۱۲/۱۳۷۷.

[۱۴] ذاریات /۵۵.

[۱۵] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار با دانشجویان و دانش آموزان به مناسبت سیزدهم آبان ماه ۱۳۷۰.

[۱۶] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار گروهی از زنان، به مناسبت فرخنده میلاد حضرت زهرا(ع) و «روز زن»، ۲۵/ ۰۹/ ۱۳۷۱.

[۱۷] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار دانشجویان دانشگاه های استان یزد، ۱۳/ ۱۰/ ۱۳۸۶.

[۱۸] کنزالفوائد، محمد بن علی کراجکی، دارالذخائر، قم، ۱۴۱۰ ق، ج ۲، ص ۱۰۷.

[۱۹] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار گروهی از خواهران پرستار، به مناسبت ولادت حضرت زینب (ع)، ۲۰/ ۰۷/ ۱۳۷۳.

[۲۰] نهج البلاغه، سید رضی، تصحیح: صبحی صالح، نشر هجرت، قم، ۱۴۱۴ ق، نامۀ ۳۱.

[۲۱] المحاسن، برقی، دار الکتب الاسلامیه، قم، ۱۳۷۱ ق، ج ۱، ص ۱۱۵.

[۲۲] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار جمعی از اقشار مختلف مردم قم، ۱۹/ ۱۰/ ۱۳۸۶.

[۲۳] قرب الاسناد، حمیری، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، ۱۴۱۳ ق، ص ۷۷.

[۲۴] بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در همایش بزرگ خواهران در ورزشگاه آزادی به مناسبت جشن میلاد کوثر(ع)، ۳۰/۰۷/۱۳۷۶.