جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد برگزار شد:

گونه شناسی مطالعات عاشورا در دوره پهلوی

تاریخ انتشار:

در جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجو فاطمه آقابابایی با عنوان «گونه‌شناسی مطالعات عاشورا در دوره پهلوی (1304ش-1357ش)»، دکتر سید محمد حسینی به عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محسن طباطبایی به عنوان استاد مشاور و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی‌رضا ایمانی مقدم به عنوان استاد داور حضور داشتند.

 

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

در عصر پهلوی به دلیل وجود یک سری از عوامل و بسترهای موجود، مطالعات تازهای در باب عاشورا ایجاد شد، که در آن هم به نقل توصیفی عاشورا و هم به بررسی فلسفه و هدفشناسی عاشورا پرداخته شد. از جمله عناصر مؤثر بر طبقهبندی مطالعات، وجود جریانهای فکری در جامعه این دوره است. جریانهایی که برخی از آنها منشأ روشنفکری و ضد دینی و برخی دیگر ریشه در دینمداری و یا سیاست و تجددخواهی داشتند. زمینه این تعدد را شاید در شرایط اجتماعی موجود در این دوره، تحت تأثیر خرافهپنداری جامعه دوره قاجار باید دانست که خود باعث ایجاد مطالعات انتقادی شد، که سبب میشد تا عدهای از روشنفکران در مطالعات و نقدهای تند خویش به عنوان مبارزه با باورهای خرافیِ مذهبی در اصل به حذف مذهب و شعائر عاشورا و عزاداری بپردازند. در طبقهبندی مطالعات عاشوراییِ این دوره میتوان دستهای را در گونه مطالعات مقتلنگاری عاشورا قرار داد که درواقع اینگونه از مطالعات از نگاشتههای دورههای قبل مانند دوره صفویه و قاجار متأثر بوده که میتوان آنها را در طبقه مطالعات برآمده از جریان سنتی دانست. از دل این جریان سنتی، طبقه دیگری از مطالعات با رویکرد دگراندیشی انتقادی سنتی پدیدار شد که این طبقه از مطالعات به طرح نظرات و انتقادات خویش در باب عاشورا و مناسک آن میپرداخت. گونهای دیگر، مطالعات افرادی از جریان مذهبی بود که علیرغم مذهبی بودن، میتوان آنها را نواندیش نیز دانست. همانند شهید مطهری در اثر حماسه حسینی که با دید سیاسی و منطقی به هدف و فلسفه قیام میپردازد و همچنین صالحی نجفآبادی که با  کتاب شهید جاوید، جریانی را نیز به وجود آورد. وی در این اثر با نگاهی متفاوت هدف امام را مبنی بر تشکیل حکومت دانسته است و به همین دلیل تشنج سیاسی را در آن دوره رقم زد و آثاری گوناگون در رد و تأیید اثر وی شکل گرفت. همچنین جریان دیگری وجود داشت که افراد آن مطالعات جدیدی را با رویکرد اجتماعی و سیاسی در تحلیل و تفسیر عاشورا به وجود آوردند. مطالعاتی که بر اساس مبانی علمگرایی و جامعهشناختی آثاری چون حسین وارث آدم از دکتر علی شریعتی را که تحث تأثیر نهضت آزادی ایجاد شده بود و اثری چون راه حسین از احمد رضایی را که جزء مجاهدین خلق بود، رقم زد. درواقع اینگونه آثار را میتوان جزو مطالعاتی دانست که در پی ارائه الگوی عدالتطلبانه اجتماعی از قیام عاشورا بود.

مطالب مشابه