حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگویی به تشریح فعالیت‌های دانشگاه و ویژگی‌های منحصر به فرد آن پرداخت و گفت: دانشجویان غیرطلبه دانشگاه‌های حوزوی اگر در مقطع کارشناسی ارشد پذیرش شوند، می‌توانند هم‌چون طلاب عزیز، بدون شهریه به تحصیل ادامه دهند.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب در گفت‌وگویی ضمن اشاره به عملکرد مثبت دانشگاه ادیان و مذاهب در دوران شیوع بیماری کرونا، گفت: با شیوع بیماری کرونا و اعلام تعطیلی کلاس‌های حضوری دانشگاه‌ها، با توجه به این که دانشگاه ادیان و مذاهب در سال‌های گذشته زیرساخت‌های آموزش مجازی و غیرحضوری را فراهم و چندین رشته غیرحضوری را دایر کرده بود، از این تجربه استفاده کرد و با یک آموزش کوتاه به استادان و مسئولان آموزش دانشکده‌ها، بلافاصله آموزش مجازی آغاز شد و خللی در آموزش دانشجویان ایرانی و غیرایرانی دانشگاه به وجود نیامد. برای ترم آینده نیز ضمن تبعیت از دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، هم آمادگی برگزاری حضوری کلاس‌ها، هم مجازی و هم حضوری ـ مجازی را داریم.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه به جذب دانشجوی خارجی پرداخت و گفت: هم‌اکنون از 25 کشور جهان دانشجو داریم و برای پذیرش دانشجویان جدید غیرایرانی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری آمادگی کامل داریم. دانشجویان خارجی به صورت حضوری تحصیل می‌کنند و اگر کشورهای مبدأ، مدارک غیرحضوری را مورد پذیرش قرار دهند، دانشجویان خارجی می‌توانند به صورت غیرحضوری نیز تحصیل کنند. به عنوان نمونه کشورهای افغانستان و عراق فعلاً مدارک تحصیل غیرحضوری در کشورهای دیگر را تأیید نمی‌کنند.

تحصیل در مقطع دکتری به شیوه پژوهش‌محور

وی افزود: تحصیل در مقطع دکتری به صورت پژوهش‌محور و غیرحضوری از مزیت‌های دانشگاه ادیان و مذاهب است که در ابتدا ویژه دانشجویان خارجی دایر شده بود ولی از امسال، دانشجویان ایرانی نیز می‌توانند به صورت پژوهش‌محور در مقطع دکتری تحصیل کنند. شیوه پذیرش و تحصیل با این شیوه نیز بدین نحو است که دانشجو باید در کنکور دکتری شرکت کند و پس از پذیرش، یک طرح پژوهشی ارائه کند. پس از تأیید این طرح پژوهشی و انتخاب استاد راهنما، دانشجو می‌تواند به صورت غیرحضوری به تحصیل خود ادامه دهد. ویژگی طرح پژوهشی هم این است که این پژوهش باید یک خلأ علمی را پر کند. لذا اهمیت آن بالاتر از رساله دکتری است. بدین ترتیب ابتدا توانایی دانشجو برای انجام پروژه را می‌سنجیم و اگر لازم بود، دانشجو باید یک سری مقدمات مانند چند واحد درسی و مطالعه بعضی کتب را پشت سر بگذارد و سپس به تحصیل خود ادامه دهد. اعتبار مدرک آن نیز مثل مدارک صادره برای دیگر رشته‌ها است. مدت تحصیل، حداقل شش ترم است و دانشجویان واجد شرایط می‌توانند علاوه بر کنکور، از طریق آزمون اختصاصی نیز در این روش پذیرش شوند.

دانشگاه‌های حوزوی، بر اساس ضرورت زمان شکل گرفتند

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب درباره ارتباط بین حوزه و دانشگاه، و ضرورت شکل‌گیری دانشگاه‌های حوزوی گفت: دانشگاه‌های حوزوی مکمل حوزه هستند. ارتباط بین حوزه و دانشگاه به پیش از انقلاب برمی‌گردد و نمونه آن، دکتر مفتح، دکتر بهشتی، دکتر باهنر، دکتر موسوی و دکتر آشتیانی هستند که پیش از انقلاب، علاوه بر تحصیل در حوزه، در دانشگاه نیز تحصیل نمودند و مؤثر واقع شدند. لذا این متد تحصیل بعد از انقلاب نیز از سوی علمای سنتی حوزه مثل آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله امامی کاشانی و آیت‌الله ری‌شهری مورد توجه و استقبال قرار گرفت و آنان به این نتیجه رسیدند که این شیوه دوگانه بهتر و بیشتر جواب می‌دهد. درحقیقت، دانشگاه‌های حوزوی آن‌چه را که در حوزه ارائه نمی‌شود، عرضه می‌کنند و مکمل حوزه هستند. می‌دانید که سطح دو در حوزه معادل کارشناسی است و سطح سه، معادل کارشناسی ارشد. بنابراین طلاب با داشتن مدرک سطح دو می‌توانند در مقطه کارشناسی ارشد و با داشتن مدرک سطح سه حوزه در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهند. طلابی که در دانشگاه هم ادامه تحصیل می‌دهند، هم در صحنه حوزه و هم در صحنه دانشگاه و هم در صحنه جامعه می‌توانند مفید واقع شوند و تأثیرگذار باشند. هم‌اکنون بسیاری از ائمه جمعه کشور از فارغ‌التحصیلان حوزوی ـ دانشگاهی هستند. حتی بعضی وعاظ و منبری‌ها احساس می‌کنند اگر تحصیل دانشگاهی به‌روز داشته باشند، بهتر می‌توانند پاسخگوی جوانان باشند. طلبه می‌تواند در هر دانشگاهی که صلاح می‌داند، چه حوزوی و چه غیرحوزوی تحصیل کند. مثلاً در دانشگاه‌های تهران، اصفهان، قم و به‌خصوص مشهد، طلاب زیادی به عنوان دانشجو ادامه تحصیل داده‌اند.

استعمار، حوزه و دانشگاه را از هم جدا کرد

وی هم‌چنین در ادامه گفت: البته می‌دانید که مقوله حوزه و دانشگاه را استعمار از هم جدا کرد. وگرنه در گذشته در مراکز علمی، هم الهیات خوانده می‌شد، هم ریاضیات و هم طبیعیات. نمونه آن‌ها، ابن‌سینا و خواجه نصیر و بسیاری از بزرگان دیگر هستند. لذا این جدایی کار استعمار است و در حال حاضر هم ادیان دیگر مراکز علمی خاص خود را دارند و دانشگاه‌ها نیز مسیر خود را طی می‌کنند. لذا علم، یکی است اما با دو روش جداگانه آموزش داده می‌شود و هر دو هم مکمل یکدیگر هستند.

دانشگاه‌های حوزوی خلأهای حوزه را پر می‌کنند

دبیر اتحادیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی حوزوی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: با توجه به این که تعداد قابل توجهی از دانشگاه‌های حوزوی در حال فعالیت هستند، چندی پیش اتحادیه‌ای با عنوان اتحادیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی حوزوی تأسیس شد. هدف این اتحادیه، پر کردن خلأها و اتخاذ مواضع مشترک و همکاری در جهت حل مشکلات دانشگاه‌های حوزوی است. با توجه به این‌که حوزه علمیه نیز بر اهمیت وجود این دانشگاه‌ها واقف است، بنده به امر حضرت آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، به عنوان مشاور ایشان در امور دانشگاه‌های حوزوی در خدمت ایشان هستم.

مسئول گروه علوم حوزوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم‌چنین گفت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز بر اهمیت این مسئله واقف است و حقیر از طرف این وزارتخانه به عنوان مسئول گروه علوم حوزوی در خدمت عزیزان در آموزش عالی هستم. یکی از تصمیماتی که چندی پیش به تصویب رسید، تشکیل کمیسیونی مستقل ویژه دانشگاه‌های حوزوی در وزارت علوم بود تا این دانشگاه‌ها بتوانند خود نسبت به رسیدگی به وضعیت‌شان در وزارت علوم تصمیم‌گیری کنند.

تحصیل رایگان ویژه دانشجویان دانشگاه‌های حوزوی

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در خصوص نحوه پذیرش در دانشگاه ادیان و مذاهب به عنوان یک دانشگاه حوزوی گفت: پذیرش دانشجو در دانشگاه ادیان و مذاهب به دو شیوه صورت می‌گیرد. شیوه نخست مانند همه دانشگاه‌های سراسر کشور و از طریق آزمون سراسری است. شیوه دوم، از طریق آزمون اختصاصی است. در این شیوه کلیه طلابی که دارای مدرک سطح دو هستند می‌توانند در آزمون اختصاصی کارشناسی ارشد دانشگاه شرکت کنند. طلاب دارای مدرک سطح سه نیز می‌توانند در آزمون اختصاصی مقطع دکتری شرکت کنند.

نواب گفت: یکی از مزیت‌های دانشگاه ادیان و مذاهب این است که همه عزیزانی که از یکی از دانشگاه‌های حوزوی اعم از طلبه و غیرطلبه مدرک تحصیلی دریافت کرده‌اند، می‌توانند در آزمون اختصاصی مقطع بالاتر شرکت کنند و این یک مزیت برای دانشجویان غیرطلبه به شمار می‌رود. همین دانشجویان غیرطلبه اگر در مقطع کارشناسی ارشد پذیرش شوند، می‌توانند هم‌چون طلاب عزیز بدون پرداخت شهریه به تحصیل ادامه دهند.

وی افزود: درهای دانشگاه ادیان و مذاهب به روی همه علاقه‌مندان به علم و علم‌اندوزی باز است. لذا از چندی قبل پذیرش طلاب اهل‌سنت به صورت اختصاصی در دستور کار دانشگاه قرار گرفت و تعدادی زیادی از مولوی‌ها و علمای اهل‌سنت کشورمان به صورت مجازی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه ادیان و مذاهب مشغول به تحصیل هستند. این امکان با همکاری دانشگاه ادیان و مذاهب و دبیرخانه مدارس اهل‌سنت سراسر کشور فراهم آمده است.

فعالیت دانشگاه ادیان و مذاهب با ده دانشکده

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: هیئت امنای دانشگاه ادیان و مذاهب معتقد است هیچ عاملی نباید مانع توسعه کمی و کیفی دانشگاه شود. لذا از سه سال قبل مجوز راه‌اندازی ده دانشکده را صادر کرد اما به دلیل آن‌که نمی‌خواستیم کیفیت فدای کمیت شود، به تدریج به توسعه دانشکده‌ها و رشته‌های دانشگاه اقدام کردیم. لذا دانشگاه ادیان و مذاهب که در ابتدا کار خود را با سه دانشکده شیعه‌شناسی، مذاهب اسلامی و ادیان آغاز کرد، به تدریج دانشکده‌های زن و خانواده، عرفان، رسانه، فلسفه، زبان و فرهنگ ملل را به بدنه خود اضافه کرد و با آغاز پذیرش دانشجو در رشته‌های متنوع حقوق از سال گذشته، دانشکده حقوق نیز راه‌اندازی شد و کار مطالعات راه‌اندازی دانشکده مطالعات ملل مسلمان نیز آغاز شده و به‌ زودی این دانشکده نیز تأسیس می‌شود و جمع تعداد دانشکده‌های دانشگاه ادیان و مذاهب به ده دانشکده می‌رسد. وقتی دانشگاه ادیان را تأسیس کردیم، هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم روزی این‌قدر در معرض استقبال خارجی و داخلی قرار گیرد و فکر می‌کردیم تعداد هزار دانشجو برای چنین دانشگاهی کافی خواهد بود اما الان هزار دانشجوی دکتری و بیش از دو هزار دانشجوی کارشناسی ارشد در دانشگاه ادیان و مذاهب به عنوان یک دانشگاه با رویکرد تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند.

قائل به توسعه بی‌ضابطه نیستیم

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: یکی از نکاتی که باید در توسعه آموزش عالی مورد توجه قرار گیرد، مطالعه و شناسایی نیازها و ضرورت‌های جامعه است. آموزش عالی در دوره‌ای در کشور توسعه کمی بسیاری یافت و در گوشه و کنار کشور، دانشگاه‌های دولتی و آزاد و غیرانتفاعی گرفته تا پیام نور و علمی کاربردی با رشته‌های متعدد تأسیس شد. به اعتقاد عده‌ای بعد از چند سال و با گذر پیک جمعیت کشور از سن تحصیلات دانشگاهی، تعداد متقاضیان به تحصیل در دانشگاه به شدت کاهش پیدا کرد، اما به عقیده بنده این از ضعف نظام آموزش عالی کشور است که نتوانسته دانشگاه‌ها را به‌روز کند و رشته‌های مورد نیاز جامعه را تصویب و اجرایی کند. البته این نقص هم وجود داشت که آموزش عالی بدون ضابطه در سراسر کشور گسترش پیدا کرد و مثلاً مرکز دانشگاهی در کشور نبود که رشته فقه و حقوق اسلامی در آن راه‌اندازی نشده باشد. بله، ما هم رشته فقه و حقوق اسلامی را داریم اما سرفصل‌های ما کاملاً متفاوت است و در آن به صورت تطبیقی و مقارن به شناخت فقه و حقوق پرداخته می‌شود. یا به عنوان نمونه، ما رشته‌های مرتبط با عرفان در دانشگاه ادیان و مذاهب و در شهر قم راه‌اندازی کرده‌ایم که مرکز زندگی و تحصیل بزرگان عرفان هم‌چون حضرات علامه طباطبایی، جوادی آملی، حسن‌زاده آملی، مصباح یزدی است. ما برای دانشکده عرفان، در حال دریافت مجوز پنج رشته جدید هستیم که هریک جزو ضرورت‌های امروز دنیا است. رشته‌های عرفان و تصوف در جهان، عرفان نظری، عرفان‌های نوظهور در نوبت مجوز هستند. می‌دانید الان عرفان در دنیا رو به اقبال و گسترش است. خود عرفان مولانا می‌تواند یک رشته مستقل باشد. تصوف در شمال آفریقا می‌تواند یک رشته باشد. همین‌طور تصوف در شبه قاره می‌تواند رشته‌ای مستقل باشد. ما این‌ها را جمع کرده‌ایم رشته تصوف در جهان را راه‌اندازی کرده‌ایم. برای هریک از دانشکده‌ها پنج رشته جدید تصویب و تدوین شده است.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه گفت: راه‌اندازی دانشکده و رشته‌های دانشگاه ادیان و مذاهب بر اساس نیاز روز است و دانشگاه ما نیاز به تبلیغ ندارد. چراکه هم رشته‌های آن متنوع است و هم در حال حاضر و آینده کاربردی است. برای رشته مدیریت رسانه تبلیغاتی نکرده‌ایم ولی استقبال بسیار خوبی از آن می‌شود. دنیا دنیای میان‌رشته‌ای‌ها است. رشته‌های مطرح در دانشکده ملل اسلامی آمیزه‌ای است از جامعه‌شناسی، فرهنگ، زبان و علوم سیاسی. یعنی بین رشته‌ای بین این چهار رشته. وقتی اندونزی را تدریس می‌کنید، باید موضع‌گیری‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی را بررسی کنید. اشتغال در آینده در گروی همین رشته‌ها است. کسی که دکترای اندونزی‌شناسی را دارد، اگر تلاش کند و زبان اندونزیایی را هم یاد بگیرد، شک نکنید در شغل خود نیز موفق خواهد بود. دانشگاه ادیان و مذاهب به عنوان یک دانشگاه بین‌المللی همواره بر آموزش زبان و فرهنگ ملل مختلف تأکید داشته است و در این راستا دانشکده زبان و فرهنگ ملل راه‌اندازی شده است. شناخت ملل مسلمان نیز از ضروریات امروز جهان است و دانشکده مطالعات ملل مسلمان نیز با همین هدف مراحل تأسیس را پشت سر می‌گذارد.

دانشجو باید با بررسی شرایط خود، رشته تحصیلی‌اش را انتخاب کند

نواب گفت: این فکر غلطی است که عده‌ای آموزش عالی و دانشگاه را مسئول تأمین شغل دانشجو نیز می‌دانند. این در حالی است که دانشجو و علاقه‌مند به تحصیل در مقاطع دانشگاهی خودش باید زندگی و برنامه‌اش را انتخاب کند. یعنی یا داوطلب باید بر اساس شغل خود، رشته تحصیلی مرتبطش را انتخاب کند و یا اگر هنوز به مرحله انتخاب شغل نرسیده است، برنامه زندگی خود را بچیند و بر اساس آن، یک رشته تحصیلی انتخاب کند. البته بسیاری از دانشجویان ما شاغل هستند و دوست دارند تحصیلات‌شان بالا برود. وقتی یک منبری دکترای شیعه‌شناسی می‌گیرد، منبرهایش از غنای بیشتری برخوردار و استقبال بیشتری از آن می‌شود. یا شخصی که مثلاً کارمند جامعه المصطفی است و در اداره شرق آسیا کار می‌کند، اگر مدرک دکترای اندونزی‌شناسی را بگیرد، در همان مجموعه کارشناس‌تر می‌شود و بیشتر با اقبال روبه‌رو می‌شود. مجامع بین‌المللی ما هم به این قبیل افراد نیاز دارند. چه اشکالی دارد یک طلافروش و یا کسی که در بورس فعالیت می‌کند، دکترای اقتصاد داشته باشد؟ کسی که در فلان نهاد بین‌المللی مشغول است، می‌داند که تحصیلات دانشگاهی، در سطح کارایی و تعاملاتش بسیار تأثیرگذار است. الزاماً دکتری مساوی با هیئت علمی شدن و شغل نیست. حتی یک خبرنگار، اگر دکترا داشته باشد، قطعاً موفق‌تر خواهد بود. گرچه می‌دانید که هم‌اکنون میزان تحصیل‌کردگان در آمریکا هشت درصد و در ایران کم‌تر از یک درصد است و این رقم بالایی نیست.

رشته‌ها و دانشکده‌ها هم مادام‌العمر نیستند

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: کم و زیاد شدن جمعیت دانشجو چندان روی ما تأثیر ندارد. رشته‌ها و دانشکده‌ها هم مادام‌العمر نیستند. ممکن است یک رشته سه سال دایر باشد و بعد اشباع شود و رشته جدیدی دایر شود. آیا رشته‌هایی مثل تربیت کودک، مشاوره، تعلیم و تربیت، حقوق زن، مشاوره زنان، مشاوره خانواده جز ضرورت‌های امروز جامعه نیستند؟ امروزه رسانه در دنیا چقدر تنوع و اهمیت دارد؟ می‌بینید که نه دانشکده زن و خانواده و نه دانشکده رسانه در ایران نداریم و فقط در دانشگاه ادیان و مذاهب هست. ما برای تدوین سرفصل‌ها و تصویب تک تک رشته‌های‌مان زحمت کشیده‌ایم. بعضی یک ساختمان اجاره می‌کنند و با چند استاد در سطح مربی با رشته‌های تکراری شروع به کار می‌کنند و نه کتابخانه‌ای دارند و نه امکاناتی. در حالی که بزرگ‌ترین کتابخانه ادیانی خاورمیانه متعلق به دانشگاه ادیان و مذاهب است. بنابراین آموزش عالی باید دست به یک پالایش بزند و رشته‌های تکراری، غیرکاربردی، بی‌محتوا و بدون جاذبه را حذف و بر اساس نیاز جامعه خودمان و جامعه بین‌الملل و با دقت و وسواس، رشته‌های مورد نیاز طراحی، تصویب و اجرا کند.

ایران مهد ادیان بوده است

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دانشگاه ادیان و مذاهب یک دانشگاه بین‌المللی است و ایران هم مهد ادیان بوده است. ایران، گردن بودیسم هم حق دارد. مجسمه‌های بودا در بامیان در زمان پادشاهان ایرانی ساخته شدند. زرتشت و بودا در این‌جا رشد پیدا کرده‌اند و  اسلام و حتی مذاهب اسلامی در ایران رشد کرده‌اند. ایجاد یک دانشگاه دینی و ادیانی در کشوری که مهد تمدن است، چیز زیادی نیست. خاورمیانه مهد ادیان است و ایران قلب خاورمیانه است. یک دانشگاه ادیانی در جهان وجود دارد و آن هم در قم است و ظرفیت بین‌المللی دارد. ظرفیت تحمل، گفت‌وگو و تسامح ما بالا است. نه داعش هستیم و نه تندرو. ما یک دانشگاه گفتگومحور هستیم و همیشه می‌خواهیم باشیم و حیات داشته باشیم و به کارمان ادامه دهیم.