آیت‌الله احمد مبلغی بیان کرد؛
توجه به کارکرد اجتماعی در فقاهت امام خمینی(ره) جایگاه برجسته دارد
تاریخ انتشار:
باب تحلیل جامعه‌شناختی باب مفتوحی است که فقها باید وارد این عرصه شوند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، پیش‌نشست جایزه جهانی امام خمینی (ره) با موضوع تقریب از نگاه امام خمینی (ره)؛ (بنیادهای نظری و تجربه های عینی) با حضور و سخنرانی دکتر آیت‌الله احمد مبلغی، استاد درس خارج حوزه علمیه و (عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب)، برگزار شد.
وی با بیان اینکه وحدت در اندیشه حضرت امام(ره) از زوایای مختلفی قابل بحث است که بنده به روش‌شناسی امام(ره) در زمینه وحدت خواهم پرداخت، گفت: در این باره این موضوع مطرح است که ایشان چه روشی را برای وحدت پذیرفته و اتخاذ کرده‌اند.
وی افزود: متأسفانه روش‌شناسی در حوزه ضعیف است و به همین دلیل خیلی از شخصیت‌شناسی‌ها مورد غفلت قرار گرفته است و بسیاری از رفتارها در کمند مطالعات ما قرار نمی‌گیرد زیرا ما از ابزار روش‌شناسی بهره نداریم؛ اگر روش‌شناسی رواج یابد اندیشه‌های دقیق برای شخصیتی که مورد بررسی روشی است استخراج خواهد شد و می‌توانیم مطالعات فقهی را عمق و انسجام ببخشیم.
دکتر مبلغی با تاکید بر اینکه یک شخصیت وقتی در مورد فقه حرف نمی‌زند بلکه در عرصه اجتماعی سخن می‌گوید باید روش‌شناسی داشته باشیم، اضافه کرد: سخنان امام(ره) البته برخاسته از فقه است ولی ایشان از کرسی فقه به سخنان اجتماعی نمی‌پردازد. ما باید از روش نشانه‌شناسی برای تحلیل اندیشه و بیانات امام(ره) بهره ببریم. مثلا در سخنان امام(ره)، کلمه انبیاء زیاد به کار رفته است یعنی ایشان به رفتار انبیاء براساس قرآن، توجه زیادی دارد.
وی بیان کرد: بنده معتقدم اندیشه امام(ره) درهم تنیدگی چند سطحی را در بحث وحدت دارد؛ امام(ره) غایت‌اندیشی را در کلامشان همیشه تکرار می‌کنند. عنصر دیگر در بحث وحدت از نگاه امام(ره)، کلام‌الشریعه است که عمدتا بر سنن الهی حاکم بر جامعه تمرکز دارد؛ اگر فقیهی را یافتیم که بر سنن الهی تاکید دارد و اجازه نمی‌دهد جامعه حرکتی خارج از این سنن داشته باشد اهتمام به سنن رخ خواهد داد. لذا امام به کلام‌الشریعه به خصوص بر سنن حاکم بر جامعه و تاریخ توجه دارد.
لزوم توجه به کارکرد اجتماعی در صدور فتاوا
وی با بیان اینکه عنصر دیگر، کارکردگرایی اجتماعی است، افزود: باب تحلیل جامعه‌شناختی باب مفتوحی است که فقها باید وارد این عرصه شوند زیرا اگر بدون توجه به اجتماع حکم فقهی ندهیم بهتر از حکم دادن است زیرا بیشتر توهم خواهد شد لذا امام به کارکردگرایی اجتماعی خیلی توجه دارند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه ربط‌دادن به قاعده و مناط فقهی و قواعد تنزیلی از دیگر روش‌های اجتهادی امام(ره) است، اضافه کرد: ایشان وقتی مطالعه فلسفی اجتماعی را شکل می‌دهد سریعا به فقه ربط می‌دهد زیرا یک فقیه است و قصد دارد فقهی بسازد که از هنجارها و اندیشه‌های فلسفی عبور نکند.
دکتر مبلغی افزود: مثلا ایشان فرموده است یکی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیاء که خود مقصود مستقل است (این تعبیر نشان می‌دهد ذهن امام مقصدی است) دنبال ایجاد مدینه فاضله با توحید کلمه و توحید عقیده است. مثال دیگر هم استفاده از تعبیر «یدالله مع الجماعه» به عنوان یک سنن است و ما در تجربه حس کردیم که باید وحدت داشته باشیم تا بتوانیم حرکت کنیم؛ در تعبیر دیگری به آیه اعتصام بحبل الله تاکید فرمودند و اینکه تخلف از این دستور الهی جرم و گناه است. برنامه ما اتحاد ممالک اسلامی و جمیع فرق اسلامی است.
استاد درس خارج حوزه با بیان اینکه امام(ره) معتقد بود کسانی که بین شیعه و سنی اختلاف درست می‌کنند نه شیعه هستند و نه سنی، گفت: از دید ایشان، این کارها با اشاره قدرت‌هایی از خارج انجام می‌شود زیرا می‌دانند قدرت مسلمین از وحدت است.
دکتر احمد مبلغی در پایان با اشاره به تقیه مداراتی، تصریح کرد: تقیه مداراتی نقش کارکردگرایی اجتماعی در وحدت دارد؛ ایشان فرمودند ائمه ۳۰۰ سال زیستند و با امیرالحاج بنی‌امیه و بنی‌عباس به حج رفتند و نه صلات مستقلی داشتند و نه حریم ویژه برای خود داشتند.
