به گزارش روابط عمومی دانشگاه، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسن نادم، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در مراسمی به مناسبت دهه ولایت و عید سعید غدیر خم ابعاد مختلف مسئله غدیر و جایگاه امیرالمؤمنین علی (ع) در نهج البلاغه را مورد بحث و بررسی قرار داد.

وی با اشاره به شبهاتی پیرامون عدم انعکاس واقعه غدیر در کتاب نهج‌البلاغه اظهار داشت: «برخی از افراد با استناد به عدم ذکر صریح واقعه غدیر در نهج‌البلاغه، آن را بهانه‌ای برای کم‌رنگ کردن جایگاه ولایت امیرالمؤمنین (ع) قرار می‌دهند، در حالی که نهج‌البلاغه تنها بخشی از سخنان آن حضرت است و نه کل آن».

دکتر محمدحسن نادم با اشاره به نقش مرحوم علامه محمودی در گردآوری مستدرکات نهج‌البلاغه، گفت: نهج‌البلاغه همه سخنان امیرالمؤمنین علی (ع) را شامل نمی‌شود. علامه محمودی رحمه‌الله علیه، در ۱۴ جلد، سخنانی از حضرت علی (ع) را از منابع اهل‌سنت و شیعه گردآوری کرد که در نهج‌البلاغه نیامده بود. این مجموعه ارزشمند، گواه آن است که بخش عمده‌ای از میراث گفتاری حضرت علی (ع) مورد توجه قرار نمی‌گیرد در حالی که باید به آن هم توجه جدی داشت.

وی در ادامه به خاطره‌ای از دیدار با علامه محمودی اشاره کرد و افزود: چند روز پیش از وفات علامه محمودی، در بستر بیماری درباره مظلومیت حضرت علی و نهج‌البلاغه صحبت می‌کرد. با چشمانی اشکبار گفت که علی (ع) مظلوم زیست، نهج‌البلاغه‌اش مظلوم مانده است.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در تبیین اهداف گردآورنده نهج‌البلاغه، بیان کرد: سید رضی رحمه‌الله، ادیبی توانا بود و از حیث ادبیات و بلاغت، بخش‌هایی از سخنان حضرت را انتخاب کرده و در قالب نهج‌البلاغه ارائه داده است. او نه به دنبال تدوین مجموعه‌ای کامل، بلکه به دنبال جمع‌آوری قطعات ادبی برگزیده از سخنان حضرت علی (ع) بود. بنابراین انتظار اینکه همه سخنان حضرت از جمله خطبه غدیر در این اثر بیاید، اشتباه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به منابع معتبر تاریخی، گفت: «واقعه غدیر در منابع اهل سنت نیز با تواتر نقل شده و قابل استناد است. حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) بارها در طول حیات مبارک خود به واقعه غدیر اشاره کرده و حتی در برخی مواقع با شیوه مناشده – یعنی اقرارگیری از حاضران – مردم را به یاد آن واقعه عظیم انداخته است».

وی در تشریح یکی از نمونه‌های تاریخی افزود: «در شورای شش نفره‌ای که به دستور خلیفه دوم برای تعیین خلیفه تشکیل شد، حضرت علی (ع) به مسئله غدیر اشاره کرده و از حاضران خواست که شهادت دهند پیامبر اکرم (ص) در روز غدیر چه فرمودند. این اقدام امیرالمؤمنین در حقیقت تأکیدی بر مشروعیت ولایت ایشان بود».

 این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: حضرت علی (ع) همچنین در مسجد کوفه و در جمع مردم، بار دیگر ماجرای غدیر را یادآور شد و با شیوه مناشده، از حاضران خواست تا آن واقعه را به یاد آورند.

وی گفت: «در این اجتماع تاریخی، شمار زیادی از اصحاب بلند شدند و شهادت دادند که سخنان پیامبر را در غدیر شنیده‌اند که فرمودند: ‘من کنت مولاه فهذا علی مولاه’».

دکتر محمدحسن نادم همچنین به جنگ جمل اشاره کرد و گفت: «در آن شرایط حساس، حضرت علی (ع) طلحه را به یاد واقعه غدیر انداخت و با این استناد، مشروعیت قیام آن‌ها را زیر سؤال برد. این تدبیر حضرت سبب شد بنا بر نقلی طلحه دچار تردید شود و میدان نبرد را ترک کند.»

وی ادامه داد: «در جنگ صفین نیز حضرت علی (ع) از فرصت استفاده کرده و بار دیگر مسئله غدیر را با مردم در میان گذاشت. این‌ها نشان می‌دهد که حضرت نه‌تنها غدیر را فراموش نکرده بلکه در مهم‌ترین بزنگاه‌های تاریخ، آن را یادآور شده است.»

دکتر محمدحسن نادم در بخش پایانی سخنان خود به محتوای پیام غدیر پرداخت و تصریح کرد: غدیر بیانگر اولویت، افضلیت و شایستگی امیرالمؤمنین (ع) برای خلافت و ولایت است. این پیام در خطبه‌های متعددی از نهج‌البلاغه نیز منعکس شده است. با وجود عدم ذکر مستقیم نام «غدیر خم»، محتوای نهج‌البلاغه بارها بر پیام غدیر دلالت دارد:  به عنوان نمونه در خطبه دوم، حضرت به برتری اهل‌بیت پیامبر نسبت به دیگران تصریح دارد. خطبه دوم: حضرت تأکید می‌کنند که اهل‌بیت پیامبر (ع) از امت برترند. خطبه چهارم: می‌فرمایند که جامعه تنها از طریق تمسک به حضرت علی (ع) از تاریکی نجات می‌یابد. خطبه ششم: آشکار می‌کند که پس از پیامبر، حق ایشان نادیده گرفته شد و دیگران بر ایشان مقدم داشته شدند. خطبه بیست‌وششم: بیان می‌کند که با اینکه خود را در اولویت نسبت به دیگران می‌دیده، در برابر شرایط سر تسلیم فروده است. خطبه پنجاه‌وهفتم: فضایل اخلاقی و ایمانی آن حضرت بررسی شده است. خطبه نود‌وچهارم: پیوند شکوهمند آن حضرت با پیامبر و ارائه آینه‌ای بر ولایت و خلافت ایشان.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با تبیین فرازهای متعدد از نهج‌البلاغه، نشان داد که محتوای غدیر خم — یعنی ولایت، شایستگی، برتری و مشروعیت امیرالمؤمنین علی (ع) — در این کتاب بارها منعکس شده و به صورت غیرمستقیم ذکر گردیده است. بنابراین، نمی‌توان غیاب نام مستقیم این واقعه را بهانه‌ای برای انکار آن گرفت.