استاد حشمت‌پور تسلط بی‌نظیری نسبت به متون کلاسیک دوره اسلامی داشت

تاریخ انتشار:

استاد به دلیل تسلط بر متون کلاسیک فلسفه اسلامی از این متون رمزگشایی می‌کرد و نشان می‌داد چگونه می‌توان محتوای یک متن سخت را متوجه شد و چگونه باید این متون را فهم کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به نقل از ایکنا، دکتر محمد جاودان، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و از شاگردان استاد محمدحسین حشمت‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به نحوه آشنایی با استاد حشمت‌پور گفت: سال‌ها پیش در درس نهایة الحکمه ایشان در حسینیه ارگ شرکت کردم. این درس را استاد فیاضی شروع کردند و پس از مدتی به استاد حشمت‌پور سپردند. این آغاز استفاده علمی بنده از استاد بود. بعدها در دانشگاه قم توفیق شاگردی ایشان را در مقطع دکتری به‌همراه چندین نفر از دوستان هم‌دوره یافتم و بخش‌هایی از چندین متن کلاسیک را در حوزه دانش کلام خدمتشان تلمذ کردم؛ مثلاً بخشی از کتاب «شوارق‌ الالهام» را که نوشته مرحوم فیاض لاهیجی از علمای دوره صفویه و داماد ملاصدرا که یکی از متون کلاسیک سطح عالی کلام شیعه است، نزد ایشان فراگرفتیم. همچنین بخشی از شرح توحید صدوق اثر قاضی سعید قمی و بخشی از کتاب المطالب العالیه فخر رازی که مشتمل بر موضوع جبرواختیار است و یک جلد چندصدصفحه‌ای است. ما به ایشان پیشنهاد دادیم که در هرجلسه خلاصه چندین صفحه را تدریس کنند و با اینکه کار دشواری بود با بزرگواری پذیرفتند و لذا بخش عمده‌ای از این اثر را نزد ایشان مرور کردیم.
وی ادامه داد: استاد حشمت‌پور متن‌محور تدریس می‌کرد و تسلط بی‌نظیری نسبت به متون کلاسیک دوره اسلامی داشت و در تسلط بر متون فلسفه، عرفان، کلام اسلامی و متون حدیثی و حتی فقهی فرد بی‌نظیری بود. گویا ما شخصی را با این میزان از تسلط در گستره رشته‌های مختلف علمی حوزوی و سنتی نداشتیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به رویه تدریس مرحوم حشمت پور بیان کرد: ایشان در دو قلمرو دانشگاه و حوزه درس می‌داد و با اینکه کلاس‌های دانشگاه عموماً یک ساعت و نیم هستند اما ایشان مقید بود تا کلاس‌هایشان دو ساعت باشد؛ حتی اگر ضمن تدریس سؤالی مطرح می‌شد زمان پاسخگویی به سؤالات را از وقت کلاس حساب نمی‌کردند و دو ساعت تمام تدریس می‌کردند. ایشان تعطیلی‌های رسمی را نیز به حساب نمی‌آوردند و کلاس‌های جبرانی می‌گذاشتند‌ و مقید بودند که تعداد جلسات در حداکثر قانونی آن برگزار شود. با آنکه استاد معروف به حمت و فلسفه بودند اما ایشان در فقه هم صاحب‌نظر بودند و در مقطعی شب‌ها به تدریس درس خارج فقه مشغول بودند.
رمزگشای متون کلاسیک
دکتر محمد جاودان با بیان اینکه ایشان به شدت به قوانین پایبند و شخص متشرعی بود، گفت: متن‌های کلاسیک بسیار پیچیده‌اند و متخصصی می‌خواهد تا این پیچیدگی‌ها را حل کند. استاد حشمت‌پور هنگام تدریس ابتدا چند دقیقه‌ای محتوا را بیرون از متن توضیح می‌دادند و بعد عمده وقت را صرف توضیح متن می‌کردند یعنی متن را بر محتوا تطبیق می‌داد و محتوای کلام را از درون متون استخراج می‌کرد. متون فلسفی دو دشواری عمده دارند؛ یکی آنکه مفاهیم و محتوای فلسفی به دلیل انتزاعی بودن دشواریاب اند و دیگر آنکه در غالب متون فلسفی مفاهیم دشوار در ادبیات پیچیده‌ گنجانده شده است.
وی ادامه داد: متون ابوعلی سینا، خواجه نصیر طوسی، سهروردی، ملاصدرا و دیگر بزرگان بسیار سخت و پیچیده اند. می‌دانیم یکی از ویژگی‌های آغاز عصر مدرن این بود که از دکارت به بعد گفته شد باید علوم را به زبان ساده‌تری بیان کنیم و از پیچیدگی و سخت‌نویسی دوری کنیم و متن ساده‌تری در اختیار مخاطبان بگذاریم. اما متون کهن دشوار نوشته شده اند مخصوصا برای نسل امروزی که عادت به سختی ندارد و سهولت‌پیشه است. مرحوم حشمت‌پور به دلیل تسلطی که بر متون کلاسیک داشت از این متون رمزگشایی می‌کرد و نشان می‌داد که چگونه می‌توان محتوای یک متن سخت را متوجه شد و چگونه باید متون را رمزگشایی و برای فهم اسان کرد؛ و حقیقتا ایشان یکی از بهترین استادان فن بودند. طبعاً وقتی محتوا را از متن فهم می‌کنیم و روش برداشت محتوای درست را یاد می‌گیریم، بسیار کمک کننده است زیرا کلیدی می‌شود تا قفل بسیاری از متون دیگر را باز کند.
میراث بی‌نظیر استاد حشمت‌پور
مدرس شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب اظهار کرد: میراث استاد حشمت‌پور بی‌نظیر است؛ زیرا ما استادی نداریم که بسیاری از متون کلاسیک را تدریس کرده باشد؛ خوشبختانه بسیاری از کلاس‌های ایشان ضبط شده و ما اکنون با میراث ارزشمندی مواجه هستیم و امیدواریم کسانی که به کار آنها مربوط می‌شوند بتوانند این تدریس‌ها را به شکلی منتشر کنند که عموم افراد بتوانند از آنها استفاده کنند و این میراث ماندگار و جاودانه‌ شود. کلاس‌های مرحوم حشمت‌پور هم در دانشگاه و هم در حوزه ضبط می‌شد و اکنون در حوزه و دانشگاه در دسترس است.
وی با بیان خاطره‌ای درباره مرحوم حشمت‌پور گفت:‌ برخی از دوستان نقل کردند که استاد حشمت‌پور برای تدریس، یک دوره‌ای به دانشگاه تهران دعوت شده بودند و از احتیاطات مختلف شرعی ایشان سخن‌ها می‌گفتند ازجمله اینکه از آنجا حقوقی نگرفتند و فرموده بودند چون از یکجا حقوق می‌گیرند، یعنی دانشگاه قم، برای بقیه تدریس‌هایی که در دانشگاه‌ها و مراکز دیگر دارند حقوقی دریافت نمی‌کنند. مرحوم استاد حشمت‌پور بسیار متقی و بسیار اهل احتیاط بودند.
شخصیت چندوجهی مرحوم حشمت‌پور
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه مرحوم حشمت‌پور دارای شخصیت چند وجهی بودند، شرح داد:‌ یک جهت ایشان بعد علمی و تخصصی‌شان بود، جهت دیگر بعد اخلاقی‌شان بود که بسیار متواضع و فروتن بود و اگر کسی ایشان را می‌دید اصلاً فکر نمی‌کرد که او فرد فاضل و دانشمندی است، زیرا بسیار متواضع و ساده‌زیست به‌معنای دقیق کلمه بود، لباس بسیار ساده و بی‌تشخصی می‌پوشید و البته به لباس روحانیت هم ملبس نشده بود، خیلی از اوقات روزه‌دار بود. استاد همیشه متبسم بود و هیچگاه ندیدم که در کلاس‌ها عصبانی یا ناراحت شود، هیچ تکبر و ادعایی نداشت و هیچ تشخصی برای خود قائل نبود. مرحوم حشمت‌پور انسانی بود که در روزگار ما یگانه و دردانه بود.
دکتر محمد جاودان در پایان افزود: ایشان تدین عمیق و بالایی داشتند و لذا تقید بسیاری هم به شرع داشتند و هیچ جا خارج از چارچوب‌های شرعی عمل نمی‌کردند بلکه در این موارد بسیار وسواس داشت حتی بیش از آنچه شرع تعریف کرده بود عمل می‌کردند. در واقع، استاد دانشمندی متدین، متشرع و متخلق بود.
نکته دیگری که می‌توان درباره ایشان تأکید کرد زهد ایشان است که بسیار انسان زاهد و وارسته ای بودند و اصلاً اهل دنیا نبودند و نسبت به آن بی‌اعتنا بودند. می‌توان گفت که ایشان در چارچوب زهد اسلامی، اخلاق اسلامی و تشرع اسلامی می‌گنجیدند و با آنکه به عرفان و تصوف اسلامی تسلط داشتند، نمی‌توان ایشان را در چهارچوب عرفان و تصوف رایج تعریف کرد.