عنوان رساله:

بررسي پيامدهای کلامی هجرت امام رضا(ع) تا ابتدای قرن چهارم در گستره جغرافيايی ايران

استاد راهنما: حجت الاسلام دکتر مصطفی جعفرطیاری

استاد مشاور: جناب آقای دکتر سید محمد حسینی

نماینده تحصیلات تکمیلی: حجت الاسلام محمد صادق مشفقی پور

اساتید داور: جناب آقای دکتر امداد توران، حجت الاسلام دکتر حمیدرضا مطهری‌فر و جناب آقای دکتر منصور داداش‌نژاد

چکیده:

رساله حاضر اين سوال را بررسي کرده است که حضور امام رضا(عليه السلام) در ايران چه پيامدهاي کلامي در ايران داشته است؟ دوره امام رضا(عليه السلام)، به دليل آزادي انديشه و پذيرش مختلف رويکردها و مذاهب و فرقه‌هايي مانند معتزله، اهل حديث و مکاتب غيراسلامي مانند مسيحيت و يهوديت و… در اين دوره حضور فعال داشته و فراهم شدن زمينه بحث و تبادل نظر و حاکميت خلافت عباسي در اين دوره، نقش مهمي در جذب و گسترش ايده‌ها و آراء مختلف داشته است. امام رضا(عليه السلام) در طي سفر اجباري به ايران در ادامه مسير و در زمان حضورشان در ايران با توجه به شرايط سياسي و فرهنگي و کلامي در حوزه بسط معارف يک رسالت ويژه اي را انجام دادند، کاري که در دوره امامان قبل از ايشان حتي در روايات امام صادق(عليه السلام) نمي‌بينيم. اين رساله درابتدا تلاش‌ها و اقدامات امام رضا(عليه السلام) با توجه به روايات امام و ديدگاه کلامي ايشان در انديشه‌هاي فکري و مکاتب کلامي تبيين و تحليل مي کند و آن‌ها را از قبيل مباحث توحيدي در ارتباط بارؤيت الهي بيان نموده و با بررسي ديدگاه معتزله و اشاعره و اماميه و همچنين مساله امامت با توجه به روايات عيون اخبارالرضا(عليه السلام) و اصول کافي و با تکيه بر مهم‌ترين و مشهورترين سخن امام هشتم(عليه السلام) درحديث سلسلة الذهب، به پيامد آن ها مي پردازد. در اين تحقيق به تاثير حضور امام و روند گسترش شيعيان در برخي ازمناطق ايران در دوره اسلامي از جمله منطقه خراسان پرداخته شده است، اين توجه به جهت گستردگي مرزهاي آن بويژه شهرهاي نيشابور و نيز شهرهاي ديگر از قبيل قم، ري و مناطق ديگر که تحت تاثير هجرت امام قرارداشتند بوده است.اين تحقيق باروش توصيفي-تحليلي سعي کرده است اثرات حضور امام و پيامدهاي گسترده کلامي امام رضا(عليه السلام) ودر گستره جغرافياي ايران را مورد تحليل و بررسي قرار دهد. برخي از پيامدهاي آن روند گسترش تشيع و تاليف کتب متعدد در زمينه موضوعات کلامي و ايجاد مدارس کلامي و درون کلامي با رويکرد حديثي تا ابتداي قرن چهارم است. اين رساله همچنين به اين مطلب اشاره دارد که پيامد گسترده معارف رضوي اين است که تشيع از انديشه‌هاي فرقه‌اي به گفتمان جهان اسلامي تبديل شده است.

واژگان کليدي: پيامد کلامي، جفرافياي ايران، امام رضا (عليه السلام)، شيعيان