بعثت پیامبر(ص)؛ طلوع صلح جهانی و همزیستی مسالمت‌آمیز در پرتو آموزه‌های الهی
بعثت پیامبر اکرم(ص) تکمیل‌کننده راهی است که پیامبران پیشین، از حضرت نوح(ع) و ابراهیم(ع) تا موسی(ع) و عیسی(ع) آغاز کرده بودند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از روزنامه قدس، بعثت پیامبر اکرم (ص) تنها یک رویداد تاریخی نیست؛ طلوعی است که تاریکی‌های جهل و نادانی را درنوردید و بشریت را به سوی نور هدایت و صلح رهنمون ساخت. در جهانی که امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند همزیستی مسالمت‌آمیز و تفاهم میان فرهنگ‌ها و ادیان است، آموزه‌های بعثت پیامبر(ص) همچون چراغی فروزان، راه صلح و وحدت را نشان می‌دهد. این روز بزرگ، نه تنها یادآور رسالت الهی پیامبر(ص) است، بلکه فرصتی است برای بازخوانی ارزش‌هایی که می‌توانند جهان امروز را از تنش‌ها و خشونت‌ها رهایی بخشند.
به همین مناسبت روزنامه قدس در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد مهدی تسخیری، معاون ارتباطات و امور بین‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب به بررسی ابعاد صلح‌طلبی و همزیستی مسالمت‌آمیز در آموزه‌های بعثت پرداخته است.
مبعث پیامبر(ص) تکمیل مکارم اخلاق در تاریخ بشریت
حجت‌الاسلام تسخیری با اشاره به عید برزگ مبعث می‌گوید: 27 رجب یکی از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است که در آن پیامبر اکرم(ص) به پیامبری مبعوث و دین اسلام آغاز شد. این روز، نقطه‌عطفی در تاریخ بشریت به شمار می‌رود، چراکه با بعثت پیامبر(ص)، قرآن به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین الهی به بشریت عرضه شد. برای مسلمانان، مبعث روز تجدید بیعت با پیامبر اکرم(ص) و بازخوانی رسالت الهی ایشان است. گرچه در مورد تاریخ دقیق مبعث اختلاف نظرهایی بین علما وجود دارد، اما اجماع عالمان شیعه بر این است که مبعث پیامبر(ص) در 27 ماه رجب صورت گرفت. از سوی دیگر، اهل سنت معتقدند که بعثت پیامبر(ص) در ماه رمضان هفدهم، هجدهم یا نوزدهم ماه مبارک رمضان اتفاق افتاده است. با این حال، تمام مسلمانان، فارغ از جزئیات اندک، بر این باورند که مبعث واقعه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ اسلام و بشریت است. این روز نمادی از وحدت و همدلی میان تمام فرق و مذاهب اسلامی است و حتی برای پیروان سایر ادیان الهی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی یادآور می‌شود: بعثت پیامبر اکرم(ص) تکمیل‌کننده راهی است که پیامبران پیشین، از حضرت نوح(ع) و ابراهیم(ع) تا موسی(ع) و عیسی(ع) آغاز کرده بودند. همه پیامبران الهی برای هدایت بشریت به سوی توحید، اخلاق فاضله و رهایی از طاغوت و جهل مبعوث شدند. همان‌گونه که در آیه ۳۶ سوره مبارکه نحل آمده است: «وَلَقَد بَعَثنا في كُلِّ أُمَّةٍ رَسولًا أَنِ اعبُدُوا اللَّهَ وَاجتَنِبُوا الطّاغوت» (ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید). این پیام مشترک همه پیامبران الهی است. پیامبر اکرم(ص) نیز در حدیثی مشهور فرمودند «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق» (همانا من برای به کمال رساندن مکارم اخلاقی مبعوث شده‌ام). این حدیث، رسالت پیامبر(ص) را نه تنها در بعد دینی، بلکه در بعد اخلاقی و انسانی نیز برجسته می‌کند. مبعث، روزی است که جهان اسلام را به یاد رسالت الهی و مسئولیت‌های خود در قبال بشریت می‌اندازد. این روز، فرصتی برای بازخوانی ارزش‌های توحیدی، اخلاقی و انسانی است که پیامبر(ص) برای تحقق آن‌ها مبعوث شد.
احمد(ص)، پیامبر موعود تورات و انجیل
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تشریح می‌کند: مبعث پیامبر اکرم(ص) نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای همه بشریت و تجدید عهد با پیامبران الهی است. اگر از منظر قرآن و روایات به مقوله ظهور انبیاء الهی بنگریم، درمی‌یابیم که سنت الهی به گونه‌ای است که همه پیامبران بزرگ، ظهور پیامبران پس از خود را به روشنی بشارت داده‌اند. حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع)، به عنوان دو پیامبر اولوالعزم، در کتب آسمانی خود با وضوح بسیار بالایی ظهور پیامبر خاتم(ص) را بشارت داده‌اند. در بخش‌هایی از تورات، اشاراتی به ظهور پیامبری با ویژگی‌های خاص وجود دارد. برخی از این ویژگی‌ها به دقت بررسی شده و مشخص می‌شود که به پیامبر اکرم(ص) اشاره دارد. به عنوان مثال، در تورات آمده است که رسول موعود از فرزندان حضرت اسماعیل(ع) خواهد بود. با گذشت زمان، این بشارت محقق شد و نام مبارک آن پیامبر، حضرت محمد(ص)، به عنوان پیامبر خاتم آشکار گردید. در آیه‌ای دیگر از عهد عتیق، به فرستاده شدن شریعت بر حضرت موسی(ع) و نزول تورات در کوه سینا، نزول انجیل در سعیر و نزول قرآن در کوه فاران اشاره شده است. با توجه به این که حضرت اسماعیل(ع) در مکه ساکن شد، کوه فاران همان کوهی است که غار حرا در آن قرار دارد و قرآن در آن کوه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. همچنین در تورات به ویژگی‌هایی مانند پیامبر امی، درس‌نخوانده و آورنده شریعت جدید اشاره شده است که این ویژگی‌ها با ویژگی‌های پیامبر اکرم(ص) کاملاً مطابقت دارد. برخی محققان با تفصیل و تأویل آیات تورات، به اشارات بیشتری نیز اشاره کرده‌اند.
دکتر تسخیری ادامه می‌دهد: قرآن کریم به صراحت به این بشارت در تورات و انجیل اشاره کرده است. به عنوان مثال، در آیه ۱۵۷ سوره اعراف آمده است: «الَّذينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجيلِ…» کسانی که از فرستاده خدا و پیامبر درس‌نخوانده پیروی می‌کنند؛ پیامبری که صفاتش در تورات و انجیل، به صورت مکتوب نزدشان است. در انجیل یوحنا نیز به فارقلیط اشاره شده است که به معنای ستوده یا گزیده است و بسیاری از مفسران آن را به حضرت محمد(ص) یا احمد(ص) تعبیر کرده‌اند. در انجیل آمده است: «خدا کلام خود را در دهان نبی موعود خواهد گذاشت و او بی‌کم و کاست آن را به مردم خواهد گفت.» این توصیف، یکی از زیباترین تشریحات برای پیامبر اسلام(ص) است. صفت بارز و شناخته‌شده پیامبر(ص)، «امین» بودن او بود، چنان‌که حتی پیش از بعثت نیز به محمد امین معروف بود. در بسیاری از آیات تورات و اناجیل موجود، با وجود تحریف‌های فراوان، نشانه‌هایی از این بشارت یافت می‌شود که می‌تواند دلیلی محکم برای اثبات نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام(ص) برای یهودیان و مسیحیان معتقد باشد. بر این اساس می‌توان گفت مبعث، روز صلح، روز زندگی همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان تمام ادیان و ابنای بشر از هر دین و آیینی است.
آموزه‌های صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز در بعثت
اما سؤال اصلی این امروزه در جهانی با چالش‌های متعدد فرهنگی، مذهبی و سیاسی زندگی می‌کنیم. چطور می‌توانیم از آموزه‌های مبعث برای مواجهه با پدیده‌هایی مانند افراط‌گرایی و خشونت استفاده کنیم؟
معاون ارتباطات و امور بین‌الملل دانشگاه و مذاهب در پاسخ بیان می‌کند: خداوند در آیه ۱۳ سوره حجرات می‌فرماید ای مردم، ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت‌ها و قبیله‌هایی قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید. بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند، پرهیزگارترین شماست؛ این آیه به وضوح بر همزیستی مسالمت‌آمیز و شناخت متقابل میان انسان‌ها تأکید می‌کند و راه را برای همه بشریت باز می‌گذارد. این در حالی است که بر اساس آیه 10 سوره صف دین اسلام و سایر ادیان، تجارتی الهی هستند که «أَدُلُّكُم عَلَى تِجَارَة تُنجِيكُم مِّن عَذَابٍ أَلِيم» به بشریت عرضه شده‌اند. پیامبر اکرم(ص) به عنوان الگویی بی‌نظیر در گفت‌وگو و جلب دیگران، سابقه‌ای طولانی در ایجاد صلح و تفاهم دارد. به طور نمونه در آیه ۲۴ سوره سبأ، یکی از شیوه‌های تساهل و تسامح با مخالفان بیان شده است «قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ وَإِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ لَعَلَى هُدًى أَوْ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ» یعنی بگو چه کسی از آسمان‌ها و زمین به شما روزی می‌دهد؟ بگو: خداوند و در واقع، یا ما و یا شما بر هدایت یا در گمراهی آشکار هستیم. این آیه نشان می‌دهد که پیامبر(ص) با تسامح و تساهل، مخالفان را به اندیشه و انصاف دعوت می‌کرد. در ادامه و در آیه ۲۵ سوره سبأ می‌فرماید: «قُلْ لا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنَا وَلَا نُسْأَلُ عَمَّا تَعْمَلُون» بگو: شما از گناه ما بازخواست نخواهید شد و ما نیز از آنچه شما انجام می‌دهید، بازخواست نخواهیم شد. این آیه بر جدایی مسئولیت‌ها و عدم دخالت در امور دیگران تأکید دارد، که خود نشان‌دهنده روحیه صلح‌طلبی و احترام متقابل است.
وی خاطرنشان می‌کند: پیامبر(ص) با اخلاقی نرم و مهربان، دشمنان را به سوی خود جلب می‌کرد. در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران، یکی از مزایای اخلاقی فوق‌العاده پیامبر(ص) بیان شده است: «به سبب رحمت الهی، با مردم نرم و مهربان شدی؛ و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراکنده می‌شدند». این اخلاق حسنه و شیوه مخاطب قرار دادن مردم، سبب جذب آن‌ها به سوی اسلام می‌شد. در جهان امروز، همه انسان‌ها ارزش‌های انسانی را می‌شناسند و می‌دانند که کشتن زنان، کودکان و افراد بی‌گناه شایسته نیست. اما بسیاری از مردم به دلیل ترس از قدرت استکبار، جرأت بیان حقایق را ندارند. ندای انسانیت ادیان الهی، به ویژه اسلام، کاملاً واضح است: اسلام یعنی محبت و صلح. متأسفانه یکی از بزرگ‌ترین ظلم‌هایی که در حق ادیان الهی صورت می‌گیرد، این است که مذاهب به عنوان ابزاری برای ایجاد اختلاف و توجیه قتل و کشتار استفاده می‌شوند. در حالی که ادیان الهی هرگز چنین هدفی نداشته‌اند. اگر به جای استفاده ابزاری از ادیان، به گفت‌وگو و تفاهم روی آوریم، می‌توانیم به نتایج بهتری دست یابیم.
دکتر تسخیری در پایان تصریح می‌کند: مبعث و دیگر اعیاد دینی، فرصتی برای الگوگیری از پیامبر(ص) و مکتب اهل بیت(ع) هستند. به فرموده امام صادق(ع) «مايه زينت و زيبايى ما باشيد، نه اين كه باعث سرزنش ما خاندان شويد» باید در عمل، الگویی برای جهانیان باشیم و صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز را در دنیا نهادینه کنیم.
