به گزارش روابط عمومی دانشگاه، با همکاری انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه و دانشگاه ادیان و مذاهب نقد کتاب «دیدگاه‌ها و رویکردهای تقریب مذاهب» با حضور حجت الاسلام مهدی عزیزی، نویسنده کتاب و با حضور ناقدان، حجت الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب (موسس و بنیانگذار دانشگاه ادیان و مذاهب) و حجت الاسلام والمسلمین مهدی فرمانیان (عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب) برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام عزیزی ضمن تشکر از دانشگاه ادیان و مذاهب به جهت برگزاری این نشست بیان داشت: کتاب دیدگاه‌ها و رویکردهای تقریب مذاهب قرار بود در دو مجلد چاپ شود اما به جهاتی این اثر به صورت تلفیقی چاپ شد. بنده در این کتاب به رویکردهای فقهی و کلامی و برخی دیگر از بخش‌های پرداخته‌ام و آقای خلیل عالمی نیز به بخش‌های سیاسی و اجتماعی این کتاب پرداخته است.

وی ادامه داد: تا قبل از نشر کتاب دیدگاه‌ها و رویکردهای تقریب مذاهب، اثر جامعی درباره نظریات تقریب مذاهب چاپ نشده بود. اما رویکردهایی در برخی کتب به تقریب مذاهب وجود داشت.

وی در خصوص تقریب مذاهب افزود: دشمنان اسلام در گذشته و به خصوص سده اخیر، تلاش فراوانی برای ایجاد اختلافات مذهبی جهان اسلام کرده‌اند. آنها با ایجاد کشورهای جدید در منطقه و در بسیاری موارد با برجای گذاشتن مواضعی برای اختلاف کشورها، جنگ ها و کشمکش هایی را بین دولت های منطقه ایجاد کردند. وقتی چنین دشمنانی درصددند تا میراث اسلامی و دارایی مستضعفان جهان اسلام را به یغما ببرند، بهره‌مندی از عقلانیت همراه با مدارا، بهترین روش مواجهه با مذاهب متكثر، اقوام متنوع و فرق گوناگون است. تحمل عقیده مخالف و جلوگیری از خشونت و توهین در مواجهه با یکدیگر دنیایی سودمندتر و آرام تر را برای همه مسلمانان رقم خواهد زد. بنابراین عقلانیت اقتضا دارد که دیگران را در کنار خود تحمل کنیم و زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشیم.

وی در پایان با معرفی بخش‌های مختلفی از کتاب افزود: این کتاب در چهار بخش دوازده نظریه را مطرح کرده است. این کتاب شامل عناوینی همچون تاریخچه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، مخالفان و موافقان تقریب، دیدگاه‌های فقهی کلامی و دیدگاه‌های سیاسی اجتماعی و برخی دیگر رویکردهای مذهبی است.

در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب در نقد کتابِ دیدگاه‌ها و رویکردهای تقریب مذاهب اظهار داشت: علاقه بنده به تقریب بسیار زیاد است و دست کسی که در این باره بنویسد را می بوسم. این کتاب، کتاب خوبی است. ما در سال‌های گذشته در دانشگاه ادیان و مذاهب در موضوع جریان شناسی تقریب  با توجه به رویکرد کلامی مطالبی را ارائه کرده‌ایم. همچنین دو واحد درسی از دروس ما در این دانشگاه مربوط به همین مسئله بوده است.

وی ادامه داد: مسئله اصلی این است که این کتاب یک مقداری دچار در هم ریختگی است. اما خب همانطور که قرآن کریم می‌فرماید: وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ؛ چرا که برای این کتاب زحمت کشیده شده است و این کتاب اثر خوبی است. اما مسئله اینجاست که باید روی مسئله تقریب حساس بود و باید به صورت جزئی‌نگر وارد این مسئله شد. لذا کسانی که من‌بعد می‌خواهند در این رابطه بنویسند باید به صورت مدون، منقح و مفصل بنویسند.

موسس و بنیانگذار دانشگاه ادیان و مذاهب بیان داشت: این کتاب در حال حاضر معرکه آراء است. مهمترین مسئله جهان اسلام وحدت است و ما با گذشت زمان بعد از وحدت به تقریب و بعد به تعایش سلمی که همانا (همزیستی مسالمت‌آمیز است) رسیده‌ایم. این تعایش سلمی در نسل جدید مسلمانان در غرب و به خصوص آمریکا به‌خوبی رعایت می‌شود.

وی گفت: نویسندگان این کتاب باید جریان شناسی‌ها را جدا می‌کردند و سرنوشت تقریب هم در پیشینه به‌صورت مفصل‌تر می‌آمد. چراکه موارد اختلافی از گذشته تکرار شده است و علما به طور مفصل به آن اشاره داشته‌اند. جریان شناسی تقریب در طول 12 قرن به‌صورت مفصل آمده است. حکومت‌ها خواستار درگیری شیعه و سنی نبودند. حتی حکومت پهلوی اول و دوم خواستار درگیری بین این دو مذهب نبود. چراکه حاکمان به دنبال آرامش در کشورشان بوده‌اند. حتی حکومت صفوی نیز به دنبال این قضیه نبود. در این کتاب باید به عملکرد شاهان و حاکمان و عالمان در طول تاریخ پرداخته شود چراکه این مسئله بسیار مهم است و بیان تاریخ تقریب می‌تواند بسیار راهگشا باشد.

حجت الاسلام و المسلمین نواب در پایان افزود: جریان شناسی تقریب یک  مسئله دانشگاهی است و باید به دقت به آن پرداخته شود. باید توجه داشت که در کتاب علمی، اسامی اشخاص و عنوان‌هایی مانند دبیرکل و … نمی‌آید. بیان موافقان و مخالفان نیز از قسمت‌هایی است که باید روی آن حساس بود. به نظر بنده در برخی از نقاط کتاب، حق مطلب در جای خودش ادا نشده است و باید به صورت جزئی‌تر به آن پرداخت. در آخر بنده از پدیدآوردگان این اثر تقدیر و تشکر می‌کنم.

در پایان این نشست علمی، دکتر مهدی فرمانیان اظهار داشت: تقسیم بندی مناسب از ویژگی‌های مثبت این کتاب است. همچنین قلم روان و دقت در انتخاب محتوا در این کتاب، شایسته تقدیر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: اما نقدهای کلی که می‌شود به این کتاب داشت این است که بخش اجتماعی سیاسی این کتاب بسیار تفصیلی است و زیاده‌نویسی دارد. بخش کلامی فقهی در برخی جاهایش اختصار دارد و ممل است. نکته دیگر اینکه در بحث مقدماتی باید گفت که 93 صفحه به آن اختصاص داده شده است، که بسیار طولانی است.

وی در پایان افزود: نکات دیگری که در نقد این کتاب به نظر بنده می‌رسد این است که به تاریخ تقریب مذاهب بسیار ضعیف پرداخته شده است. همچنین بحث سیاسی اش نیز بسیار به‌هم ریخته است. دوستان نویسنده در بحث رویکرد اجتماعی، تعایش سلمی را بیان کرده‌اند و نسبت آن را به جمهوری اسلامی داده‌اند که معلوم نیست این نسبت صحیح باشد و باید به صورت علمی به آن پرداخته شود . در پایان باید بگویم نسبت‌هایی که به اشخاص داده شده است درست نیست و باید این نسبت‌ها اثبات شوند و در آخر پیشینه تحقیق خوب اما ضعیف است.