جایگاه واهمّیت کسب وکاردرمتون اهل فتوت وصوفیان مسلمان تاپایان قرن ششم(ه،ق)،مورد بررسی قرارگرفته است.اشتغال انسان به «کسب وکار»، امری ضروری وبرون دینی است، که درطول تاریخ حیات بشر، همواره مورد توجّه همه اقوام وملل وتمام ادیان الهی وغیرالهی بوده است، زیرا، لازمه زندگی عزتمندانه آن است که انسان درجامعه، شغل وحرفه ای را عهده دارشده وازسعی وتلاش خودامرارمعاش نماید. دین مقدّس اسلام نیز، درتعالیم انسان سازخود، همواره مسلمانان را به کسب وکارترغیب وتشویث نموده واین امرآن قدراهمیت دارد که پیامبراکرم(ص)،آن را به«عبادت برتر»، وامام صادق (ع)آن را درردیف«جهادِدرراه خدا» معرفی نموده اند. توجه به این مهم باعث شده تاهمه اقشارجامعه اسلامی، بویژه، اهل فتوت وتصوف نیز، به تبعیت ازاسلام(قرآن وروایات)، به کسب وکارتوجّه ویژه ای نموده وکاروتلاش را نه تنها برای تامین نیازهای ضروری زندگی، بلکه به عنوان وسیله ای برای تکامل معنوی انسان، امری لازم وضروری بدانند. دقت وتوجه درمتون اهل فتوت وتصوف نیز، حاکی ازآن است که: اساساً« فتوت » یعنی « تصوف درمشاغل»، یعنی بروزاجتماعی وکاملاملموس تصوف درمیان اصناف وحِرَف. بنابراین، درفتوت، شغل وکسب وکاربسیارجدی ومحوری است و براساس هرشغل وحِرفه، فتوت نامه ها نوشته می شود. وازسوی دیگر، شواهدوقرائن فراوان درمتون اهل تصوف نیز، نشان می دهدکه:اکثرصوفیان مسلمان، ضمن توجه به امورمعنوی، دارای کسب وکارهای متنوعی نیز، بوده اند.امادرفضای تصوف، دیده وشنیده می شود که کسب وکارجایگاهی ندارد، چرا که باتوکّل منافات دارد، وبه همین دلیل ازصدراسلام تاکنون، صوفیان مسلمان همواره متَّهم به این بوده اند که، آنها نه تنهااهل کسب وکارنبوده، بلکه همیشه ازآن گریزان وفراری نیزبوده‌اند.ازاین رو، ضرورت داشت تا صحت وسقم این اِتّهام واهی وپوچ، طی پژوهشی مورد بررسی قرارگیرد. این پژوهش که با روش توصیفی وتحلیلی وبا هدف تبین، تحلیل وتوصیف نگرش متون اهل فتوت وصوفیان مسلمان به اهمّیت وجایگاه کسب وکاردرنزدآنان صورت گرفته، به این نتایج رسیده است که:اهل فتوت وصوفیان مسلمان نه تنهاازکاروکوشش ودرپیش گرفتن حرفه وپیشه ،گریزان وفراری نبوده وطفیلی وسربارجامعه نیستند، بلکه، ضمن توجّه به امورمعنوی، به نحوی دارای شغل وحرفه نیز، بوده وضمن تأمین معیشت خود واهل وعیال، برای دستگیری وکمک به اقشارکم درآمدونیازمندان جامعه نیز، همواره پیشقدم بوده اند.

نگارش:

جواد بوربور

استاد راهنما:

دکتر امیر جوان آراسته

استاد مشاور:

دکتراحسان جندقی

در تاریخ:سه‌شنبه 21 آذر ساعت 8:30 سالن حکیم(جنب نمازخانه) دفاع شد.