معاون ارتباطات و بین الملل دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: تجلی کرامت انسانی در سیره پیامبر اکرم (ص) متفاوت بود، او پیامها را طبیعی و بدون پیچدگی به مردم می‌رساند. روش پیامبر اکرم (ص) در تکریم انسان تا آنجاست که دست کارگر را می‌بوسد و معلم را به عنوان پدر و پیامبر معرفی می‌کند.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی تسخیری معاون ارتباطات و بین الملل دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: آیه «ولقد کرمنا بنی آدم …» به کرامت ذاتی انسان اشاره دارد که او را بر سایر موجودات ترجیح داد و این غیر از کرامت اکتسابی است.

وی اظهار داشت: پیامبر اکرم (ص) در تربیت انسان ها دنبال آن است که انسان کرامت بالقوه خود را به تجلی بکشاند و سپس با دستیابی به کرامت اکتسابی روح خود را والاتر سازد.

عناصر مهم دستیابی به کرامت انسانی

وی، علم، تزکیه، جهاد، تقوا و صبر و بردباری را از عناصر مهم دستيابی به كرامت انسانى دانست و گفت: قرآن کریم خطاب به مردم می‌فرماید: «پیامبری از خودتان به سوی شما فرستادم». این رسول قرار است انسان ها را به جایی برساند که شایسته وجودی آنهاست لذا خداوند جایگاهی را به انسان داده تا جایی که ملائکه خادمان افراد مومن می شوند.

وی خلافت و جانشینی انسان روی زمین را نوعی تجلی ظهور قدرت خداوندی در انسان دانست و گفت: از شاخصه‌های این کرامت آن است که تمام موجودات در ید و تسخیر انسان هستند و هرچه انسان در ذرات عالم دقیقتر شود به ناتوانی و عجز خود در برابر خداوند بیشتر پی می برد.

وی خاطرنشان کرد: از نشانه های کرامت انسان این است که او می تواند به جایی برسد که اسم اعظم الهی را داشته باشد و توانايى استفاده از قدرت تکوینی، با اذن الهى دارد. خداوند به او تفويض قدرت مى‌دهد تا بتواند کارهای خارق العاده انجام دهد، كافى است كه بادقت به معجزات انبياى الهى باديد ژرف بنگریم تا کنه و حقیقت این توانمندی را درک‌ کنیم.

نعمت امامت نوعی تکریم ویژه انسان است

وی با بیان اینکه بر اساس آموزه های وحیانی، در قیامت هرقومی با رهبر خود برانگیخته خواهند شد، گفت: پیامبر اکرم (ص) که در قرآن کریم از او به «اسوه حسنه» یاد شده است در قیامت در جلوی صف قرار می گیرد و امت او پشت سرش حرکت خواهند کرد. امت بدون امام و رهبر وجود ندارد چه در عالم دنیا و چه در عالم آخرت…«يوم ندعوا كل أناس بإمامهم…» امروزه ما اين حقيقت را به عينه مى بينيم، چه در مسیر خیر و حق، و چه در مسیر شر و باطل… و نعمت امامت و امت مختص انسانهاست که نوعی تکریم ویژه انسان است.

آقای تسخیری ادامه داد: انسان موجودی است که لذت عبودیت را درک می کند و اصلا یکی از اهداف مهم اگر نگوییم مهمترین هدف بعثت انبیا، این است که مردم را به این جایگاه (عبودیت) برسانند، که به طور طبیعی رسیدن به این جایگاه، تلاش و تحمل سختی فراوان دارد.

وی ادامه داد: لذت عبودیت را هرکسی به اندازه درک خود، حس می کند. از این رو عذابی سنگین تر از محرومیت از درک عبودیت و مناجات با معبود نداریم. خداوند کسی را که گناه کرده یا نسبت به او نافرمانی کرده است، از لذت عبودیت و پرستش و دعا محروم می کند.

پیامبر اکرم (ص) در امور مدیریتی از وجود مردم استفاده می کرد

وی گفت: سیره پیامبر اکرم (ص) این بود که مومنان را به گونه ای تربیت کند که هر فردی احساس مسئولیت کرده و قدر و جایگاه خود را بداند. در تمام زمینه های زندگی فردی و اجتماعی با تبیین حقوق و مسوولیتها برای انسان، تجلی مقامی ایشان را دوچندان می کرد، و نیز در امور مدیریتی سعی می کردند از وجود مردم استفاده کنند، و اعتبار شخصیتی آنان را به بوته آزمایش ببرد تا رشد انسان را به رخ همه مخلوقات بکشاند. از کوچکترین حوادث روزمره تا مهمترین آن، نقش را هویدا می کرد، مثلا در جنگ احد نظر پیامبر(ص) بر ماندن و دفاع درون شهری بود اما اکثر فرماندهان نظرشان این بوده که حضرت در بیرون با آنها مقابله کند، و لذا نظر آنها را می پذیرد و به رای آنها احترام می گذارد که خود نوعی تکریم است گرچه نتیجه سخت مادی بدنبال داشت.

وی حضور مسلمانان در حج، در نماز جمعه و نماز جماعت و… را نمونه ای از کرامت بخشیدن اسلام به انسان دانست و گفت: این تکریم انسان بماهو انسان است، در تمام این عبادتهای جمعی نگاه کرامتی خداوند به انسانیت انسان است، در هر پست و مقامی که باشی، ویا ثرتمند و فقیر باشی، وابسته به عشیره و خاندان باشی و نباشی…در مقام عبادت و صف بندی در ظاهر نزد خداوند یکی هستید، بدون شک اخلاص در عمل جایگاه انسانها را دوچندان می کند. «انسان» مکرم است حتی اگر عبد حبشی باشد و کسی که برخلاف فرمان الهی حرکت می کند حتی اگر سید قریشی باشد مغضوب خداوند است.

تجلی متفاوت «کرامت انسان» در سیره پیامبر اکرم (ص)

وی یکی از ویژگی های کرامت انسانی را «عدالتخواهی» دانست و افزود: این ویژگی را در میان دیگر موجودات نمی بینید چون منطق حیوانی اقتضا می کند که هرچه در عالم است تحت سلطه او باشد.

وی درباره کرامت انسان در سیره رسول خدا (ص) گفت: تجلی کرامت انسانی در سیره پیامبر اکرم (ص) متفاوت بود، او پیامها را طبیعی و بدون پیچدگی به مردم می رساند. به عنوان نمونه؛ گاهی اوقات این کرامت را در قالب توجه به کودکان نشان می داد، از جمله، محبت و عاطفه خویش به حسنین علیهما السلام، تعظیم و تکریم این دوکودک، بازی کردن با ایشان، توصیفهای مختلف در مناسبتهای گوناگون… کشتی نجات..بزرگان اهل بهشت..ر هبرند چه قیام کنند و چه در صلح باشند..در بغل گرفتن ایشان و….اینها نشانه های تکریم است اگر بصیرت داشته باشیم. و اینگونه به اصحاب می فهماندند که عواطف خود را نسبت به فرزندان افزایش دهند. یا حضرت نسبت به صله ارحام و همسایگان تاکید می کردند و افزایش روزی و افزایش عمر را از نتایج آن عنوان می کردند، افراد جامعه باید در خوشی ها وسختی ها شریک هم باشند، گویی که انسان واحدی هستند، همانگونه که در حدیث آمده است، و این ویژگی مختص انسان است. متاسفانه جامعه امروز در صله ارحام دچار غفلت شده است و بسیاری از آسیب ها و گرفتاری ها ناشی از این روش مذموم، و ترک صله رحم است.

وی افزود: روش پیامبر اکرم (ص) در تکریم انسان تا آنجاست که دست کارگر را می بوسد و معلم را به عنوان پدر و پیامبر معرفی می کند.

گفتمان عقلانی – وحیانی برترین گفتمان در مسیر رسیدن به کرامت انسانی

وی بیان داشت: امروزه گفتمانی را می خواهند بر بشریت تحمیل کنند که با گفتمان‌ الهی‌ و فطری در تعارض است، آنان همیشه به دنبال هدایت بشریت به سوی تنازعی مخرب هستند؛ کردار این گفتمان حکایت از آن دارد، که انسان بی نیاز از آسمان است، و خود به تنهایی توانایی آن را دارد که مسیر خود را طی کند و لذا اعتماد مطلق به شخص و داشته های خود دارد.

وی گفتمان پیشرو را در گفتمان عقلانی – وحیانی برای رسیدن کرامت انسانی و احیای ارزشهای فطری و انسانی دانست و گفت: آموزه های الهی و گفتمان رسول خدا این بود که مسیر ما باید عقلانی – وحیانی باشد یعنی آموزه های آسمانی به دلیل ویژگی فرازمانی و فرامکانی بودن، چراغ راه عقل محدود ماست.

آقای تسخیری گفت: در مقابل این گفتمان، گفتمان ماتریالیستی قرار دارد که می گویند ما با روش های خود آنچه نیاز است را بدون نیاز به وحی و آموزه های پیامبران می گیریم. نتیجه این گفتمان این شد که بشریت از نظر علوم کم ندارد و قدرت علمی بشر بالاست ولی بدلیل آنکه این دانش صبغه وحیانیت ندارد، متاسفانه آن را در راه نابودی بشر و سقوط انسان وتضعیف کرامت او بکار می برند.

وی تفرقه و ایجاد گروه های متعدد را سبب تشتت جامعه اسلامی دانست و گفت: کسی که ایمان به معاد دارد قطعا ظلم را بر بشریت روا نمی‌دارد. بشریت با همه پیشرفت‌هایی که داشته، بر اساس گفتمان منهای وحیانیت و اعتماد کامل بر مبانی مادی گرایی خود، گرچه از نظر علوم مادی رشد دوچندان کرده، اما در رسیدن‌ به اهداف والای انسانی و اعتلای کرامت او دچار چالش شده است.

وی افزود: گفتمان کلی حوزه های علمیه برگرفته‌ از آموزه های قرآنی و اهل بیتی است اما مساله مهم این است که انسان ها ممکن است، منابع واحدی داشته باشند اما در استنباط متفاوت باشند. این استنباط ها ممکن است تفاسیر متعددی را داشته باشد. چنانکه امروزه ملاحظه می کنید در «وحدت امت اسلامی» در عمل، به عنوان نمونه… درخصوص یکی از مهمترین عناصر قوت و قدرت جامعه اسلامی و شاید یکی از بدیهیات عقلانی است، اختلاف نظر است. و علیرغم تاکید بر وحدت بزرگان و مراجع معظم شیعه برخی راهی متفاوت را دنبال کرده و مقدسات دیگران را مورد اهانت قرار می دهند، و موجب ایجاد دشمنی در پیروان دین واحد می شوند.

سعه صدر و تحمل خود در برابر دیدگاه های مخالف را بالا ببریم

وی درباره تعامل با جهان گفت: سعه صدر و تحمل ما باید به قدری بالا باشد که بتوانیم دیدگاه های مخالف را تحمل کنیم اما در مقام عمل ،می توانیم حاکمیت واحدی را داشته باشیم وگرنه جامعه به تفرقه و درگیری های درونی مذهبی و دینی و یا درون کشوری و یا بین کشورهای اسلامی گرفتار و بسوی پاره پاره شدن حرکت خواهد کرد.

عدم احترام به اعتقادات دیگران سبب تضعیف کرامت انسان مسلمان است

وی بیان داشت: تا زمانیکه انسان به عنوان انسان پذیرفته نشود بشریت معاصر به جایی نخواهد رسید. ما باید بپذیریم انسان حق آزادی، حق رای و حق بیان دارد؛ کسی حق ندارد مقدسات دیگران را مورد توهین قرار دهد یا آنها را بیازارند و این اعمال برخلاف کرامت و انسانیت انسان است. امروزه نژاد پرستی در میان دولت های جهان و جوامع غربی، به عنوان امری مذموم شمرده می شود چون مغایر با کرامت انسان است، و این امر، بسیار پسندیده و یکی از دستورهای پیامبر رحمت است که هیچ تفاوتی بین رنگها و نژادها قرار نداده و تاکید برآن دارد که..«إن أكرمكم عند الله أتقاكم».. بنابراین امروزه ما بايد بر اين باور باشيم كه تفرقه افكنی یکی از عوامل مهم سقوط جامعه انسانی است، عدم احترام به ویژگی اعتقادی و باور داشته های دیگران و یا توهین به آنها موجب تضعیف کرامت انسان مسلمان است، و هشدار قرآن نیز بیانگر این مساله است که تفرق موجب فشل و سقوط است. باید تلاش کرد تا حرکتهای تفرقه افکانه مورد نکوهش جامعه اسلامی باشد، وآنرا به فرهنگ ممنوعیت تفرقه در جامعه بدل کنیم.

وی گفت: رعایت کرامت انسانی مستلزم حفظ آزادی انسان، احترام به دیدگاه او، گفتگوی با او، تعامل مثبت با او، عدم تجاوز به حق طبیعی او و عدم تسلط بر ثروت های انسانی و مادی اوست.

وی ادامه داد: سلطه طلبان در همه جای جهان سعی می کنند انسان را تحت عنوان کرامت انسانی به عبودیت بکشند همانگونه که زیر پرچم حمایت از آزادی انسان ها به کشورها حمله می کنند و آنها و ثروتهای معنوی و مادیشان را به اسارت می کشانند. ما باید مراقب باشیم تحت عنوان کرامت انسانی به انسان توهین نشود و حق او گرفته نشود.

معاون دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: در خاتمه سالروز ولادت پیامبر رحمت را گرامی داشته‌ و آرزومندم که بشریت با بهره گیری از آموزه های نجات بخش ایشان ضمن رسیدن‌ به درجه اعلای کرامت انسانی، در راه سعادت دنیا و آخرت قدم بردارد.