به گزارش روابط عمومی دانشگاه، سومین جلسه از سلسله نشست‌های مثنوی معنوی به همت دانشکده عرفان و با همکاری مؤسسه فرهنگی هنری سروش جستار با موضوع «فرا اخلاق و اخلاق هنجاری در مثنوی» با ارائه دکتر سید احمد فاضلی استادیار دانشگاه قم در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

دکتر سید احمد فاضلی در این نشست با اشاره به جنبه‌های صفات انسانی در زمینه اخلاق وظیفه‌گرا یا غیر وظیفه‌گرا و همچنین شر اخلاقی و خیر اخلاقی در مثنوی معنوی گفت: تعابیری از قبیل اینکه مثلا فلان موضوع  از نظر اخلاقی فلان طور است، اگر در حوزه شر اخلاقی قرار بگیرد به یک گونه است و اگر اینطور نباشد گونه‌ای دیگر است. به هر حال اینها متفاوت بوده و اگر وجود داشته باشد منشأش می‌شود وجود مطلق که البته لوازم سلبی دارد.

وی ادامه داد: این مطلب درباره وجود مطلق نمی‌تواند وجود داشته باشد و اگر وجود داشته باشد جنبه حدی و فصلی آن چه می‌شود؟ ولی در عین حال مسئله مهمی است. زیرا در بحث شر اخلاقی دو گونه اش موجود است که مثل دعوای شیطان و غیره که اگر ثمره نداشته باشد فرض کنید مابعد از خلق چه جنبه‌ای می‌تواند داشته باشد.

استادیار دانشگاه قم بیان کرد: جنبه‌های توحیدی اخلاق در مثنوی بسیار مهم بوده و نیاز به طرح بیشتری دارد. بر اساس آن در آن نظام، باید مبنا مشخص شود. همچنین بر اساس آن مبنا مسائل اصلی فرااخلاق مانند اعتدال، فرااخلاق، شر اخلاقی  بررسی می‌شود. در اکثر مثال‌های مثنوی آن وجهه توحیدی خیلی پررنگ بوده و قدری احتیاج به بررسی و مطالعه بیشتری دارد.

دکتر فاضلی ادامه داد: بحث دین و اخلاق بسیار مهم است و در دکتری فلسفه اخلاق یک درس دو واحدی به آن اختصاص داده می‌شود. به قدری معرکه الاراء است این گفت و شنودها که اگر بخواهیم کلانش را در نظر بگیریم باید بگوییم که پرداختن به اخلاق بدون خدا ممکن است یا ممکن نیست. اینجا دو طیف اصلی وجود دارد و در وسط آن آرای دیگری نیز شکل گرفته است. اصول موضوعه مانند خوب و بد را خود انسان می‌تواند بفهمد و انتسابش به خدا درست نیست. البته از آن طرف افعل‌ها و تفعل‌ها تا دستور خدا نباشد درست نخواهد بود.

وی در جمع‌بندی مطالب گفت: اگر اراده برتر البته نه اراده برتر نیچه، به آن اراده بی‌نهایت که تا آن نباشد اصلا غایتی برای آن قابل تصور نیست متصل شود این جمع‌بندی را در رابطه با اخلاق در مثنوی معنوی می‌توان بیان کرد: یک طیف مانند وظیفه گرایان اعتقاد دارند که اگر آنها یک کاری را بر اساس وظیفه انجام دهند آن فعل دیگر اخلاقی نیست و از روی وظیفه است. زیرا کار اخلاقی این است که شما به خاطر قانون اخلاقی آن کار را انجام داده باشید و نه اینکه کارتان مصادف شده باشد با کار اخلاقی و نه بر اساس وظیفه‌ای که خدا بر گردن شما نهاده است.