بسمه تعالی

در جلسه گروه شیعه شناسی مورخ 1399/08/10 دکتر محمدی‌مظفر، مدیر گروه شیعه شناسی به معرفی کتا‌ب‌ «تراژدی جهان اسلام»، کتاب «اسب کربلا» و کتاب «زیست شیعی؛ مناسکی شدن مسلمانان در ایران امروز» به عنوان تازه‌های نشر در حوزه شیعه شناسی پرداخت. در ذیل معرفی اجمالی از این سه کتاب می‌آید:

کتاب «تراژدی جهان اسلام» مجموعه سه جلدی تراژدی جهان اسلام اثر محسن حسام‌مظاهری است.

 این کتاب محصول پژوهشی با موضوع گردآوری، تدوین و بررسی و نقد اسناد (نوشتاری و تصویری)، گزارش ها و تحلیل های سفرنامه نویسان، مستشرقان و ایران شناسان غیر مسلمان دربارۀ آیین های عزاداری شیعیان در ایران است. این کتاب دو بخش را شامل می شود:
در بخش نخست، گزارش ها و توصیفات مبتنی بر مشاهدات ناظران خارجی از عزاداری در ایران به ترتیب زمانی و تفکیک هشت مقطع تاریخی تدوین و بررسی شده است؛
۱ ـ دورۀ صفویه
۲ ـ از زوال صفویه تا برآمدن قاجار
۳ ـ از آغاز قاجار تا میانۀ مشروطه
۴ ـ از میانۀ مشروطه تا نیمۀ اول سلطنت رضاشاه
۵ ـ سال های پایانی سلطنت رضاشاه
۶ ـ از آغاز سلطنت محمدرضا شاه تا آستانۀ انقلاب اسلامی
۷ ـ انقلاب اسلامی
۸ ـ جمهوری اسلامی
در این بخش مجموعاً ۲۹۰ گزارش و سند دربارۀ کیفیت عزاداری در ادوار مختلف بررسی شده که ۲۱۶ مورد آن ها گزارش مکتوب و 74 مورد نیز تصویری است. نخستین گزارش بررسی شده، متعلق است به میکله ممبره از عزاداری محرم در سال 1539م/916ش در تبریز و آخرین گزارش نیز متعلق است به پائولو وودز و سرژ میشل از عزاداری محرم در سال 2009م/1388ش در قم.

بخش دوم کتاب نیز به بررسی تحلیل ها، توصیفات غیر مشاهده ای و اسناد درجۀ دوم اختصاص یافته است. در مجموع کتاب حاضر آثار و آرای 182 نویسنده و پژوهشگر در موضوع آیین های عزاداری در ایران بررسی شده است.

کتاب اسب کربلا:

کتاب اسب کربلا دیوید پینالت، محقق ادیان در این کتاب توجه خود را به طور خاص به سه مبحث اختصاص داده است.
در اولین مبحث به این نکته پرداخته‌ که جوامع مسلمانان امروزی در مقایسه با گذشته چگونه سنت‌های مذهبی شیعی را پیاده می‌کنند و چه اصلاحاتی در آنها ایجاد کرده‌اند. در بخشی از این جستجو درون‌مایه‌ی سنت‌های مکتوب قدیمی را پژوهیده است و به این نکته توجه کرده که چگونه این درون‌مایه‌ها در شعرهای محلی و رسم‌های دینی امروزی متجلی می‌شوند.
در مبحث دوم به چیزهایی پرداخته‌ که آن‌ها را نقاط هم‌گرایی میان درک مذهبی اسلامی و درک مذهبی مسیحی می‌بیند، یا به صورت مشخص‌تر، میان زندگی آیینی مسلمانان شیعه و زندگی آیینی پیروان کلیسای کاتولیک.
در جاهای مختلفی از این کتاب، و به‌خصوص در فصل آخر، به این مطلب پرداخته که این امکان فراهم است که اسلام و مسیحیت، که به همراه یهودیت میراث مشترک ابراهیمی دارند، بتوانند در قرن بیست‌ویکم در کارهای معنوی با هم همکاری داشته باشند. در آخر، تلاش کرده‌ تجربیات خودش را در مقام فردی آمریکایی که در هند درباره جوامع شیعه تحقیق می‌کند به خوانندگان منتقل کند.

کتاب زیست شیعی؛ مناسکی شدن مسلمانان در ایران امروز

این کتاب اثر دیوید تورفیل است که به کوشش سیدشهاب الدین عودی ترجمه شده است. محتوای کتاب پژوهشی درباره اسلام شیعی در ایران امروز با محوریت زندگی روزمره شیعیان است. تمرکز عمده کتاب بر مضامینی مانند تشیع زیسته، فرایند مناسکی شدن، بدن مندی، نقش های جنسیتی، فرایند حجیت بخشی، عواطف، فرایند جامعه پذیری و تغییرات اجتماعی زندگی شیعیان در ایران امروز است. این پژوهش نشان می دهد که یک ایرانی شیعه در ایران امروز و هم زمان با تغییرات چشمگیر کشور پس از انقلاب اسلامی و همگام با مدرن شدن در کنار مناسبات خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، چگونه برای فائق آمدن بر دشواری های زندگی خود، اسلام را در زندگی روزمره اش تئوریزه کرده و چطور مذهب تشیع را با پوست و گوشت و استخوان خود زندگی و تجربه می کند. این کتاب نشان می دهد که چگونه دین داری و مناسک شیعی به ابزاری برای راحتی و خودکنترلی در موقعیت های خاص زندگی شیعیان ایران امروز تبدیل می شود.