نشست علمی «نسبت دین و قانون در آمریکا» با حضور دکتر زهرا تخشید مدرس دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد از سوی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب روز شنبه چهارم اردیبهشت‌ماه1400 به صورت مجازی برگزار شد.

دکتر زهرا تخشید، مدرس دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد در نشست علمی«نسبت دین و قانون در آمریکا» گفت: ممکن است این سؤال مطرح شود که چرا در آمریکا بر خلاف اروپا زنان مسلمان با حجاب می‌توانند وارد مجلس و کنگره شوند و هر سال در کاخ سفید مراسم افطاری برگزار می‌شود؛ همان‌طور که کریسمس برگزار می‌شود و چرا آزادی‌های مذهبی موجود در این کشور در کشورهای اروپایی دیده نمی شود.

وی با بیان اینکه این مسئله ریشه در پیدایش ایالت‌های آمریکا و متمم‌های قانون اساسی این کشور دارد، اضافه کرد: مذهب بخش مهمی از هویت مردم و جامعه آمریکاست و بسیاری از دعاوی سیاسی در اصل دعاوی مذهبی است.

تخشید با بیان این‌که در آمریکا ایالت‌ها زیرمجموعه جمهوری هستند ولی در فدرال‌ها خودشان قوه مقننه و مجریه جدا دارند، افزود: بعد از این‌که مناطق مختلف آمریکا چند بار بین کشورهای اروپایی دست به دست شد، درنهایت بریتانیا با تشکیل ۱۳ مستعمره بر بومیان این کشور مسلط شد و مالیات‌های خیلی زیادی از آنها می‌گرفتند، این‌قدر این مالیات‌ها زیاد شد که مردم شورش کردند. البته محدودیت‌های مذهبی هم یکی از مشکلات آنها بود، زیرا کلیسا برخی موارد اجباری را بر مردم تحمیل می‌کرد.

مدرس دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد آمریکا تصریح کرد: در اثر این شورش، جنگ رخ داد و درنهایت انگلیس عقب‌نشینی کرده و کلونی‌های مستقل ایجاد شدند. این کلونی‌ها تحت عنوان ۱۳ یونین یا ایالت مستقل ایجاد شدند که بعدها با هم متحد شدند و قانون اساسی مشترکی را نوشتند. لذا اولین قانون اساسی در ایالت فیلادلفیا نوشته شد و بعد در ایالت‌های دیگر و درنهایت به این ترتیب به ایالت‌های متحده آمریکا تبدیل شدند و نام امروزی آن هم متخذ از آن دوره است.

تخشید بیان کرد: بعد از تصویب قانون‌های اساسی در آن صحبتی درباره دین نشده بود مگر این قانون که هیچ‌کس اجازه ندارد برای استخدام فردی از او گزینش مذهبی بکند، این در حالی است که پیش از آن یعنی در دوره تسلط انگلیسی‌ها، هر فردی باید تعهد خود را به کلیسا اعلام می‌کرد. لذا متمم‌هایی را به این قانون افزودند که طبق اولین متمم آن، کنگره نباید مذهب رسمی برای کشور تصویب کند و از عمل کردن به مذهب افراد هم نباید جلوگیری کند.

وی با بیان این‌که بر مبنای همین متمم‌ها پرونده‌های مختلف حقوقی در آمریکا مطرح شده است، اضافه کرد: یکی از نخستین پرونده‌های مطرح این بود که ایالت‌ها هم باید همانند فدرال‌ها متمم قانون فوق را رعایت کنند؛ پرونده دیگر این بود که قرار شد در ایالت پنسیلوانیا قانون کمک‌هزینه برای تدریس دروس در مدارس مصوب شود ولی برخی از این مدارس کاتولیک بودند، افرادی نسبت به این مسئله شکایت کردند که چرا این ایالت باید از کاتولیک و مدارس آنها حمایت کند، این بحث در دیوان عالی آمریکا مطرح شد و برای حل آنها تست‌های سه‌گانه را مطرح کردند. اولین بند آن، این بود که آیا هدف دولت از این کار هدف مذهبی است؟ دوم این‌که آیا واقعاً دولت در پی ارتقا و تأیید مذهب بوده است که در این دو صورت غیرقانونی است و سوم این‌که آیا سیاست دولت منجر به ایجاد پیوند بین دولت و مذهب می‌شود یا خیر؟ بعد از بررسی این پرونده، چون مورد سوم به اثبات رسید با تصویب قانون پنسیلوانیا در دیوان عالی آمریکا مخالفت شد.

تخشید بیان کرد: بعد از سال ۱۹۷۲ بیشترین تمرکز حقوقی دیوان عالی بر روی مسئله تایید یک مذهب از سوی دولت های ایالتی قرار گرفت؛ زیرا برخی مدارس دانش آموزان را به نوعی جهان بینی خاص در این علوم ترغیب و اجبار می‌کردند یا در موقع جشن فارغ التحصیلی در برخی مدارس، دعای واحدی اجباری بود و بچه‌ها مجبور بودند حضور داشته باشند در صورتی که دین‌های مختلفی داشتند لذا این دو کار هم غیرقانونی اعلام شد.

وی افزود:‌‌ فردی از توزیع کتاب مقدس در مدارس شکایت کرد در نتیجه این هم غیرقانونی شناخته شد البته همه اینها برای مدارس دولتی است وگرنه پیروان هر دین و مذهبی در آمریکا می‌توانند برای خود مدرسه جدا مطابق با دین خود داشته باشد.

تخشید با بیان اینکه قسمت دوم متمم این قانون اجرای آزادانه مذهب توسط پیروان آن بود که دولت حق جلوگیری و ایجاد محدودیت ندارد، اظهار کرد: یکی از پرونده‌های حقوقی در این زمینه این بود؛ خانمی که اجازه نداشته طبق مذهبش روزهای شنبه کار کند، اخراج می‌شود و وقتی قصد گرفتن بیمه بیکاری داشت به او ندادند لذا علیه دولت شکایت می‌کند و مجددا دیوان عالی تستی را منعقد می‌کند که آیا این کار غیرقانونی هست یا خیر؟ ودر نهایت در این مورد به این خانم حق داده می‌شود و بیمه بیکاری می‌گیرد.

مدرس دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد آمریکا با بیان این‌که وقتی «کامن لاو» در دادگاهی اجرا شد در کنار قوانین کنگره مورد استناد قرار می‌گیرد و بر بقیه دادگاه‌ها هم واجب می‌شود، اظهار کرد: پرونده دیگر مهم در این زمینه این بود که یکی از بومیان آمریکا طبق مذهبش باید از گیاهی استفاده می‌کرد توهم زا و طبق قانون آمریکا ممنوع بود ولی وی استفاده می‌کرد در نهایت با ایجاد ممنوعیت برای این فرد وی شکایت کرد ولی دادگاه به نفع او رای نداد زیرا این قانون ممنوعیت عمومی دارد و آن فرد حق ندارد تخلف کند ولو اینکه در مذهبش این کار آزاد باشد.

تخشید اضافه کرد: مورد دیگری که پیش آمده بحث آمیش‌ها است؛ آمیش‌ها مسیحیان متعصب هستند و بچه‌ها را بعد از کلاس هشتم به دبیرستان نمی فرستند ولی وقتی شکایتی علیه آنها مطرح شد قانون آمریکا به آنها حق داد زیرا این افراد تا همین مقطع هم دانش لازم را کسب می‌کردند. همچنین طبق قوانین آمریکا یک فرد مسلمان می‌تواند در مدارس برای نماز اول وقت از معلمش اجازه بگیرد تا جایی که مزاحمت برای بقیه نداشته باشد؛ یا بچه‌ها در مدارس گروه‌های مختلفی مانند مسلمان و یا مسیحی تشکیل می‌دهند و مدرسه موظف است بعد از ساعت درسی امکانات در اختیار آنها قرار دهد تا کتاب مقدس خود را بخوانند و آئین‌های مذهبی و دینی خود را اجرا کنند.

وی افزود: اگر زنی محجبه در محیط کار حاضر شود کارفرما بر اساس متمم اول قانون اساسی آمریکا حق ممنوعیت و جلوگیری ندارد یا اگر در پارکی در ایام کریسمس صلیب یا در ماه رمضان تصویر هلال ماه بگذارند در صورتی قانونی است که از طرف بخش خصوصی انجام شود؛ دولت به نهادها و اشخاص خصوصی اجازه می‌دهد که این کارها را انجام دهند به شرط آن‌که نشان داده شود که این علائم از طرف دولت نیست و از طرف بخش خصوصی است.

تخشید بیان کرد: همچنین گفته می‌شود برخی از این علائم هویت سکولار دارند نه این‌که نماد و علامت مذهب و دینی باشند حتی در این صورت خود دولت هم می‌تواند این علائم را بگذارد لذا اگر در یک موزه دولتی صلیب قرار داده شود منعی ندارد کما این‌که حتی در دیوان عالی آمریکا قرآن وجود دارد و این دلیلی بر به رسمیت شناختن دین اسلام توسط دولت آمریکا نیست بلکه بیانگر این است که پیامبر(ص) فردی بوده قانون آورده و وضع کرده است.

تخشید اضافه کرد: همه این تصمیمات توسط دیوان عالی آمریکا گرفته می‌شود؛ اعضای دیوان را رؤسای جمهور به مجلس معرفی می‌کنند و با رای آن‌ها به این دیوان راه می‌یابند؛ البته به نظر می‌آید این اعضا در برخی مقاطع مانند وقتی جمهوری خواهان سر کار هستند تلاش دارند یکسری از عقاید مذهبی خود را اعمال کنند در صورتی که دموکرات‌ها با اینکه مذهبی هستند معتقدند دولت نباید عقاید مذهبی داشته باشد و به مردم القاء و از طریق قانون اجبار کند. لذا حساسیت زیادی روی مذهب اعضای دیوان وجود دارد.

مدرس دانشگاه هاروارد افزود: فرانسه اعلام کرد قانونی را در سنا تصویب می‌کند که دختران زیر ۱۸ سال حجاب نداشته باشند و مادران هم نتوانند با حجاب به دنبال آنها در مدرسه بروند ولی چنین محدویت‌هایی در آمریکا وجود ندارد؛ فرانسه اولین کشوری است که نقاب را هم غیرقانونی کرد با اینکه درصد بسیار کمی از زنان این کشور اینکار را می‌کردند. این تمرکز قانونگذاری بر روی حجاب برای خود فرانسوی‌ها هم تعجب‌آور است. در مورد آموزش جنسی هم اگر نحوه آموزش با عقاید دینی افراد سازگار نباشد حق دارند فرزندشان را به این کلاس نفرستند.

منبع: ردنا (ادیان‌نیوز)