علوم قرآن و حدیث

رشته دکتری «علوم قرآن و حدیث» یک دوره کامل آموزش تخصصی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که در آن علوم مربوط به قرآن و روایات از لحاظ مختلف تفسیر، تاریخ، محتوایی، رجالی و … مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند. قرآن کریم و احادیث را می‌توان سرچشمه و منابع علوم گوناگون اسلامی دانست که غالباً در همه فرقه‌های اسلامی به‌عنوان اصلی‌ترین منبع شناخت معارف و آموزه‌های دینی شناخته می‌شوند. مطالعه و بررسی این منابع از صدر اسلام تاكنون از مهم‌ترین دانش‌های دینی محسوب می‌شده است. تفسیر قرآن كریم، جمع‌آوری و صحت روایات، تاریخ قرآن كریم، احادیث و … از جمله موضوعاتی است که همواره مورد مطالعه دانشمندان اسلامی بوده است و سابقه‌ای به قدمت عمر اسلام دارد. این رشته با محوریت بررسی‌های تاریخی و علومی شكل گرفته و به بررسی مسائل محتوایی و شكلی حوزه قرآن و حدیث پرداخته می‌شود و موضوعاتی نظیر تفسیر قرآن، روش‌های فهم قرآن، تاریخ قرآن و احادیث، روش‌های بررسی صحت اسناد روایات و … پیگیری می‌شود.

دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند به تدریس در دانشگاه‌ها، ورود به عرصه‌های فرهنگی و فعالیت‌های پژوهشی در مؤسسات مربوطه مشغول به فعالیت و کار شوند. بخشی از دانش‌آموختگان این رشته نیز جذب فعالیت‌های اجرایی و فرهنگی نظیر مدریت قرآنی و دینی نیز می‌شوند. همچنین آنها می‌توانند فعالیت خود را در بخش‌های آموزش، پژوهش و تبلیغ و ترویج پیگیری کنند. تدریس، دبیری، امکان اخذ مجوز مراکز آموزشی مانند مدرسه، مهد، پیش‌دبستانی و مؤسسات فرهنگی و دینی و …، استخدام در مراکز پژوهشی، استخدام در مراکز غیر پژوهشی با عنوان پژوهشگر، فعالیت به‌عنوان مؤلف و پژوهشگر، استخدام در مراکز دولتی، فرهنگی و دینی، فعالیت در زمینه سخنرانی، تبلیغ و … را می‌توان از فرصت‌های شغلی نام برد که دانش‌آموختگان این رشته امکان فعالیت‌ در آن‌ها را دارند.

داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد یا معادل آن برای همه داوطلبان و یا داشتن سه سطح حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی برای تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک را باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. هر فردی که خارج از ایران تحصیل کرده باشد، در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه می‌تواند در این دوره تحصیل کند. در واقع داوطلب تحصیل در رشته دکتری باید صلاحیت علمی خود را به هر طریق ممکن به اعضای هیئت علمی گروه اثبات کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. اما داوطلبان ایرانی با شرکت در آزمون غیرمتمرکز (آزمون دو مرحله‌ای کتبی و مصاحبه علمی) مرحله احراز صلاحیت علمی را خواهند گذراند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره دکتری «علوم قرآن و حدیث» ۴ سال و برابر ۸ نیم سال تحصیلی است که ۴ نیم‌سال آن برای آموزش، یک نیم‌سال برای گذراندن آزمون جامعه و سه نیم سال آن برای نگارش رساله دکتری می‌باشد. دانشجویان در ترم اول دروس جبرانی و در ترم‌های بعدی واحدهای دروس تخصصی و اختیاری را می‌گذرانند.

برنامه دکتری «علوم قرآن و حدیث» شامل 50 واحد درسی است که 30 واحد دروس تخصصی و 20 واحد نیز پایان‌نامه است. دروسی همچون «رجال الحدیث»، «تاریخ قرائات قرآن» و «علم حدیث»، «نقد و تحقیق مکتب و روشهای تفسیری»، «اعجاز قرآن»، «نقد و بررسی درباره احادیث موضوعه»، «تفسیر موضوعی»، «تحقیقی درباره جوامع حدیثی کهن و متأخر شیعه»، و «تحقیقی درباره جوامع حدیثی کهن و متأخر اهل سنت» از جمله دروسی است که در میان دروس اصلی این رشته تدریس می‌شود.