تاریخ تشیع

رشته «تاریخ تشیع» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که در آن به شناخت و بررسی تاریخ شیعه پرداخته می‌شود. امروزه شناخت شیعه یکی از پرجاذبه‌ترین گرایش‌های مطالعاتی است که وقتی به صورت بررسی همه جانبه و به دور از تعصبات و گرایش‌های جدلی انجام شود، می‌تواند به معرفی صحیح شیعه در جهان بیانجامد. شناخت صحیح تاریخ تشیع هم به فهم ما از تشیع اثنی عشری مدد می‌رساند و هم به ما قدرت تعامل و مانور بیشتری در عرصه گفتگو و تفاهم ادیان و مذاهب می‌بخشد.

در رشته تاریخ تشیع هدف اصلی، تحقق نگاهی جامع و کلان به تشیع است که به صورت مطالعاتی علمی و با هدف کشف حقایق تاریخی و نه با اهداف ترویجی و تبلیغی انجام گیرد. در این رشته سعی می‌شود تاریخ تشیع با روش‌های نوین مطالعاتی و با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای تحقیقی و نظریه‌های علمی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین ادعاها، شبهه‌ها و مسئله‌های جدیدی که در جهان اسلام توسط دیگر مسلمانان یا شرق شناسان مطرح شده است، بطور خاص در مطالعات و تحقیقات این رشته لحاظ می‌شود. از میان مهمترین اهداف این رشته تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق در زمینه مسائل و موضوعات تاریخ تشیع و نیز تربیت متخصص برای شناساندن فرق و گرایش‌های مختلف شیعه است.

دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در معرفی همه جانبه مکتب تشیع به عنوان پژوهشگر،‌ مبلغ و مدرس نقش ایفا کنند. آنها علاوه بر کسب توانمندی برای تدریس در مراکز علمی، قادر به انجام پژوهش و تحقیق در زمینه مسائل و موضوعات تشیع خواهند شد و نیز می‌توانند به درستی فرق و گرایش‌های مختلف شیعی، تاریخ شیعه و نقش فرهنگی و تمدنی آن را در ایران و جهان نشان دهند و از هویت وحیانی و عقلانی اسلام و تشیع در مقابل باورهای خرافی و فرق انحرافی دفاع کنند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته کارشناسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «تاریخ تشیع» 2 و نیم سال و برابر 5 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2 و نیم سال برای گذراندن دروس اصلی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو و نیم ساله اضافه می‌شود. برنامه کارشناسی ارشد «تاریخ تشیع» شامل 42 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 10 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «مفهوم و پیدایش تشیع»، «تاریخ تحلیلی امامان»، «فرق منشعب از تشیع»، «تاریخ سیاسی شیعه»، «تاریخ تشیع در ایران»، «شیعه و تمدن اسلامی»، «تاریخ حوزه‌های علمیه و نهاد روحانیت شیعه»، «شیعه در مطالعات مستشرقان»،  و «جغرافیای شیعه در جهان معاصر» از جمله دروس اصلی است که در رشته تاریخ تشیع تدریس می‌شود. همچنین دروسی مانند «فلسفه تاریخ و مکاتب تاریخ نگاری»، «تشیع و تصوف»، و «شیعه و تقریب مذاهب اسلامی» نیز در میان دروس جبرانی این رشته گنجانده شده‌اند.