تصوف و عرفان اسلامی

رشته دکتری تخصصی “تصوف و عرفان اسلامی” یک دوره کامل آموزش تخصصی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که در آن به بررسی و شناخت عرفان نظری و عملی اسلامی و فرقه‌های تصوف در اسلام از قرون اولیه ظهور اسلام تا عصر حاضر پرداخته می‌شود. یکی از علومی که در دامن فرهنگ اسلامی زاده شد و رشد و تکامل یافت، علم عرفان است. تاریخ اسلامی و ادبیات فارسی از دیرباز همواره با جریان عرفان ارتباط نزدیکی داشته است و بسیاری از لطایف ادب و حکمت و نیز برخی واقعیات تاریخی از میان متون و گزیده منابع عرفانی قابل شناسایی است. همچنین بسیاری از جریان‌های فکری و فلسفی و نیز برخی نهضت‌های اجتماعی در جامعه مسلمانان با عرفان پیوند دارند. علاوه بر این در عصر حاضر جامعه اسلامی با عرفان های وارداتی شرقی (اکنکار، اشو، تی‌ام) و غربی (شاهدان یهوه، کلیسای اتحاد، عرفان سرخ‌پوستی) مواجه است. تمام این واقعیات لزوم شناخت صحیح عرفان اسلامی و تحقیق و پژوهش در متون اصیل این علم را خاطر نشان می‌کند.

دانش‌آموختگان این رشته در زمینه مسائل و موضوعات مختلف عرفان و تصوف اسلامی تخصص کسب می‌کنند و می‌توانند ابعاد معنوی و عرفانی اسلام را به جهان بشناساند.

داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد یا معادل آن برای همه داوطلبان و یا داشتن سه سطح حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی برای تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک را باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. هر فردی که خارج از ایران تحصیل کرده باشد، در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه می‌تواند در این دوره تحصیل کند. در واقع داوطلب تحصیل در رشته دکتری باید صلاحیت علمی خود را به هر طریق ممکن به اعضای هیئت علمی گروه اثبات کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. اما داوطلبان ایرانی با شرکت در آزمون غیرمتمرکز (آزمون دو مرحله‌ای کتبی و مصاحبه علمی) مرحله احراز صلاحیت علمی را خواهند گذراند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره دکتری «تصوف و عرفان اسلامی» ۴ سال و برابر ۸ نیم سال تحصیلی است که ۴ نیم‌سال آن برای آموزش، یک نیم‌سال برای گذراندن آزمون جامع و سه نیم سال آن برای نگارش رساله دکتری می‌باشد. دانشجویان در ترم اول دروس جبرانی و در ترم‌های بعدی واحدهای دروس تخصصی و اختیاری را می‌گذرانند. برنامه دکتری «تصوف و عرفان اسلامی» شامل 42 واحد درسی است که 18 واحد آن اصلی، 6 واحد جبرانی و 18 واحد نیز پایان نامه است.

دروسی همچون «وجودشناسی عرفانی»، «جهان‌شناسی عرفانی»، «انسان‌شناسی عرفانی»، «تغسیر و تاویل عرفانی»، «فلسفه عرفان»، «تاریخ تصوف در جهان معاصر» دروس اصلی‌اند.