به گزارش روابط عمومی دانشگاه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهراب صادق‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در سخنرانی بعد از نماز ظهر در محل نمازخانه دانشگاه به مناسبت آغاز ولایت امام زمان(عج) به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی در سخنرانی خود به تحلیل و فهم‌های صورت گرفته از مسئله مهدویت در تاریخ اسلام اشاره کرد و گفت: بررسی ادبیات مهدویت در تاریخ اسلام نشان می‌دهد که این آموزه همواره با دو منطق تحلیل و فهم شده است:

1. تحلیل ذهنی؛

2. تحلیل گفتمانی.

صادق‌نیا در ادامه گفت: در تحلیلِ ذهنی، «مهدویت» یعنی باور به یک لحظه تاریخی در آینده؛ زمانی نامعین که خداوند منجیِ آخرین خود را برای نجات بشر خواهد فرستاد. این فهم از مهدویت مسئولیتی جز انتظار را متوجه ایمان‌داران نمی‌کند، و از این منظر موعودباوری با نوعی فرافکنی همراه است. از آن‌جا که خدا خودش مسئولیت نجات انسان‌ها را بر عهده گرفته است، ایمان‌داران تنها باید صبوری کنند و سکوت پیشه سازند و روزها و سال‌ها را بشمارند.

وی افزود: این خوانش از مهدویت از نظر مارکس، کوهن، و لنین «دینِ وضع موجود» است؛ زیرا وضعیت موجود را می‌پذیرد و آن را موجه می‌دارد. از دل این فهم هیچ تکاپو و جنبش اعتراضی‌ای بر علیه شرایط موجود پدید نمی‌آید.

این عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب هم‌چنین گفت: در تحلیل گفتمانی، مهدویت نه به مثابه باور به یک لحظه‌ی تاریخی، که به معنای تلاش دائمی برای تحقق حکومتی است که نمونه ایده‌آل آن در زمان ظهور حضرت مهدی محقق می‌شود. خوانش گفتمانیِ مهدویت، برخلاف خوانشِ ذهنی، مسئولیت‌پذیرانه است و آن‌گونه که اسلمسر و ورزلی درباره جنبش‌های هزاره‌گرا می‌گویند، می‌تواند گروه‌های اعتراضی را مجتمع کند و هویت سلطه را به چالش بکشد.

وی گفت: بهترین فهم گفتمانی از مهدویت را میشل فوکو در کتاب «ایرانی‌ها چه رؤیایی در سر دارند؟» گفته است: «نود درصد ایرانی‌ها شیعه‌اند و منتظر بازگشت امام دوازدهم، تا نظام راستین اسلام را در روی زمین مستقر کنند؛ اما این اعتقاد هر روز نمی‌گوید که فردا حادثه‌ای بزرگ فراخواهد رسید. هم‌چنین همه شوربختی‌های جهان را نمی‌پذیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: در اسلام شیعی، مهدویت، دین وضع مطلوب است؛ یعنی تلاش برای دست‌یابی به شرایط بهتر. شیعه به امامت اعتقاد دارد و از آن‌جا که امام دوازدهم(عج) غائب است، هیچ حکومت مشروعی بر روی زمین باقی نمی‌ماند، مگر حکومتی که به نیابت از آن حضرت شکل بگیرد؛ زیرا حکومت تنها و تنها از آنِ خداست که آن را به پیامبر(ص) واگذار کرده و پس از او به امامان (ع) خواهد رسید و بر اساس نظریه ولایت فقیه، در زمان غیبت به نائبان خاص و عام امامِ دوازدهم(عج) خواهد رسید. بر اساس این دیدگاه، برای علمای شیعه هیچ مبنای کلامی برای سازش با حکومت‌های سیاسی دیگر وجود نخواهد داشت.

صادق‌نیا در پایان گفت: فهم گفتمانیِ مهدویت به مراجعِ تقلید به مثابه نائبان امام زمان(عج) می‌نگرد؛ وقتی امروز با فربه شدن اموری چون تشرف به حضور امام زمان(عج) و رابطه با آن حضرت «بابیت» پررنگ شده است، این به آن معناست که ممکن است فهمِ ذهنی مهدویت بر فهم گفتمانی آن چیره شود.