در تاریخ 18 اردیبهشت ماه 1404 جلسه دفاع جناب آقای حميد حسنوند ، رشته تخصصي اديان و عرفان – گرايش اديان ايران باستان با عنوان« جايگاه زن در مانويت: تحليلي متن شناختي و بينامتني » با راهنمای دکتر محمد شکري فومشي و مشاور دکتر مصطفي فرهودي و اساتید داور دکتر سيد سعيدرضا منتظري و دکتر مهدي علمي دانشور و دکتر سميه خليلي در سالن شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

چکیده

اين رساله به بازشناسي ماهيت و وضعيت عنصر زن و جنس مادينه در آموزه و جامعة مانوي مي‌پردازد. در اين رساله هم موقعيت زنان مانوي، چه از طبقة برگزيدگان (روحانيون زن) و چه از گروه نيوشاگان (عامة زنان مانوي)، و همچنين مبلّغان زن مانوي و در برخي مواضع رابط هيئت‌هاي تبليغي مانوي با روش و آموزش در تبليغات مانوي مورد توجه قرار گرفت و هم اساطير مربوط به نقش و عملکرد ايزدبانواني چون مادر زندگي و دوشيزة روشني و همچنين موقعيت زنان مقدسِ تاريخ مانويت مانند مريم مجدليه تا نشان دهيم چگونه اين شخصيت‌هاي مقدس مينوي و زميني مي‌توانستند منبع الهام براي زنان مانوي باشند. افزون بر اين، اين پژوهش به بررسي تاريخ حيات چند زن مبلغ مانوي، به ويژه به دو بانوبرگزيده به نام‌هاي بَسّا اهل لودي آسياي صغير و جوليا اهل انطاکي سوريه و همچنين يک بانوي نيوشاگ رومي پرداخت تا تصوير روشن‌تري از چالش‌ها و شرايطي که زنان مانوي با آنها مواجه بودند، ارائه دهد. اين رساله تحليل‌هاي خود را بر پاية پنجاه‌وپنج متن فارسي ميانه و پارتي قرار داد، اما به بهره‌مندي از منابع غيرايراني و حتي غيرمانوي نيز توجه داشته است. اين رساله در نهايت نشان داد که زنان مانوي به هيچ وجه منزوي نبوده‌اند و هم بانونيوشاگان و هم بانوبرگزيدگان در حوزه‌هاي مختلف حضوري پررنگ در جامعه داشته‌اند. غير از اين، رساله نوآورانه تلاش کرده در تحليلي که از مفهوم جنسيت و جنس زن در آموزه و جامعة مانوي ارائه دهد، به نگاه فراجنسيتي مانويت بپردازد و نشان دهد که همين رويکرد سبب شد مردان و زنان برگزيده مانوي در موقعيتي مشابه قرار گيرند و همين امر موجبات گروش شديد زنان به مانويت را فراهم آورد.

برای جناب آقای دکتر حمید حسنوند آرزوی توفیق روزافزون داریم.