در تاریخ 7 اسفند 1403 جلسه دفاع جناب آقای محسن محصل يزدي، رشته دین پژوهی با عنوان« بازانديشي رابطه دين و خشونت در نوانديشي ديني و فرا اخلاق(مطالعه موردي محمد سروش محلاتي و ابوالقاسم فنائي) » با راهنمایی دکتر باقر طالبي دارابي و اساتید داور دکتر حميدرضا شريعتمداري و دکتر الله کرم کرمي پور و دکتر امداد توران در سالن شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

چکیده

نسبت میان خشونت و دین یکی از مباحث مهم در حوزه دین‌پژوهی است. در این رساله تلاش شده است با تمرکز بر مطالعات موردی محمد سروش محلاتی و ابوالقاسم فنایی، رابطه‌ی پیچیده دین و خشونت را از دریچه نواندیشی دینی و فرااخلاق بررسی کند و دریابد که چگونه روایت‌های سنتی دینی با گذر از رویکردهای فلسفی و نواندیشانه، خشونت‌ دینی را در جهان معاصر تفسیر می‌کنند. سروش محلاتی و فنایی هر دو از منتقدان این دیدگاه هستند که دین ذاتاً مستعد خشونت و عامل مهمی در خشونت مدرن است و پتانسیل تخریب زندگی همه انسان­ها و جوامع را در دنیای مدرن دارد. سروش محلاتی با تاکید بر عقل و نقد برداشت‌های نادرست از برخی مفاهیم دینی، خواستار تعدیل شریعت و ارائه فهمی جدید از دین است و باور دارد که با بازنگری در برخی از احکام فقهی و تطبیق آن‌ها با نیازهای جامعه مدرن، می‌توان از بروز خشونت جلوگیری کرد. اما فنایی با رویکردی فراخلاقی و با طرح بحث تقدم اخلاق، خشونت سیاسی را از دین مبرا دانسته و مفهوم خشونت دینی رایج در گفتمان سیاسی معاصر را رد می‌کند و معتقد است که ریشه‌های خشونت در عوامل غیر دینی نهفته است و نمی‌توان اعمال خشونت‌آمیز را به هویت دینی نسبت داد. در این رساله با رویکردی دین­پژوهانه و  با روش تحلیل محتوای کیفی و هرمنوتیک متن نشان داده شده است که هر دو متفکر، ضمن نفی خشونت دینی، راه حل مواجهه با آن را در اندیشه‌ورزی در باب دین بر مبنای به­کارگیری رویکرد های نوین و بر اساس دغدغه­های امروز بشر می­دانند، اما با توجه به رویکرد های آنها، تفاوت­هایی در تبیین این دیدگاه با یکدیگر دارند.

برای جناب دکتر محسن محصل يزدي آرزوی توفیق روزافزون داریم.