زبان و ادبیات عربی

آشنایی با رشته و تاریخچه مختصر و توانایی های لازم برای آن:

• • آشنایی با رشته:

     زبان عربی به‌ عنوان یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های رایج در گستره وسیعی از جغرافیای جهان همواره مورد توجه دانشمندان حوزه زبان بوده است. رشته زبان و ادبیات عربی نیز به دلیل اهمیت زیاد آن در شناخت فرهنگ و تمدن عربی و اسلامی و تأثير گزاری و تأثیرپذیری زبان و ادبیات عربی از حوزه‌های زبانی و ادبی و تمدنی دیگر، در بسیاری از دانشگاه‌های مهم کشورهای عربی  و غیر عربی ظهور و حضوری دیرین و درعین‌حال فعال دارد.

این رشته در دانشگاه‌های ایران نیز به لحاظ اهميت فوق‌العاده زبان و ادبیات عربی برای ایرانیان و آمیختگی کم‌نظیر زبان و ادبیات عربی با زبان و ادبیات فارسی حضوری قابل‌ستایش دارد، که بی‌شک عربی بودن زبان قرآن و متون اصیل اسلامی این حضور را پررنگ‌تر کرده است. این رشته نه‌تنها از نظر فرهنگی و تاریخی اهمیت زیادی دارد، بلکه در جهان امروز از بعد ارتباطات بین‌المللی و دیپلماسی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در اين رشته دانشجويان در ادامه درس‌های دوره كارشناسى با مباحث مرتبط به زبان و ادبيات عربى آشنايى عمیق‌تری كسب نموده و در پایان زیر نظر استاد راهنما پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود را در یکی از حیطه‌های مرتبط با زبان عربی و ادبیات عربی ارائه خواهند كرد.

• تاریخچه مختصر:

     پس از ظهور دين مبين اسلام به دلیل تبدیل شدن زبان عربی به زبان گسترش دین و معارف اسلامی و كاربرد گسترده آن در تألیف و تصنیف کتاب‌های علمی متنوع در زمینه‌های گوناگونی مانند تفسیر، تاريخ، علوم عقلى، كلام، طب، رياضيات و جغرافيا اين زبان مورد توجه دانشمندان قرار گرفت و تلاش‌های فراوانی در راستای توضیح قواعد صرفى و نحوى و شرح لغات و مفردات و اسلوب‌های ساختارهاى بلاغى آن صورت گرفت که نتیجه آن در قالب کتاب‌های متنوع در زمینه‌های یادشده ارائه شده است. زبان عربی در این عصر نيز به عنوان یکی از زبان‌های پر گویش گر که در گستره جغرافیایی بسیار وسیعی حضور دارد مورد توجه ویژه دانشمندان حیطه زبان‌شناسی قرار دارد. در دوره معاصر علاوه بر مطالعات زبان‌شناسی، كاربردها و كاركردهاى اين زبان در حيطه متون ادبى نيز بسيار مورد توجه قرار گرفته است چراکه انبوهی از متون ادبی در موضوعات مختلفی از جمله موضوعات اجتماعی سیاسی اخلاقی در قالب‌های متنوعی مانند شعر و رمان و داستان تولید می‌شود. زبان عربی امروزه به دلیل ظرفیت‌های دینی، فرهنگی و سیاسی در دنیای اسلام و جهان عرب از اهمیت زیادی برخوردار است و به همین دلایل از دهه‌ها پیش شاهد حضور پررنگ رشته زبان و ادبیات عربی در بسیاری از دانشگاه‌های مهم داخلی و خارجی شامل بسیاری از دانشگاه‌های غرب آسیا، اروپا و آمریکا در سطوح مختلف هستیم.

• تواناييهاى لازم:

     برای موفقیت در رشته زبان و ادبیات عربی، دانشجویان باید از توانایی‌های زیر در حد قابل قبولی برخوردار باشند:

• تسلط به زبان عربی (در حیطه‌های: مکالمه، نوشتار، شنیدن و فهم عمیق متون)
• قدرت تحلیل و تفکر انتقادی برای درک متون ادبی و تاریخی
• آشنایی با ادبیات کلاسیک و معاصر عربی
• مهارت در تحقیق و پژوهش

همچنین علاقه به آشنایی با زبان‌ها و فرهنگ‌های دیگر، به ویژه فرهنگ کشورهای عربی و اسلامی، می‌تواند مزیت مهمی باشد.

• معرفی موقعیت‌های شغلی رشته در ایران و احیاناً در خارج از کشور:

     رشته زبان و ادبیات عربی برای فارغ‌التحصیلان این رشته، موقعیت‌های شغلی مختلفی در داخل و خارج از کشور فراهم می‌آورد  که برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

2-1 موقعیت‌های شغلی در ایران:

• آموزش و تدریس: فارغ‌التحصیلان می‌توانند در مدارس، آموزشگاه‌های زبان و دانشگاه‌ها به تدریس زبان و ادبیات عربی بپردازند.
• مترجمی و ترجمه: این رشته فرصتی مناسب برای کار درزمینهٔ ترجمه متون علمی، فرهنگی و ادبی به زبان عربی و بالعکس فراهم می‌آورد.
• روزنامه‌نگاری و رسانه: فارغ‌التحصیلان می‌توانند در رسانه‌های فارسی‌زبان و عربی زبان به عنوان خبرنگار، نویسنده یا مترجم در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و سیاسی فعالیت کنند.
• دیپلماسی و روابط بین‌الملل: با توجه به روابط بین‌المللی ایران با کشورهای عربی، دانش‌آموختگان می‌توانند در وزارت امور خارجه یا سازمان‌های بین‌المللی به عنوان دیپلمات یا کارشناس مشغول به کار شوند.
• آژانس‌های گردشگری و شرکت‌های بین‌المللی: با توجه به ارتباط گسترده کشورهای عربی با ایران، شرکت‌ها و آژانس‌های گردشگری می‌توانند از توانایی‌های فارغ‌التحصیلان این رشته بهره‌مند شوند.
• مشارکت در بازاریابی و مارکتینگ در بازارهای عربی.
• مشارکت در تولید محتوا و نرم‌افزار و اپلیکیشن به زبان عربی.
• فعالیت به عنوان نیروی اداری در سازمان‌ها و رسانه‌های عربی زبان.
• کارشناس و مترجم سازمان حج و زیارت و سازمان میراث فرهنگی و سازمان‌های مشابه.
• ویراستاری متون و منابع عربی.

2-2  موقعیت‌های شغلی در خارج از کشور:

     فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات عربی در سطح بین‌المللی نیز می‌توانند در موقعیت‌های شغلی متعددی به ویژه در کشورهای عربی و اسلامی مشغول شوند که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تدریس زبان و ادبیات عربی در مدارس.
• مترجمی رسمی برای سازمان‌های بین‌المللی.
• مترجمی برای شرکت‌های بین‌المللی که نیاز به ترجمه و تسلط به زبان عربی دارند.
• مشاغل فرهنگی و هنری: مشاوره و کارشناسی در زمینه‌های فرهنگی و هنری بین‌المللی، مانند انتشارات کتاب و آثار هنری عربی.
• مشارکت در بازاریابی و مارکتینگ برای شرکت‌های بین‌المللی.
• مشارکت در تولید محتوا و نرم‌افزار و اپلیکیشن به زبان عربی در سطح بین‌المللی.

• معرفی دروس اصلی رشته در طول تحصیل:

     دانشجویان علاقه‌مند به این رشته می‌توانند برای کسب آگاهی دقیق نسبت به دروس این رشته به سايت وزارت علوم مراجعه و از سرفصل‌های مصوب این رشته با جزئيات آگاه شوند. به طور خلاصه می‌توان گفت دروس این رشته تحصیلی عمدتاً در جهت آشنايى عمیق با زبان عربی و تسلط بر تاريخ و متون زبان و ادبيات عربى از ابتدا تا دوران معاصر است كه در اين راستا آشنايى با انواع متون ادبى در قالب انواع شعر و نثر قديم  و جدید اهميت فراوان دارد. در اين رشته به مباحث صرفى و نحوى و بلاغت عربى و نقد ادبى و مباحث زبان‌شناسی توجه می‌شود.

• معرفی گرایش‌ها و موقعیت‌های ادامه تحصیل:

     این رشته در حال حاضر در دانشگاه ادیان و مذاهب محدود به گرایش خاصی نيست بنابراین  دانشجویان با توجه به علایق و مزیت‌های نسبی خود می‌توانند در بخش پژوهش (نوشتن پایان‌نامه) آزادانه به يكى از  زمینه‌های مطالعاتى و گرایش‌های موردعلاقه خود اهتمام ورزند و درزمینهٔ یکی از حیطه‌های مرتبط با زبان و ادبيات عربى مانند: ترجمه، نقد ادبى، زبانشناسى عربى، تاريخ ادبيات، ادبیات تطبیقی، قواعد عربى، بلاغت عربى، لغت‌شناسی، ادبيات دينى و آيينى، ادبيات مقاومت، شعر قديم و جديد، نثر قديم و جديد، داستان، رمان، شعر نو و… اقدام به پژوهش و ارائه پایان‌نامه نمایند. خوشبختانه با توجه به تنوع تخصص‌های هیئت‌علمی گروه زبان و ادبیات عربی و اساتید مدعو نوشتن پایان‌نامه در تمامی زمینه‌های اشاره‌شده امکان‌پذیر است. فارغ‌التحصیلان اين رشته می‌توانند در مقطع دكترى زبان و ادبيات عربى و دكترى رشته‌های همسو بر اساس دفترچه آزمون دکتری سازمان سنجش در دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران ادامه تحصیل دهند. ادامه تحصیل در مقطع دکتری این رشته در دانشگاه ادیان نیز از دو طریق آزمون دکتری وزارت علوم و آزمون اختصاصی دانشگاه ادیان و مذاهب فراهم است. همچنین ادامه تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور بر اساس  قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه امکان‌پذیر است.