به گزارش روابط عمومی دانشگاه،‌ به همت مجمع نمایندگان دانشگاه ادیان و مذاهب، به مناسبت ایام عزاداری شهادت حضرت فاطمه زهرا (س)، وبينار «ولایت مداری در سیره عملی حضرت زهرا (س)» با سخنرانی نمایندگان دانشگاه ادیان و مذاهب در استان‌های همدان، گلستان و سمنان برگزار شد.

در ابتدای این وبینار حجت الاسلام والمسلمین علیرضا قنبری، نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان سمنان بیان کرد: اگر همه خوبی‌های عالم در وجود یک فاطمه باشد، آن فاطمه، زهرای اطهر (س) است که از همه خوبی‌های عالم بلندتر و فراتر است.

وی با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم (ص) که فرمودند «فاطمه قلب ایمان است»، تأکید کرد: وجود مبارک حضرت زهرا (س) سرشار از تعابیر الهی و فرابشری است. روایت‌های بسیاری در مورد ایشان ذکر شده که شگفت‌انگیزتر آن مبنی بر این است که اولین شخصی که که حتی جلوتر از خود پیامبر(ص)، وارد بهشت می‌شود، فاطمه زهرا (س) است.

حجت الاسلام والمسلمین علیرضا قنبری با قرائت حدیثی از امام عسکری (ع) که فرمودند «ما حجت‌های خدا بر خلقیم و مادرمان فاطمه، حجت خدا بر ماست»، و نیز با استناد به کلام امام زمان (عج) که حضرت زهرا (س) را اسوه و الگوی خود دانسته‌اند، افزود: شناخت سیره فاطمی، تنها یک مطالعه تاریخی نیست، بلکه یک ضرورت اعتقادی و راهبردی برای همه مؤمنان، به ویژه در عصر غیبت است.

نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان سمنان در تعریف ولایتمداری گفت: ولایت در اسلام صرفاً یک مفهوم انتزاعی نیست، بلکه راهبرد بقای جامعه توحیدی در لحظات بحران است.

وی با تحلیل شرایط کنونی جهان اسلام افزود: در جهانی که فقط ابعاد نظامی نداریم، بلکه جنگ روانی، فرهنگی و اجتماعی بر زندگی مردم سایه انداخته، نیاز داریم الگوی روشن از ولایتمداری فعال ارائه دهیم و هیچ نمونه‌ای در تاریخ شفاف‌تر از زهرای مرضیه (س) این حقیقت را مجسم نکرده است.

حجت الاسلام والمسلمین علیرضا قنبری ولایتمداری را به معنای تبعیت از خدا و امام دانست و نقطه مقابل آن را قدرت‌های تزویر خواند و گفت: قیام حضرت زهرا (س) دفاع از همین اصل ولایت و امامت بلافصل حضرت علی (ع) بود. این دفاع، در حقیقت، حرکتی برای حفظ انسجام امت و جلوگیری از انحراف‌هایی بود که می‌توانست مسیر تاریخ اسلام را به کلی دگرگون کند. فاطمه زهرا با بصیرتی کم‌نظیر فهمید که انحراف از ولایت، انحراف از میدان مقاومت حقیقی است.

وی گفت: خطبه فدکیه، صرفاً یک سخنرانی عاطفی نبود، بلکه یک مانیفست حقوقی ـ سیاسی کامل بود که هم به افشای تزویر قدرت حاکم پرداخت و هم مردم را به عقلانیت دینی فراخواند. این نمونه، نشان‌دهنده قدرت اقناع‌گری و اثرگذاری کلام حضرت زهرا (س) در طول تاریخ است.

وی ادامه داد: در شرایطی که تهدید و فشار قبیله‌ای و سیاسی بیداد می‌کرد، حضرت زهرا (س) سکوت نکرد. ایشان در برابر تحریف‌ها و انحراف‌ها ایستاد و با حضور در جمع زنان مهاجر و انصار و نیز سخنرانی در مسجد النبی، فضای رعب را در هم شکست.

حجت الاسلام والمسلمین قنبری افزود:‌ در اوج غربت و فشار، حضرت زهرا (س) بهار امید استراتژیک را در جامعه زنده نگه داشتند. با استناد به آیه إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (اگر مؤمن هستید)، می‌توان فهمید که مؤمن واقعی تحت هیچ فشاری سست نمی‌شود. مقاومت حضرت زهرا (س) در مقطع حساس پس از شهادت پیامبر (ص)، نمونه اعلای مدیریت بحران‌های اجتماعی و معنوی بود.

وی ادامه داد: حضرت زهرا (س) با آرامش و استواری خویش، فضای روانی آلوده جامعه را مدیریت کردند. دفاع ایشان از امیرالمؤمنین (ع) و تبیین پیامدهای شوم انحراف از ولایت، ضربه‌ای مهلک به پروپاگانداهای دشمنان وارد کرد.

حجت الاسلام والمسلمین قنبری خاطرنشان کرد: زمانی که اموال حضرت (فدک) غصب شد و ایشان حتی در شرایطی که پهلوی شکسته داشتند، حضرت با شجاعت فرمودند که اگر کسی از امیرالمؤمنین (ع) ولایت مداری کند، چه ایرادی دارد؟ سپس در پاسخ به کسانی که حضرت علی (ع) را شایسته خلافت نمی‌دانستند و به عیب‌جویی از ایشان پرداخته بودند، فرمودند «عیب‌های شما از علی (ع) چیست؟». نَكِيرُ سَيْفِهِ (تیزی شمشیرش در راه خدا)، خَوْفُهُ فِي اللهِ (ترسش تنها از خداست)، بُخْلُهُ عَنِ الدُّنْيَا (بخلش نسبت به دنیا) و مُبَالاَتُهُ بِالْمَوْتِ (بی‌اعتنایی‌اش به مرگ). این تعابیر نشان می‌دهد که معیارهای حضرت زهرا (س) برای رهبری، کاملاً الهی و در تقابل با معیارهای مادی و دنیوی بود.

وی ادامه داد: حضرت زهرا (س) نشان دادند که ولایتمداری تنها در عرصه اجتماع نیست. ایشان با حمایت عاطفی از پیامبر (ص) در نقش ام ابیها، با آرام کردن امیرالمؤمنین (ع) در روزهای سخت پس از رحلت پیامبر، و با تربیت فرزندانی مانند حضرت زینب (س)، خانه را به پایگاه و سنگری مستحکم برای مقاومت تبدیل کردند. نقش ایشان به عنوان قلب تپنده مقاومت اجتماعی در همین مدیریت داخلی متجلی است.

نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان سمنان با تفکیک ولایت طولی (ناظر بر رابطه مخلوق با خالق و امام) و ولایت عرضی (ناظر بر پیوندهای اجتماعی مؤمنان)، تأکید کرد: حضرت زهرا (س) تجلی‌بخش هر دو بعد بودند. ایشان با حضور در میان انصار و سخنرانی‌های افشاگرانه، در حقیقت اولین کنشگر اجتماعی برای ترمیم پیوندهای گسسته جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر بودند. این اقدام، مصداق آیه بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ و وَالَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللهِ بِأَمْوَالِهِمْ بود. نمازهای طولانی حضرت زهرا (س) حتی با وجود پهلوی شکسته، نشان می‌دهد که زیرساخت اصلی تمام مقاومت‌های اجتماعی و سیاسی ایشان، یک ارتباط عمیق معنوی با خداوند بود. این نمازها، منبع توکل و استواری بی‌نظیر ایشان در مواجهه با طوفان‌های سهمگین بود.

حجت الاسلام والمسلمین قنبری در پایان در پاسخ به این پرسش تاریخی که چرا حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) قیام مسلحانه نکردند، به کلام محوری حضرت زهرا (س) استناد کرد و گفت: مَثَلُ الإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ (امام مانند کعبه است). مردم به سوی کعبه می‌روند، اما کعبه به سوی مردم نمی‌آید. این جمله نشان می‌دهد که امامت، یک مقام الهی و جاذبه‌ای معنوی است که مردم باید با اختیار و بصیرت به سوی آن حرکت کنند. نقش امام، ارائه طریق و حجت است، نه تحمیل عقیده. سکوت و صبر امام علی (ع) و همراهی حضرت زهرا (س) با این سکوت، نه از روی ضعف، که بر اساس حکمت و در چارچوب یک استراتژی بلندمدت برای حفظ اصل دین بود. این نگاه، توسط امام سجاد (ع) نیز تأیید شده است که حج و طواف را تنها در سایه ولایت، معنادار می‌دانستند.

در ادامه این وبینار، حجت الاسلام والمسلمین نور علی دیلم، نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان گلستان با استناد به کلام امام خمینی (ره) که فرمودند «تمامی جلوه‌های لاهوتی و ملکوتی و نورانی در وجود حضرت زهرا سلام الله علیها مشتمل است» و نیز «اگر مرد بود قطعاً نبی بود»، تأکید کرد: شناخت شخصیت حضرت زهرا (س) فراتر از توان بشری است، اما باید همواره در مسیر این شناخت گام برداشت.

حجت الاسلام والمسلمین نور علی دیلم محور اصلی سخنان خود را “الگوپذیری” به عنوان یک نیاز فطری انسان قرار داد و گفت: خداوند متعال از این اصل اساسی غافل نشد و افرادی را به عنوان الگو و اسوه معرفی کرد. ما باید بعد از پیامبر، شبیه‌ترین انسان‌ها به ایشان را الگوی خود قرار دهیم.

وی با اشاره به روایتی که حضرت فاطمه (س) را شبیه‌ترین مردم به پیامبر (ص) در گفتار و رفتار می‌داند، تصریح کرد: اطاعت فاطمه و الگو گرفتن از ایشان بر همه آفریدگان خدا، از جن و انس و حتی پیامبران و فرشتگان واجب است. این مقام رفیع دلیلی دیگر بر جهانی بودن الگوی حضرت زهرا (س) است.

حجت الاسلام والمسلمین دیلم در ادامه به چند بعد عملی از سیره حضرت زهرا (س) که باید الگوی زندگی قرار گیرند، پرداخت و گفت: حضرت زهرا توحید را در ابعاد مختلف، از توحید در ذات و صفات تا توحید در خالقیت و عبادت، به طور کامل تشریح کردند. امروز وظیفه ماست که به عنوان شیعه، معرف واقعی توحید باشیم و نگذاریم برداشت‌های سطحی و ظاهربینانه (اشاره به وهابیت) جایگزین حقیقت شود.

نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان گلستان بیان کرد: دفاع از دین، هزینه می‌طلبد؛ از جان، مال، آبرو و جایگاه اجتماعی. حضرت زهرا (س) به ما آموختند که چگونه باید از حق، دین، قرآن، سنت پیامبر و ولایت دفاع کرد. این امروز وظیفه همه ماست.

 حجت الاسلام والسلمین دیلم در پایان بر نقش سازنده بانوان در جامعه تأکید کرده و افزود: قرآن کریم به بانوان جایگاه رفیعی بخشیده است. حضور بانوان در اجتماع، با حفظ شئونات اسلامی، وقار، حجاب و عفت، همان‌گونه که حضرت زهرا (س) حتی در مقابل یک فرد نابینا نیز حجاب خود را رعایت می‌کردند، یک امر ضروری و الگویی کامل برای جامعه اسلامی است. این الگوهای ناب، کامل، جامع و دائمی، باید در عمل در زندگی ما تجلی یابند تا بتوانیم جامعه ای اسلامی و نمونه بسازیم.

حجت الاسلام والمسلمین ناصر نقوی، نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در استان همدان نیز به عنوان دیگر سخنران این وبینار در بخش پایانی این وبینار، با اشاره به مقام بی‌نظیر حضرت زهرا (س) در نظام هستی گفت: احادیثی چون «لولا علی لما خلقت و لولا فاطمه لما خلقتکما»، حلقه وصل و واسطه عظیم حضرت صدیقه طاهره (س) را و نبوت و ولایت است. وجود مقدس ایشان، دلیل و محور اصلی در رویدادهای بزرگی مانند مباهله بوده است. اگرچه این مقامات شامخ، موضوع اصلی بحث نبود، اما زمینه‌ساز درک عمیق‌تر از ولایتمداری ایشان قلمداد می‌شود.

وی محور اصلی بحث خود را تبیین مراتب و سطوح مختلف ولایتمداری قرار داد و با ترسیم هرمی از مراتب ارتباط با اولیای الهی، تشریح کرد: پس از مقام محبت که حالتى احساسى و علاقه‌مندانه است، مقام «مودت» قرار دارد که در آن، افراد حاضر به فداکاری در راه ولى، حتى تا پای جان و فرزندان هستند. اما فراتر از این دو، مقام «ولایت» و «ذوب در ولایت» است که اوج کمال و غایت سیر معنوی بنده به شمار می‌آید. در این مقام، فرد خود و خواسته‌هایش را به کلّى فراموش می‌کند و هیچ نقشه‌ای برای شخص خود نمی‌کشد، بلکه تسلیم محض دستور ولی شده و تمام اراده خویش را در اراده او ذوب می‌نماید. اینجاست که می‌توان به درک درستی از ولایتمداری حضرت زهرا (س) دست یافت.

وی با شگرف خواندن این موضوع تأکید کرد: حضرت فاطمه (س) با همه عظمت، مقامات معنوی و سفارشات ویژه پیامبر (ص)، زمانی که به مقام ولایتمداری می‌رسند، به معنای واقعی کلمه «ذوب در ولایت» می‌شوند و هیچ اقدام مستقل و جداگانه‌ای خارج از اراده ولی زمان خود، حضرت علی (ع)، انجام نمی‌دهند. این ذوب شدن، به صورت یک دفاع فعال، پویا و همه‌جانبه در تمام عرصه‌ها تجلی می‌یابد. اگر دفاع از ولایت، ایجاب کند که پشت در بایستند و از حریم ولی دفاع کنند، چنین می‌کنند. اگر لازم باشد خطبه‌ای آتشین مانند خطبه فدکیه ایراد کنند تا حقانیت ولایت را فریاد بزنند، وارد این عرصه می‌شوند. اگر حضور در اجتماع و حتی درگیری فیزیکی برای دفاع از حریم ولایت ضروری باشد، کوتاهی نمی‌کنند. اگر لازم است در خانه های مهاجر و انصار را بکوبند و آنان را با یادآوری عهد غدیر و پیمانشان با پیامبر (ص) مورد خطاب و بازخواست قرار دهند، این کار را به صورت دانه‌دانه و مستقیم انجام می‌دهند. اگر گریه و عزاداری به ابزاری برای بیداری افکار عمومی و تبدیل شدن به یک نماد سیاسی اعتراضی در مدینه تبدیل شود، این مسیر را برمی‌گزینند، تا جایی که گریه ایشان در ورودی مدینه، به یک بیانیه سیاسی قدرتمند علیه توطئه دشمنان تبدیل می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین نقوی با اشاره به بیانات تند و افشاگرانه حضرت زهرا (س) در مسجد و در برابر غاصبان خلافت، این بیانات را هم‌تراز با ضربات شمشیر امیرالمؤمنین (ع) در میدان نبرد ارزیابی کرد و افزود: دفاع ایشان از حضرت علی (ع)، تمامی حق را در برابر باطل نمایان ساخت.

وی به جمله‌ای عمیق از حضرت زهرا (س) اشاره کرد و گفت: حضرت زهرا (س) می‌فرمایند؛ «شما کاری کردید که مسیر تاریخ عوض شد و ما امروز شاهد تبعات شوم آن، یعنی ریخته شدن خون‌های پاک هستیم». این جمله حضرت زهرا (س) نشان می‌دهد که حضرت، ریشه تمام اختلافات، تفرقه‌ها و فتنه‌های بعدی امت اسلام را در همان انحراف از ولایت و جابجایی خلافت می‌دانستند. بنابراین، ولایتمداری ایشان، دفاعی همه‌جانبه و تا پای جان بود و هیچ عرصه‌ای را خالی نگذاشتند.

حجت الاسلام والمسلمین نقوی در پایان، به دو نمونه عملی دیگر از سیره حضرت زهرا (س) اشاره کرد و افزود: نخستین نمونه عملی سیره حضرت زهرا (س)، «وصیت ایشان به دفن مخفیانه» که خود بزرگترین سؤال و اعتراض مستمر تاریخ است و نشان از عمق مظلومیت ولایت دارد، و نمونه دیگر، «تواضع و خشوع کامل ایشان در برابر حضرت علی (ع)» به عنوان ولی خدا است، که حتی در لحظات عیادت، کاملاً مطیع و تسلیم امر ایشان بودند. این دوگانگی رفتار از یک سو ایستادگی سرسختانه و افشاگری در اجتماع و از سوی دیگر تسلیم محض در برابر ولی خدا، تصویر کاملی از یک ولایتمدار واقعی را ترسیم می‌کند که در وجود مبارک حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) متجلی شده است.