علل آسیب‌ها و کمرنگ شدن زن و مرد در جامعه
🔹 نقش‌های زن و مرد در خانواده از منظر قرآن و روان‌شناسی
بیانات حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ترکاشوند در نمازخانه دانشگاه
در جلسه مشاوره و روان‌شناسی که با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ترکاشوند در نمازخانه دانشگاه برگزار شد، ایشان با تبیین جایگاه فطری نقش‌های زن و مرد در خانواده، به بررسی علل آسیب‌ها و کمرنگ شدن این نقش‌ها در جامعه پرداختند.
دکتر ترکاشوند در آغاز سخنان خود با اشاره به مبانی قرآنی نقش‌های زن و مرد گفتند:
«نقش‌هایی که برای زن و مرد در قرآن بیان شده، اموری فطری و متناسب با جنسیت هر یک است و خداوند تکلیف ما لا یطاق نمی‌فرماید. بنابراین، اگر این نقش‌ها به درستی انجام نشوند یا دچار اختلال گردند، باید بررسی کرد که چه عواملی موجب این آسیب شده است.»
🔸 ناآگاهی و آموزش‌های نادرست؛ نخستین عامل آسیب به نقش‌ها
ایشان نخستین علت بروز اختلال در نقش‌های خانوادگی را ناآگاهی دختران و پسران پیش از ازدواج دانستند و افزودند:
«ضروری است پیش از ازدواج، دختران و پسران آموزش ببینند و بدانند که پس از ازدواج، چند نقش جدید به زندگی آنان افزوده می‌شود؛ از جمله نقش همسری، والدگری و مدیریت خانواده. این آگاهی اگر وجود نداشته باشد، بسیاری از تعارض‌ها از همین‌جا آغاز می‌شود.»
به گفته وی، بخشی از این ناآگاهی به آموزش‌های غلط و باورهای اشتباه خانوادگی و اجتماعی بازمی‌گردد؛ از جمله فشارهایی که بر زنان برای پذیرش نقش‌های مردانه وارد می‌شود یا توصیه‌هایی که والدین بر اساس الگوهای غلط رفتاری به فرزندان خود منتقل می‌کنند.
🔸 تأثیر خانواده اصلی در شکل‌گیری شخصیت و نقش‌پذیری
حجت‌الاسلام دکتر ترکاشوند در ادامه، تأثیر خانواده اصلی زن و شوهر بر رفتارهای زناشویی را بسیار مهم دانست و گفت:
«پسرانی که در خانواده‌های زن‌سالار رشد می‌کنند یا تحت کنترل مادران سلطه‌گر قرار دارند، در بزرگسالی توان مدیریت و تصمیم‌گیری را از دست می‌دهند. از سوی دیگر، دخترانی که در چنین خانواده‌هایی پرورش می‌یابند، اغلب مدیر، قدرتمند و سلطه‌گر می‌شوند و در زندگی مشترک، توان حرف‌شنوی و پذیرش مدیریت همسر را ندارند.»
ایشان افزودند: «در چنین خانواده‌هایی، معمولاً پدر غایب است؛ چه به‌صورت فیزیکی و چه از نظر نقش‌آفرینی. این الگوها به‌صورت ناخودآگاه در نسل بعدی تکرار می‌شود و مانع شکل‌گیری نقش‌های سالم خانوادگی می‌گردد.»
🔸 شکل‌گیری الگوهای ناهشیار در روابط زناشویی
دکتر ترکاشوند با بیان اینکه الگوهای رفتاری در زندگی زناشویی به‌صورت تدریجی و ناخودآگاه شکل می‌گیرند، گفت:
«در بسیاری از خانواده‌ها، بدون آنکه گفت‌وگویی صورت گیرد، نقش‌ها بین زن و مرد تقسیم می‌شود. به‌مرور زمان، زنی نگران و مسئول و مردی آرام و بی‌دغدغه شکل می‌گیرد که این الگو به نارضایتی و فرسودگی عاطفی منجر می‌شود.»
وی با ذکر نمونه‌هایی از تجربیات مشاوره‌ای خود توضیح داد:
«در بسیاری از موارد، مرد به‌دلیل کندی در عمل یا بی‌توجهی، مسئولیت‌های خود را به تعویق می‌اندازد و همسر، از روی اضطراب و نگرانی، خود وارد عمل می‌شود؛ از پرداخت قبوض تا ثبت‌نام فرزندان و مدیریت امور منزل. در طول زمان، این تقسیم کار نادرست به الگویی ثابت تبدیل می‌شود که در آن زن همه‌فن‌حریف و خسته و مرد منفعل و بی‌مسئولیت جلوه می‌کند.»
🔸 ناسازگاری با فطرت انسانی و پیامدهای آن
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه چنین الگوهایی با فطرت زن و مرد سازگار نیست، گفت:
«خداوند زن را برای آرامش، لطافت و تربیت نسل قرار داده است، نه برای دویدن در همه امور. در مقابل، مرد باید نقش حامی، مدیر و تکیه‌گاه را ایفا کند. وقتی این نقش‌ها جابه‌جا شود، زن دچار فرسودگی و مرد احساس تحقیر می‌کند. در نهایت، این ناهماهنگی می‌تواند زمینه‌ساز اختلافات جدی و حتی طلاق شود.»
🔸 مسئولیت دوسویه در شکل‌گیری الگوهای غلط
حجت‌الاسلام دکتر ترکاشوند خاطرنشان کرد:
«نمی‌توان در خانواده به دنبال مقصر گشت؛ زیرا هر دو نفر در شکل‌گیری الگوی رفتاری سهیم‌اند. زن و شوهر مانند دو نفر در یک قایق هستند؛ اگر یکی به دیگری آسیب بزند، قایق هر دو واژگون می‌شود. سلامت یا آسیب رابطه، نتیجه‌ی رفتار مشترک آنان است.»
🔸 الگوی سالم خانواده از نگاه دکتر ترکاشوند
در پایان، وی با تشریح الگوی سالم خانواده اظهار داشت:
«در خانواده سالم، مرد نقش فعالانه و آگاهانه دارد و با درک نیازهای خانواده، مسئولیت‌ها را پیش می‌برد. زن نیز با همراهی، حمایت و هم‌دلی، او را در مدیریت خانواده یاری می‌کند. هیچ مدیری بدون همیاری همسر موفق نمی‌شود. خانواده سالم، خانواده‌ای است که زن و شوهر با هم رشد کنند، با هم احساس خوشبختی داشته باشند و با هم مسیر زندگی را طی کنند.»
