به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی؛
مجالس عزاداری دهه اول محرم در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد
تاریخ انتشار:
پیام عاشورا نباید تنها به عنوان یک واقعه تاریخی تلقی شود، بلکه باید آن را درسی زنده و راهنمای زندگی برای تمام دوران‌ها دانست.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه ادیان و مذاهب، مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) در ایام دهه اول محرم با حضور اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه برگزار شد. در این مجالس حجت الاسلام والمسلمین دکتر امیر جوان‌آراسته، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب به تشریح ابعاد گوناگون قیام عاشورا و درس‌های آن پرداخت.
عزت و مبارزه با ظلم، پیام اصلی مکتب حسینی
دکتر جوان‌آراسته در روز نخست، با استناد به کلام گهربار رسول اکرم (ص)، به تبیین عمیق مفهوم «عزت در عین مظلومیت» و «رسالت پایدار مبارزه با ظلم» که از مکتب امام حسین (ع) نشأت می‌گیرد، پرداخت. این عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تشریح کرد که پیام عاشورا نباید تنها به عنوان یک واقعه تاریخی تلقی شود، بلکه باید آن را درسی زنده و راهنمای زندگی برای تمام دوران‌ها دانست.
وی با تأکید بر دوگانه «عزت در اوج مظلومیت» در اندیشه حسینی، خاطرنشان کرد: امام حسین (ع) به ما آموختند که می‌توان در اوج مظلومیت نیز عزیز و مقتدر بود. این عزت، که ریشه در بندگی خالصانه خداوند و پیوند با اهل بیت (علیهم السلام) دارد، در گرو نپذیرفتن ذلت، عدم سازش با ستمگران و حفظ کرامت انسانی است، حتی در شرایط دشوار اسارت.
این استاد دانشگاه افزود: قیام امام حسین (ع) پاسخی قاطع به سکوت در برابر حکومت‌های ظالم بود. «در مقابل ظلم بایستید به هر قیمت؛ اگر در هر جای عالم مظلومی از شما کمک خواست، وظیفه دارید اقدام کنید.» این رسالت، محدود به مرزهای جغرافیایی یا مذهبی نیست و دفاع از هر مظلومی، نشانه ایمان راستین است.
دکتر جوان‌آراسته معیار سنجش ایمان را ارتباط با ولایت دانست و گفت: محبت به امیرالمؤمنین (ع) محک واقعی ایمان است و تنها مؤمن راستین می‌تواند ایشان را دوست بدارد. اشک بر امام حسین (ع) و تأثر قلبی از یاد ایشان، نشانه‌ای از زنده بودن ایمان در وجود انسان است.
وی با اشاره به تداوم نهضت عاشورا، بیان داشت: محرم صرفاً ایام سوگواری نیست، بلکه فرصتی برای احیای پیام‌های جاودانه عاشوراست. «نهضت امام حسین (ع) درسی همیشگی است؛ این درد، درد انسانیت است و هرگز کهنه نمی‌شود.» برپایی باشکوه و آگاهانه مجالس عزاداری، زمینه را برای نهادینه شدن درس‌های حق‌طلبی و ظلم‌ستیزی فراهم می‌آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب به امتیاز مؤمنان عصر حاضر اشاره کرد و گفت: «ما در حکومت اسلامی و در سایه ولایت زندگی می‌کنیم و عواملی برای تقویت ایمان داریم که بسیاری در طول تاریخ محروم بودند.» این برتری، مسئولیت ما را در پاسداری از ارزش‌های حسینی دوچندان می‌کند. دکتر جوان‌آراسته در پایان این بخش سخنان خود یادآور شد: عاشورا مکتبی برای تربیت انسان‌های عزتمندی است که ذلت را نمی‌پذیرند و در برابر هر ظلمی می‌ایستند.
راه رسیدن به حیات طیبه در مراسم عزاداری محرم
در مراسم عزاداری روز دوم محرم، حجت الاسلام دکتر امیر جوان‌آراسته به تشریح مفهوم «شهادت» و «حیات طیبه» پرداخت و تأکید کرد که شهادت، برخلاف مرگ عادی، به هیچ وجه خسارت محسوب نمی‌شود، بلکه زمینه‌ساز بقا و قدرت اسلام است. وی مفهوم حیات واقعی را منوط به دو بال «ایمان» و «عمل صالح» دانست و توضیح داد که استحکام امروز نظام اسلامی به لطف خداوند حاصل شده است و در این راستا، دیدگاه مقام معظم رهبری درباره برخی وقایع اخیر، امیدبخش توصیف شد.
دکتر جوان‌آراسته در تحلیل واقعه شهادت، به‌ویژه شهدای اخیر، اظهار داشت: شهادت خسارت نیست؛ حتی اگر فرد بزرگی به شهادت برسد، در مجموع به نفع اسلام تمام می‌شود. شهادت موجب زنده ماندن اسلام می‌گردد، همان‌طور که شهادت یک نهال برخلاف مرگ آن، خسارت نیست. شهدا خود این راه را انتخاب می‌کنند و این بهترین انتخاب برای آنان است.
این استاد دانشگاه با استناد به سوره نحل آیه ۹۷، به تبیین مفهوم قرآنی «حیات طیبه» پرداخت و افزود: اهل بیت (علیهم السلام) نمونه‌های عینی این حیات پاک هستند؛ محبت، گذشت، نگرانی‌ها و تعاملات آنان با مردم، کاملاً متفاوت با دیگران بود. اینان انسان‌هایی بودند که عیار الهی را درک کرده و از حسادت، کدورت و کینه به دور بودند.
وی با تأکید بر روایات معتبر، ایمان راستین و عمل صالح را دو رکن جدایی‌ناپذیر حیات طیبه برشمرد و تصریح کرد: «قرآن می‌فرماید: “مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً”. ایمان و عمل صالح، دو بال پرواز به سوی حیات طیبه‌اند. بدون ایمان، اعمال عبادی مانند نماز، روزه و حج، همچون خیمه‌ای بدون ستون مرکزی (ولایت) است که فرو می‌ریزد. بدون عمل نیز ایمان تنها، مانند پرنده‌ای تک‌بال، قدرت پرواز ندارد.»
سخنران مراسم در ادامه خطاب به حضار بیان کرد: «هدف من این است که دست شما را بگیرم و به سوی این حیات طیبه حرکت دهم.» ایشان افزودند که امیرالمؤمنین (ع) نیز از ما می‌خواهد با تلاش، مبارزه با هوای نفس و بندگی، به یاری ایشان بشتابیم تا شبیه اهل بیت (علیهم السلام) شویم. این مسیر، جسارت و هدف‌گذاری طلب می‌کند.
در پایان، با اشاره به صحنه‌های عاشورا، به‌ویژه شهادت حضرت علی‌اصغر (ع)، دکتر جوان‌آراسته بر ظلم‌ستیزی و حق‌طلبی قیام امام حسین (ع) تأکید کرد و گفت: «اگر آمده میدان، برای بچّه‌اش آب بخواهد، بچّه‌اش را بهانه کرده است؟ نه! بلکه آمده تا تشنگان حقیقت را سیراب کند. لعنت خدا بر قوم ظالم!»
«عزت حسینی» محور قیام و حلقه مفقوده روایت‌های سنتی عاشورا
در مراسم عزاداری روز چهارم محرم، حجت الاسلام دکتر امیر جوان‌آراسته، عضو هیئت علمی دانشگاه، «عزت» را ستون فقرات نهضت عاشورا معرفی کرده و در تحلیل محورهای اساسی این قیام، نکات مهمی را بیان کرد.
وی «عزت» را هسته اصلی قیام عاشورا دانست و توضیح داد: «عنصر عزت در کربلا فراموش‌نشدنی است. امام حسین (ع) با شعار “هیهات منا الذله” ذلت را نپذیرفت و این عزت الهی، الگویی جاودانه برای بشریت است.» این استاد دانشگاه افزود: «قیام ابی‌عبدالله (ع) تجلی حیات طیبه و عزت‌مداری در مسیر اطاعت از خداست؛ آن‌جا که فرمود: “إنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ…” (من فقط برای اصلاح قیام کرده‌ام).»
دکتر جوان‌آراسته به نقد رویکرد صرفاً عاطفی به عزاداری پرداخت و گفت: «متأسفانه در طول تاریخ، گاه مظلومیت امام حسین (ع) با ذلت قاطی شده است. باید مراقب باشیم اشک و عاطفه، پرده‌ای بر جنبه‌های حماسی کربلا نشود.» وی با اشاره به دوره صفویه و اشعار محتشم کاشانی، بیان داشت که این اشعار صرفاً بر گریه و ناله متمرکز بوده‌اند، درحالی که کربلا صحنه فداکاری عظیم برای احیای دین خدا بود.
وی همچنین به حماسه‌پردازی پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و افزود: «پس از انقلاب، نگاه به عاشورا متحول شد و جنبه‌های حماسی آن پررنگ‌تر گردید. حکومت اسلامی باید نماد عزت‌مداری و مبارزه با ظلم باشد؛ همان‌گونه که امام (ع) فرمود: “أنا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ؛ لَا يَذْكُرُنِي مُؤْمِنٌ إِلَّا بَكَى” (من کشته اشکم؛ هیچ مؤمنی مرا یاد نمی‌کند مگر آن‌که می‌گرید)، اما این گریه باید مقدمه‌ای برای قیام باشد.»
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، نمادهای عزت در کربلا را برشمرد و گفت: پاسخ تاریخی حضرت زینب (س) به ابن‌زیاد که فرمودند: «خداوند فاجر و فاسق را رسوا می‌کند!» نشان‌دهنده عزت کلامی در اوج مظلومیت است. همچنین شهادت حرّ بن یزید ریاحی را نماد بازگشت به عزت الهی دانست، آن‌گاه که با ندامت به سوی امام حسین (ع) بازگشت و پرسید: «آیا توبه من پذیرفته می‌شود؟» و سپس در راه حسین (ع) جان باخت.
دکتر جوان‌آراسته در پایان این سخنرانی تأکید کرد: «کربلا را با تمام ابعادش بشناسیم؛ هم مظلومیت، هم حماسه، هم عاطفه و هم عزت. این‌ها در کنار هم، نهضت حسینی را جاودانه کرده‌اند.»
بصیرت و آمادگی پیشین، لازمه مواجهه با بزنگاه‌های حیاتی
در مراسم عزاداری روز پنجم محرم حجت الاسلام والمسلمین دکتر امیر جوان‌آراسته با محوریت «ضرورت بصیرت و آمادگی پیشین در مواجهه با بزنگاه‌های حیاتی» به سخنرانی پرداخت.
محورهای کلیدی سخنرانی دکتر جوان‌آراسته عبارت بود از:
۱. تصمیم‌سازی در لحظات حساس؛ محصول تربیت دینی
دکتر جوان‌آراسته با تأکید بر واقعه عاشورا، خاطرنشان کرد: «موضع‌گیری انسان‌ها در بزنگاه‌هایی چون کربلا، یکباره شکل نمی‌گیرد. این تصمیم‌ها ریشه در “عقبه‌ای” دارد که سال‌ها با ریاضت نفسانی، پرورش یافته است. همان‌گونه که یک برق‌کار پس از ۲۰ سال تجربه می‌داند کدام سیم را وصل کند، دیندار راستین نیز در آزمون‌های الهی، مسیر حق را می‌شناسد.»
۲. تمایز ایمان حقیقی و ظاهری
وی با اشاره به عملکرد به ظاهر متدینانِ واقعه کربلا، افزود: «در کربلا، بسیاری با وجود ظاهر مسلمانی، در مقابل تهدید و تطمیع سست شدند. دلیلش فقدان سه رکن ایمان بود: إقرار باللِّسان (اعتراف زبانی)، تَصدِیقٌ بِالقَلب (باور قلبی) و العَمَلُ بِالأرکان (عمل به ارکان دین). ایمان واقعی آن است که در “مِحکِّ تَجربه” سربلند بیرون آید.»
۳. الگوهای تاریخی بصیرت
همچنین دکتر جوان آراسته با اشاره به چند مثال و الگو گفت:
- ابوذر غفاری: «وقتی معاویه کیسه‌های طلا برایش فرستاد، گفت: “اگر این مال تو را می‌خواهی، به تو بازمی‌گردانم و اگر از بیت‌المال است، سهم دیگر مسلمانان را غصب کرده‌ای!” این ایستادگی، حاصل پرورش دائمی روح در “فضای عادی” زندگی بود.»
- سرداران شهید: «آنان در برابر تهدید دشمن فرمودند: “می‌توانید جان و مردانگی ما را بگیرید، اما عِزَّت و شَرَفِ مرگ در راه خدا را هرگز!”»
۴. هشدار درباره فتنه‌های مدرن
ایشان خطاب به حاضران تأکید کرد: «همان‌گونه که در “نهروان” (جنگ امام علی(ع) با خوارج)، برخی با شعار “لا حُکمَ إلَّا لِلّهِ” علیه امام شمشیر کشیدند، امروز نیز فضاهای غبارآلود فکری وجود دارد. تنها با “بصیرتِ پیشین” می‌توان از دام “فتنه” رهایی یافت: “وَ یُقاتِلُ عَلَی التَّأوِیلِ کَما قاتَلَ عَلَی التَّنزِیلِ” (دعای ندبه: آن‌که برای تأویل دین می‌جنگد، همان‌گونه که برای تنزیل آن جنگید).»
دکتر جوان آراسته در پایان سخنان خود با اشاره به پیوند عاشورا و مدینه (یاد امام مجتبی(ع)) تأکید کرد: «امروز دانشگاه، سنگر ساخت “انسانِ بصیر” است؛ انسانی که “دور حَق می‌چرخَد” و در تصادف‌های زندگی، با اخلاق و گذشت عمل می‌کند.»
نگاهی نو به مرگ؛ از ترس تا وصال در مکتب حسینی
در مراسم عزاداری روز ششم محرم، حجت الاسلام دکتر امیر جوان‌آراسته با اشاره به نگاه متفاوت اولیای الهی به مرگ، به تبیین این حقیقت پرداخت که ترس از مرگ ریشه در تصویر نادرست ما از آن دارد و در مکتب حسینی، مرگ نه تنها هراس‌آور نیست، بلکه آغازی برای رسیدن به سعادت جاودان است.
۱. مرگ؛ واقعیتی گریزناپذیر با نگاهی متفاوت است
دکتر جوان‌آراسته بیان کرد: مرگ، قطعی‌ترین اتفاق زندگی هر انسانی است، اما بسیاری از ما تصویر درستی از آن نداریم و همین امر باعث ترس می‌شود. وی با استناد به تعالیم اولیای دین و به ویژه سیره امام حسین (ع)، تأکید کرد که نگاه به مرگ در مکتب اهل بیت (ع) کاملاً متفاوت است.
۲. امام حسین (ع)؛ پیشگام پذیرش شهادت
این استاد دانشگاه به خطبه امام حسین (ع) در روز هفتم ذی‌الحجه اشاره کرد و گفت: حضرت به روشنی اعلام کردند این مسیر به شهادت ایشان ختم خواهد شد.
دکتر جوان‌آراسته بیان کرد: «امام حسین (ع) مرگ را مانند زیورآلاتی که نمی‌توان از آن دل کند، به جان خریدند و با اشتیاق فراوان به سوی آن قدم نهادند.» ایشان همچنین به این فرمایش حضرت استناد کردند که «کسی که جانش را در طبق اخلاص نهاده، فردا صبح حرکت کند.»
۳. مرگ در نگاه اهل بیت؛ نه پایان، بلکه آغاز وصال
دکتر جوان‌آراسته با بیان اینکه در گفتار امام حسین (ع)، اهل بیت و اصحاب ایشان، مرگ هرگز به عنوان یک محرومیت یا جدایی تلقی نمی‌شود، تصریح کرد: «در مکتب ما، مرگ به معنای وصال به معشوق است، آغاز بهره‌مندی از لذایذ حقیقی.» ایشان آیه شریفه «وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِىَ الْحَیَوَانُ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ» را یادآوری کردند که زندگی واقعی در سرای آخرت است و مرگ، اتفاقی در ابتدای این زندگی ابدی است.
۴. فرصت کوتاه دنیا برای ساختن زندگی جاودان
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با تأکید بر اینکه عمر انسان در این دنیا مهلتی کوتاه برای نشان دادن خود و ساختن آینده‌ای ابدی است، از حاضران خواست تا با نگاه به جاودانگی، دلبستگی‌های خود را در این دنیا تنظیم کنند. وی گفت: «وقتی بناست زندگی ابدی ما آغاز شود، این فرصت کوتاه را باید مغتنم شمرد.»
۵. شهادت؛ اوج عزت و اراده الهی
دکتر جوان‌آراسته در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع شهادت پرداخت و بیان کرد: «اولین قطره خون شهید که بر زمین می‌ریزد، گناهانش بخشیده می‌شود.» شهادت، مقامی والا است که لیاقت می‌خواهد، اما حتی اگر کسی به شهادت نرسد، با مرگ از دنیا خواهد رفت و این همان بازگشت به سوی خداوند است که در آیه شریفه «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ» بیان شده است.
۶. درس کربلا؛ تسخیر مرگ به عنوان ابزار دشمن
وی با اشاره به شعر معروف «مرگ در چنگال تو زبون‌تر از مگسیست که کودکان به بازیچه در مشت می‌گیرند»، گفت: «اولیای الهی، مرگ را به سخره می‌گیرند و آن را که بزرگترین ابزار دشمنان اهل بیت است، به ابزار پیروزی خود بدل می‌کنند.» اگر زندگی ما رنگ و بوی اهل بیت را بگیرد، ترس از مرگ از بین خواهد رفت.
۷. زندگی حقیقی؛ آبادانی عاقبت در سایه تقوا
دکتر جوان‌آراسته در پایان، به فرمایش ابوذر غفاری اشاره کرد و گفت: «چون شما دنیایتان را آباد کردید، عاقبتتان را خراب کردید، از مرگ می‌ترسید.» ترس از مرگ زمانی از بین می‌رود که انسان عاقبت خویش را آباد کرده باشد و به وصال الهی بیندیشد.
گفتنی است در پایان حاضران با نوای دلنشین مداحان اهل بیت (علیهم السلام)، ارادت خالصانه خود را به ساحت مقدس اباعبدالله الحسین (ع) و خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) ابراز داشتند.
