در جهانی که تنش‌های دینی و مذهبی گاه به ابزار نزاع بدل می‌شوند، نهادهایی وجود دارند که با رویکردی متفاوت، پرچم گفت‌وگو، تقریب و همزیستی را برافراشته‌اند. دانشگاه ادیان و مذاهب یکی از همین مراکز پیشرو است که از دل حوزه علمیه قم برخاسته اما نگاهش به افق‌های جهانی دوخته شده است؛ جایی که نه تنها به اشتراکات بین مذاهب اسلامی پرداخته، بلکه گام هایی مؤثر در تعامل با پیروان ادیان ابراهیمی و حتی ادیان شرقی برداشته است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از خبرگزاری کردپرس؛ حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب، موسس دانشگاه ادیان و مذاهب، با سابقه‌ای روشن در گفت‌وگوهای بین‌المللی، معتقد است عصر اختلافات مذهبی به پایان رسیده و دوران تعامل بر مبنای مشترکات آغاز شده است. از ارتباط نزدیک با پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان گرفته تا چاپ ده‌ها جلد کتاب درباره مسیحیت در قم، از کرسی‌های علمی با بوداییان و هندوها تا حمایت دانشگاه‌هایی چون هاروارد از رویکرد تقریبی ایران، همه گواه تلاش یک نهاد علمی برای تبدیل «دین» از موضوع نزاع به ابزار تفاهم‌اند.

کردپرس در فضایی صمیمانه با حجت الاسلام والمسمین سید ابوالحسن نواب درباره تجربه‌های زیسته، دغدغه‌های علمی و آرمان‌های جهانی دانشگاه ادیان و مذاهب به گفت‌وگو نشسته است؛ گفت‌وگویی که نه صرفاً از جنس مصاحبه، بلکه روایتی از یک نگاه متفاوت به جهان معاصر است.

 گفت‌وگوهای ادیانی در سال‌های اخیر نقش پررنگ‌تری در جهان پیدا کرده‌اند؛ دانشگاه ادیان و مذاهب هم در این مسیر فعال بوده، کمی برای ما از این تجربه بگویید.

بله، واقعیت این است که امروز دیگر دنیا از اختلافات درون مذهبی عبور کرده و وارد فضای گفت‌وگوی بین الادیان شده است. ما هم در دانشگاه ادیان و مذاهب دقیقاً با همین رویکرد جلو رفته‌ایم. ۱۰ تا ۱۲ سال رهبری مرحوم فرانسیس بر کلیسای کاتولیک، فرصتی بود برای نزدیکی و گفت‌وگوهای سازنده. من خودم ملاقات‌های منظم و یک ساعته با ایشان داشتم. ارتباط‌مان صمیمی و روشن بود. وقتی ۷۰ جلد کتاب درباره مسیحیت را از قم منتشر کردیم، واقعاً برق از سرش پرید! (با خنده)

 یعنی چنین حجم دانشی درباره مسیحیت از سوی یک نهاد اسلامی برایشان غیرمنتظره بود؟

کاملاً؛ چون نشان می‌داد نگاه ما صرفاً نظری یا تقابلی نیست. ما با برادران مسیحی و دیگر ادیان، وارد گفت‌وگوهای عمیق و علمی شدیم. در واقع ما با این ۷۰ جلد ثابت کردیم که گفت‌وگو می‌تواند پایه‌ای علمی، متین و صمیمی داشته باشد.

 نقش دانشگاه ادیان در این زمینه چه بوده؟

 امروز دانشگاه ما یک دانشگاه محوری در حوزه مطالعات ادیان در دنیاست؛ از ژاپن تا آمریکا، از اروپا تا آفریقا. دانشجویانی از سراسر جهان داریم. ما نه تنها درون ادیان ابراهیمی بلکه حتی با ادیان شرقی مثل بودیسم، هندوئیسم و شینتو هم گفت‌وگو می‌کنیم. دیگر هدف فقط تقریب مذاهب اسلامی نیست، ما قدمی جلوتر رفته‌ایم؛ سراغ اشتراکات جهانی ادیان.

 یعنی الان در نگاه شما با توجه به دنیای گفت‌و‌گویی که باز شده، دیگر اختلافی بین مذاهبی شیعه و سنی دیده نمی‌شود؟

 نه، واقعاً اختلافی نداریم. ما در ایران اسلامی یک خانواده‌ایم. در دانشگاه ما اصلاً بحث سنی و شیعه مطرح نیست. وقتی کسی از دانشگاه ادیان و مذاهب فارغ التحصیل می‌شود، اولین چیزی که یاد گرفته، همین فهم مشترک است این یعنی سطح دانش و بلوغ. مقام معظم رهبری هم فتوای جالبی دادند: اگر در نماز جماعت اهل سنت حضور دارید به آن‌ها اقتدا کنید.

 خیلی‌ها معتقدند دشمن سال ها روی این اختلافات سرمایه گذاری کرده …؟

دقیقاً؛ ۵۰۰ سال است روی تفرقه کار کرده‌اند. حالا که فهم بالا رفته، برایشان سخت شده عقب نشینی کنند. اما ما راه‌مان را پیدا کردیم. حتی در دانشگاه هاروارد، دانشجویان مسلمان با هم نماز می خوانند، هیچ کس نمی‌پرسد سنی هستی یا شیعه. همه می‌گویند «الله اکبر». این یعنی بلوغ، یعنی تقریب عملی.

 شما به ارتباط با واتیکان هم اشاره کردید. این رابطه چگونه شکل گرفت؟

ما با واتیکان، با خود پاپ، نشست‌های مشترک داشتیم. ایشان ۶۲ بار از مردم مظلوم فلسطین و غزه حمایت کرد. این نشان می‌دهد گفت‌وگو فقط بحث نظری نیست، عمل هم هست. برادری یعنی در بزنگاه ها کنار هم بودن.

چه پیامی برای جامعه دانشگاهی دارید؟

 ما امروز به یک فهم جدید از دین نیاز داریم. دانش است که باعث تقریب و نزدیکی می‌شود، نه جهل. هر جا دانش باشد، اختلاف رنگ می‌بازد. ما به سهم خود تلاش کردیم؛ با ایجاد رشته‌های متنوع در حوزه ادیان و مذاهب و با کار میدانی و علمی در این مسیر گام برداریم ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب راه زیادی در پیش داریم و امیدواریم با مشارکت همه علما، سیاست مداران و مردم، این مسیر ادامه پیدا کند.

 ممنونم از این گفت‌وگوی گرم و روشنگرانه.

 من هم از شما و همه همراهان‌تان سپاسگزارم. ان شاءالله همه با هم برای ساختن جهانی با درک متقابل و برقراری صلح تلاش کنیم.