به همت دانشکده مطالعات زن و خانواده؛
نشست بررسی چالش های فراگیر استان قم در حوزه زن و خانواده برگزار شد
تاریخ انتشار:
این نشست گامی مهم در راستای پیوند آموزش‌های دانشگاهی با فعالیت‌های میدانی محسوب می‌شود.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت دانشکده مطالعات زن و خانواده و به مناسبت آغاز دهه ازدواج و سالگرد پیوند مبارک حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س)، نشست هم‌اندیشی فعالان حقوق زن و خانواده استان قم با عنوان «بررسی چالش های فراگیر استان قم در حوزه زن و خانواده» با حضور جمعی از فعالان جهادی، اساتید دانشگاه، پژوهشگران و با سخنرانی دکتر فاطمه حیدری، سرپرست اداره کل امور زنان و خانواده استانداری قم، در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر سمیه عرب خراسانی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، ضمن خیرمقدم به مهمانان، به تشریح اهداف این گردهمایی پرداخت. وی اظهار داشت: «دانشکده مطالعات زن و خانواده، به‌عنوان تنها دانشکده تخصصی این حوزه در کشور، رسالت تربیت متخصصان بومی برای حل مسائل شهرهای مختلف را بر عهده دارد. ما در تلاشیم تا دانشجویان ارشد و دکتری این دانشکده به‌عنوان متخصصانی آشنا به مسائل شهر خود تربیت شوند و با تکیه بر پژوهش‌های میدانی، راهکارهایی عملیاتی برای چالش‌های موجود ارائه دهند.»
وی با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد شهر قم به‌عنوان پایتخت فرهنگی و مذهبی ایران، افزود: «دانشجویان بومی قم، به‌ویژه، باید با مسائل و مشکلات حوزه زنان و خانواده در این شهر آشنا شوند. متأسفانه، بسیاری از دانشجویان ما، حتی دانشجویان بومی، شناخت کافی از این مسائل ندارند. این نشست فرصتی است تا با همکاری فعالان جهادی و مسئولین، این چالش‌ها به دانشجویان معرفی شده و در قالب پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی بررسی شوند.»
دکتر سمیه عرب خراسانی همچنین به ظرفیت بالای دانشجویان حوزوی این دانشکده اشاره کرد و گفت: «بخش قابل‌توجهی از دانشجویان ما از حوزه علمیه وارد دانشکده شده‌اند و این ظرفیت علمی و فرهنگی می‌تواند در راستای حل مسائل مرتبط با زنان و خانواده به‌کار گرفته شود. این نشست گامی در جهت اتصال این پتانسیل‌های علمی به فعالیت‌های عملیاتی در میدان است.»
چالش‌های سیاست‌گذاری و پیشنهادات راهبردی
دکتر فاطمه حیدری، سرپرست اداره کل امور زنان و خانواده استانداری قم، به‌عنوان سخنران اصلی این نشست، با ارائه تحلیلی جامع و عمیق از وضعیت کنونی مسائل زنان و خانواده در استان، چالش‌ها و خلأهای موجود را تشریح کرد. وی سخنان خود را با تبریک دهه ازدواج آغاز کرد و گفت: «این ایام فرصتی مغتنم برای بازنگری در مسائل خانواده و تقویت بنیان‌های آن در جامعه است. ما در استانداری قم متعهد هستیم که با همکاری نهادهای علمی و گروه‌های جهادی، مسیر روشنی برای ارتقای وضعیت زنان و خانواده در این استان ترسیم کنیم.»
سرپرست اداره کل امور زنان و خانواده استانداری قم، یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه زنان و خانواده را نبود یک نظام‌واره منسجم برای شناسایی و اولویت‌بندی مسائل دانست و اظهار داشت: «ما با گروه‌های مختلفی در ارتباط هستیم که هر کدام از زاویه دید خود به مسائل نگاه می‌کنند. این تنوع دیدگاه‌ها اگرچه ارزشمند است، اما بدون یک اشتراک مفهومی و موضوعی، نمی‌توانیم به هم‌افزایی لازم دست یابیم. ما نیاز به یک مرام‌نامه علمی و اجرایی داریم که مسائل را به‌صورت دقیق ریل‌گذاری کرده و گروه‌های مختلف را حول یک محور مشترک متحد سازد.»
وی به خلأ آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی‌های این حوزه اشاره کرد و افزود: «تحلیل‌های ما اغلب مبتنی بر گذشته است. ما باید بتوانیم پیش‌بینی کنیم که در دو یا سه سال آینده، چه تغییراتی در اولویت‌های مسائل زنان و خانواده رخ خواهد داد. برای مثال، آیا مسائلی مانند طلاق یا اعتیاد در سال‌های آتی تشدید خواهد شد؟ این نگاه آینده‌محور به ما کمک می‌کند تا منابع را به‌درستی تخصیص دهیم و برنامه‌ریزی‌هایمان اثربخش‌تر باشد.»
دکتر حیدری همچنین به فاصله بین طرح‌های اجرایی و نیازهای واقعی میدان اشاره کرد و گفت: «متأسفانه برخی از طرح‌های اجرایی در استان با واقعیت‌های کف میدان همخوانی ندارند. ما شاهد پروژه‌هایی هستیم که با نیت خیر آغاز می‌شوند، اما به دلیل عدم شناخت دقیق از نیازهای جامعه، تأثیرگذاری لازم را ندارند. اینجاست که نقش دانشکده مطالعات زن و خانواده و پژوهش‌های علمی برجسته می‌شود. ما نیاز به پیوست‌های پژوهشی برای طرح‌های اجرایی داریم تا اطمینان حاصل کنیم که برنامه‌ها با نیازهای واقعی هم‌راستا هستند.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود به ضرورت ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع از زنان توانمند و فعال استان تأکید کرد و اظهار داشت: «یکی از مشکلات اصلی ما، پراکندگی اطلاعات درباره بانوان فرهیخته، کارآفرین و توانمند است. زمانی که یک مسئول ارشد از تهران به قم می‌آید، به دلیل نبود یک اطلس منسجم، نمی‌توانیم ظرفیت‌های زنان استان را به‌خوبی معرفی کنیم. این خلأ باعث می‌شود که فرصت‌های زیادی برای دیده شدن زنان توانمند از دست برود.»
دکتر حیدری پیشنهاد داد که دانشکده مطالعات زن و خانواده به‌عنوان محور هم‌افزایی علمی و عملیاتی عمل کند و گفت: «ما می‌توانیم با همکاری این دانشکده، یک نظام‌واره مشخص برای مسائل زنان و خانواده تدوین کنیم که شامل اولویت‌بندی دقیق مسائل، راهکارهای عملیاتی و شاخص‌های ارزیابی باشد. همچنین، نیاز است که یک بانک رزومه از زنان توانمند استان ایجاد شود تا در مواقع لزوم، برای انتصابات مدیریتی یا مشارکت در طرح‌های اجرایی مورد استفاده قرار گیرد.»
وی با انتقاد از نگاه قالب مردانه در مدیریت‌های استانی، افزود: «با وجود ظرفیت‌های بالای زنان در قم، حضور آن‌ها در مناصب مدیریتی بسیار کمرنگ است. برای مثال، تنها به‌تازگی یک خانم به‌عنوان مدیرکل محیط زیست استان منصوب شده‌اند. ما نیاز به گفتمان‌سازی داریم تا این نگاه تغییر کند و زنان توانمند به‌عنوان گزینه‌های اصلی برای مدیریت‌ها در نظر گرفته شوند. این موضوع نه‌تنها به توانمندسازی زنان کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت مدیریت‌ها نیز منجر خواهد شد.»
دکتر حیدری با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص نقش زنان، خواستار استفاده مؤثر از این مبانی فکری برای تغییر نگرش موجود در ساختارهای اداری شد و گفت: «رهبری نظام بارها بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های زنان تأکید کرده‌اند. این نگاه متعالی باید به یک فرهنگ سازمانی در ادارات قم تبدیل شود.»
وی همچنین به اهمیت نقش گروه‌های جهادی در کاهش آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و اظهار داشت: «گروه‌های جهادی که در میدان فعال هستند، نقش بی‌بدیلی در شناسایی و حل مسائل دارند. اما این گروه‌ها نیاز به حمایت‌های علمی و پژوهشی دارند. ما باید بتوانیم با اتصال این گروه‌ها به بدنه دانشگاهی، اثربخشی فعالیت‌هایشان را افزایش دهیم. برای مثال، طرح‌های محله‌محور که در مناطق حاشیه‌نشین اجرا می‌شوند، می‌توانند با پیوست‌های پژوهشی تقویت شوند.»
دکتر حیدری در ادامه به ضرورت توجه به اوقات فراغت و سلامت زنان تأکید کرد و گفت: «یکی از چالش‌های ما در قم، نبود فضاهای مناسب برای اوقات فراغت زنان است. برای مثال، ورزشگاه تختی که قرار است برای زنان افتتاح شود، با مشکلاتی مانند مشرف بودن ساختمان‌های اطراف مواجه است. ما باید این موانع را برطرف کنیم و فضاهایی ایجاد کنیم که زنان بتوانند با آرامش و امنیت از آن‌ها استفاده کنند. این موضوع به ارتقای کیفیت زندگی و کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک خواهد کرد.»
وی همچنین طرح ایجاد شبکه زنان کارمند استان قم با محوریت دانشکده مطالعات زن و خانواده را پیشنهاد داد و افزود: «با راه‌اندازی جلسات منظم درون‌سازمانی، می‌توان شبکه‌ای پویا از بانوان شاغل ایجاد کرد و صدای آن‌ها را به گوش تصمیم‌گیران رساند. این شبکه می‌تواند مطالبات زنان را به‌صورت علمی و نظام‌مند مطرح کرده و به تولید محتوای اجرایی کمک کند.»
معرفی مهمانان و فعالان حاضر
در این نشست، چهره‌های برجسته‌ای از حوزه‌های علمی، جهادی و اجتماعی حضور داشتند که از جمله آن‌ها می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
- دکتر سید موسی حسینی، مدیر مرکز توسعه سلامت روان مهاجران
- دکتر محمدعلی گل، مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات قم
- دکتر سیده فاطمه مدلل، مسئول گروه جهادی شهیده راضیه کشاورز
- شیما نجفی‌نژاد، مدیر مرکز تخصصی جامع خانواده جهاد دانشگاهی قم
- زهرا محمدزاده، مسئول گروه جهادی طیبات
- میرمحمدی، مسئول انجمن حقوق خصوصی دانشگاه قم
- دکتر سمیه سلیمی، مسئول گروه جهادی شهیده احمدی و مسئول واحد خواهران قرارگاه جمعیت و حرکت‌های جهادی طلاب خواهر
- آقای مهدی عبدی، مسئول گروه جهادی شهید نوروزی و موسسه تربیت خانواده خاتم
- عطایی، معاون مرکز توسعه سلامت روان مهاجران
- مطهری‌راد، نماینده مبلغین
- میرجهادی، از گروه جهادی خادم‌الزهرا
در ادامه این نشست دکتر سمیه سلیمی، مسئول گروه جهادی شهیده احمدی، با اشاره به افزایش نگران‌کننده آسیب‌های اجتماعی در میان زنان و جوانان، اظهار داشت: «آمار مصرف دخانیات و مشروبات الکلی در میان دختران ۹ تا ۱۲ ساله و پارتی‌های غیرمجاز در دوره متوسطه اول، زنگ خطری جدی برای استان است. این مسائل، همراه با افسردگی، انزوای اجتماعی و کاهش تمایل به مادری، نشان‌دهنده ضرورت تسریع در اقدامات عملیاتی است.»
وی با انتقاد از کم‌توجهی به نسل سالم و غیرآسیب‌دیده، افزود: «ما آن‌قدر در آسیب‌ها غرق شده‌ایم که از ظرفیت الگوسازی از نسل سالم غافل مانده‌ایم. بررسی علل موفقیت جوانانی که به سمت آسیب‌ها نرفته‌اند، می‌تواند مدل‌هایی اثربخش برای گسترش سبک زندگی سالم ارائه دهد.»
شیما نجفی‌نژاد، مدیر مرکز تخصصی جامع خانواده جهاد دانشگاهی قم، با تأکید بر اهمیت آموزش، اظهار داشت: «بسیاری از مشکلات خانواده‌ها و جوانان به دلیل نبود آموزش‌های کافی در زمینه‌هایی مانند بلوغ، تربیت جنسی، و مدیریت استرس است. ما در جهاد دانشگاهی تلاش کرده‌ایم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، این خلأ را جبران کنیم، اما استقبال عمومی هنوز کافی نیست.»
مهدی عبدی، مسئول گروه جهادی شهید نوروزی، نیز با ارائه آماری تکان‌دهنده از وضعیت مناطق حاشیه‌نشین قم، اظهار داشت: «در منطقه شهر قائم، تنها در یک ماه، ۱۶ مورد طلاق ثبت شده است. همچنین در ماه اول سال جاری، ۷۰ مورد خودکشی گزارش شده که عمدتاً به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی بوده است. این آمارها ضرورت تمرکز بر طرح‌های محله‌محور را نشان می‌دهد.»
دکتر سید موسی حسینی، مدیر مرکز توسعه سلامت روان مهاجران، با اشاره به فعالیت‌های این مرکز، اظهار داشت: «ما خدماتی در زمینه روان‌شناسی، حقوق، و آموزش بهداشت به مهاجران ارائه می‌دهیم. یکی از برنامه‌های ما، تدوین کتابی درباره زنان نخبه افغانستان در ۱۰۰ سال اخیر است که می‌تواند به‌عنوان الگویی برای توانمندسازی زنان مهاجر مورد استفاده قرار گیرد.»
پیشنهادات و چشم‌انداز آینده
در پایان این نشست، شرکت‌کنندگان بر ضرورت تداوم چنین جلساتی و تبدیل آن‌ها به یک روند منظم و سیستمی تأکید کردند. دکتر حیدری پیشنهاد داد که دانشکده مطالعات زن و خانواده به‌عنوان محور هم‌افزایی علمی و عملیاتی عمل کند و یک نظام‌واره جامع برای مسائل زنان و خانواده تدوین شود. وی همچنین خواستار ایجاد یک بانک اطلاعاتی از زنان توانمند و فعال استان شد.
دکتر عرب خراسانی نیز اظهار داشت: «ما باید پژوهش‌های هدفمند و وابسته به زمینه را در اولویت قرار دهیم. مسائل قم به دلیل ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی خاص این شهر، نیازمند بررسی‌های دقیق و بومی هستند. این نشست می‌تواند نقطه شروعی برای همکاری نزدیک‌تر بین دانشگاه، گروه‌های جهادی، و مسئولین باشد.»
گفتنی است نشست هم‌اندیشی فعالان حقوق زن و خانواده استان قم، با حضور طیف متنوعی از فعالان و مسئولین، گامی مهم در راستای شناسایی مسائل، اولویت‌بندی آن‌ها، و تقویت هم‌افزایی بین بدنه دانشگاهی و گروه‌های جهادی بود. سخنان جامع و راهبردی دکتر حیدری، نقشه راه روشنی برای آینده این حوزه ترسیم کرد و بر ضرورت همکاری‌های علمی و عملیاتی تأکید داشت.
