در تاریخ 13دی ماه 1403 جلسه دفاع رساله دکتری جناب آقای علی عباس، رشته مطالعات تطبيقي اديان – گرايش الهيات مسيحي با عنوان «لغة الإعلام الديني دراسة تطبيقيّة في الفضائيّات الإسلاميّة والمسيحيّة الناطقة بالعربيّة (قناة الإيمان الفضائيّة – قناة تلي لوميير الفضائيّة؛ نموذجاً)» با راهنمایی دکتر سيدمحمدحسين نواب و مشاور دکتر مهراب صادق نيا و اساتید داور آقایان دکتر حميدرضا شريعتمداري، دکتر محمدتقي انصاري پور، دکتر حميد تلخابي در سالن شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

ملخص:

يواجه الإعلام الدينيّ المعاصر تحديّات عدّة؛ تؤثّر على دوره وفاعليّته وقدرته على استقطاب وإقناع الجمهور. وتعتبر “اللغة الإعلاميّة” إحدى أبرز هذه النقاط وأهمّها دورًا. استقرأ البحث محدّدات الإعلام الدينيّ الفضائيّ (الإسلاميّ والمسيحيّ)، وعمدَ _بدءًا_ إلى بيان مفهوم اللغة الإعلاميّة ومصطلحاتٍ مقاربةٍ أخرى، ثمّ تناولَ الأخلاقيّات المهنيّة من منظور الإعلام الدينيّ، کضابطةٍ معياريّة لرسائله ومحتواه وأداء کوادره وفرق عمله. کما وعمدَ إلى تحليل أداء نموذجين تطبيقيين (هما: قناتنا الإيمان وتلي لوميير الفضائيّتان)، من حيث أسس وضوابط وخصائص وأهداف نشاطهما الإعلامي، وذلک ارتکازًا إلى منظور کلٍّ من الفکر الدينيّ الإسلاميّ والمسيحي. وتضمّنَ إحاطةً بالاتجاهات الرئيسة للغة الفضائيّات الدينيّة العربيّة؛ إلى جانب تقييمٍ لأبرز الاتجاهات السائدة في کلٍّ من هذه القنوات (وهي بشکلٍ رئيس: الاتجاه الإقناعي التبشيري والدعوي، الاتجاه الطائفي الإقصائي، الاتجاه التکفيري وخطاب الکراهية). ثمّ تناول البحث أثر النظم الإداريّة والماليّة في إنتاج لغة الإعلام (وانطباقاتها في إطار الإعلام الدينيّ تحديدًا)، ورکّزَ على محدّدات العملية الإدارية في المؤسسات الإعلاميّة، والاتجاهات الحديثة في إدارة الإعلام وحضورها في الإعلام الديني على وجه الخصوص. فضلًا عن تحدّيات تمويل المؤسسات الإعلامية، واحتياجاتها الماديّة، وآليات إنتاج وتسويق المبيعات وتحقيق الربحيّة. وانعکاسات کلّ من هذين المحورين (الإداري والمالي) وتأثيرهما المباشر على إنتاج اللغة الإعلاميّة الدينيّة. وناقشَ البحثُ أسس وآليات تطوير لغة الإعلام الديني، وعرضَ استراتيجيات الإعلام الحديث وتطبيقاتها في تطوير أداء الإعلام الديني، إلى جانب رفع سويّة أداء الإعلام الديني عمومًا في مواجهة تحدياته الرئيسة. وقد خلصَ في ختامه إلى ضوابط المنافسة الإعلاميّة للإعلام الديني الفضائيّ، متضمّنًا: ضوابط المحتوى، الضوابط الفنيّة، الضوابط القيميّة. کما تناول البحث أهمية الابتکار في تقديم المحتوى الديني بطرق جديدة وجذابة تواکب التطورات التکنولوجية الحديثة وشدد على ضرورة تعزيز التعاون بين المؤسسات الدينية والإعلامية لتبادل الخبرات وتحسين جودة الرسائل الموجهة للجمهور أخيرًا، أشار إلى دور وسائل التواصل الاجتماعي في تشکيل اتجاهات الجمهور نحو القضايا الدينية.

نتمنی لطالب المحترم الدکتور علی عباس التوفیق و النجاح.

چکیده:

رسانه دینی معاصر با چالش‌های متعددی مواجه است که بر نقش، کارآمدی و توانایی آن در جلب و متقاعد کردن مخاطب تأثیر می‌گذارد. «زبان رسانه‌ای» یکی از مهم‌ترین این موارد است که نقش برجسته‌ای در این زمینه دارد. این پژوهش به بررسی مولفه‌های رسانه دینی ماهواره‌ای (اسلامی و مسیحی) می‌پردازد و ابتدا مفهوم «زبان رسانه‌ای» و اصطلاحات نزدیک دیگر را مورد بررسی قرار می‌دهد، سپس اخلاق حرفه‌ای را از منظر رسانه دینی به عنوان معیاری برای پیام‌ها، محتوا و عملکرد کارکنان و تیم‌های کاری آن تبیین می‌کند.همچنین عملکرد دو نمونه کاربردی (یعنی شبکه‌های ماهواره‌ای ایمان و تل لومیِر) را از نظر اصول، ضوابط، ویژگی‌ها و اهداف فعالیت رسانه‌ای‌شان و از دیدگاه اندیشه دینی اسلامی و مسیحی تحلیل می‌کند.این پژوهش نگاهی دارد به جهت‌گیری‌های اصلی زبان رسانه‌های ماهواره‌ای دینی عربی و ارزیابی برجسته‌ترین جهت‌گیری‌های رایج در این شبکه‌ها، که به طور کلی شامل مواردی چون: جهت‌گیری تبلیغی و دعوتی، جهت‌گیری فرقه‌ای انحصارطلبانه، جهت‌گیری تکفیری و گفتمان نفرت است.در ادامه، پژوهش به بررسی تأثیر نظام‌های اداری و مالی در تولید زبان رسانه‌ای (با تمرکز ویژه بر رسانه دینی) پرداخته و بر مولفه‌های فرآیند مدیریت در نهادهای رسانه‌ای و جهت‌گیری‌های نوین در مدیریت رسانه و نقش آن در رسانه دینی تمرکز می‌کند. همچنین چالش‌های مالی نهادهای رسانه‌ای، نیازهای مالی آنها و سازوکارهای تولید و بازاریابی محصولات و تحقق سودآوری را مورد بحث قرار می‌دهد.پژوهش، بازتاب‌های هر یک از این دو محور (اداری و مالی) و تأثیر مستقیم آنها بر تولید زبان رسانه‌ای دینی را بررسی می‌کند و به مبانی و سازوکارهای بهبود زبان رسانه دینی، استراتژی‌های رسانه مدرن و کاربردهای آن در ارتقای عملکرد رسانه دینی می‌پردازد و همچنین به تقویت عملکرد رسانه دینی در مواجهه با چالش‌های اصلی‌اش توجه دارد.در پایان، پژوهش به اصول رقابت رسانه‌ای در رسانه دینی ماهواره‌ای پرداخته و مواردی همچون ضوابط محتوا، ضوابط فنی و ضوابط ارزشی را شامل می‌شود.

برای جناب آقای دکتر علی عباس آرزوی توفیق روزافزون داریم.