نشست علمی «خدا و ذهن؛ مقدمه ای بر علوم شناختی دین»
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، میثم فصیحی رامندی دانشجوی دکتری فلسفه دین در این جلسه ضمن معرفی رویکرد شناختی در دین‌پژوهی در سه بخش مطالب خود را ارائه کرد.
وی ابتدا علاوه بر معرفی علوم شناختی و زیرشاخه‌های آن، ساختار و معماری ذهن را به طور اجمالی معرفی کرد و گفت: علوم شناختی مجموعه‌ای از دانش‌هاست که حول محور مطالعه ذهن و فرآیندهای ذهنی به هم مرتبط شده‌اند. دانش‌هایی از قبیل انسان‌شناسی و روان‌شناسی شناختی، فلسفه ذهن، زبان‌شناسی شناختی، علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی هرکدام با روشی متفاوت به مطالعه ذهن می‌پردازند. رویکرد شناختی در مطالعه دین بررسی میان‌رشته‌ای در استفاده از دانش‌های شناختی برای مطالعه باورها، احساسات و مناسک دینی است.
فصیحی در بخش دوم به مبانی فیزیکالیستی و تکاملی این علم اشاره کوتاهی کرد و در پایان و در بخش سوم جلسه حوزه مطالعاتی دین از منظر علوم شناختی را معرفی کرد. از آنجا که دین فی‌الجمله شامل باورها، تجارب، احساسات، رفتار و مناسک دینی است هم علوم اعصاب و هم علوم شناختی به نحوی می‌توانند با دین و موضوعات آن مواجه شوند. الاهیات عصب‌شناختی و علوم شناختی دین که به طور مخفف CSR هم خوانده می‌شود، هرکدام از زاویه‌ای و با روشی به مطالعه دین و عناصر آن می‌پردازند. پژوهشگران این حوزه دانش‌های متنوع شناختی را به کار می‌گیرند تا توضیح دهند ذهن انسان چگونه بر اساس ظرفیت شناختی خود باورها، اندیشه‌ها، مفاهیم، اعمال و طرحواره‌های دینی را درک و دریافت می‌کند و به نسل‌های بعد منتقل می‌کند.
وی ضمن اشاره به یافته‌های پاسکال بویر و جاستین برت از محققان پیشرو در این حوزه افزود: از نظر انسان‌شناسان و روان‌شناسان شناختی، باورهای دینی به دو دسته باورهای پایه و شهودی و باورهای الهیاتی تقسیم می‌شوند. باورهای شهودی باورهای کلی از قبیل باور به وجود ماورا، باور به غایتمندی عالم و باور به حیات پس از مرگ است که به باور محققان شناختی، گرایش به این باورها نوعاً در ساختار ذهنی ما از بدو تولد وجود دارد و به عبارت دیگر میراث تکاملی نیاکان ماست. اما باورهای الاهیاتی که شبکه‌ای از باورهای جزئی به هم پیوسته است، به مرور و از طریق آموزش و استدلال کسب می‌شود. بنابراین از نظر انسان‌شناسان شناختی بخشی از گرایش‌های دینی در ساختار ذهنی انسان وجود دارد که تبیین علمی و تکاملی این پدیده از مهم‌ترین تلاش‌های این دانشمندان است.
بررسی فرآنید ادراک دینی و تجربه دینی از منظر علوم اعصاب به عنوان یکی دیگر از موضوعات رویکرد شناختی در مطالعه دین نیز در این جلسه مورد گفت‌وگو قرار گرفت. در پایان، اساتید و حاضران درباره موضوع جلسه، مطالب و پرسش‌هایی مطرح کرده در باب آن به گفت‌وگو پرداختند.
