به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر محمدهادی توکلی پژوهشگر فلسفه اسلامی در هشتمین نشست علمی از سلسله نشست‌های دانشکده ادیان با عنوان «معناشناسی گنوسیسم اسلامی (با محوریت خاستگاه ایرانی آن)» با اشاره به اصطلاح گنوسیسم گفت: گنوسیسم، در اصطلاح بر مکتبی اطلاق گشته که محوریت آموزه‌های آن اسارت روح در ظلمت بدن و انحصار نجات آن بر پایه نیل به معرفت است. پیدایش گنوسیان مربوط به پیش از میلاد مسیح است که اوایل قرون میلادی رنگ مسیحی به خود گرفته و با عقاید ثنوی درآمیخته است.

وی افزود: درباره ریشه‌های آیین گنوسی، اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای ریشه‌های آن را در عقاید ایران باستان جست‌وجو کرده‌اند و عده‌ای دیگر آن را بیشتر متأثر از عرفان یهودی دانسته‌اند. اما با بررسی عقاید گنوسی می‌توان نتیجه گرفت که این آیین نیز التقاطی است، و ترکیبی است از آرا و اندیشه‌های مختلف، به‌ویژه اندیشه‌های شرقی هم‌چون ثنویت ایرانی و عرفان یهودی و نجات‌شناسی ایرانی ـ مسیحی، باورهای افلاطونی و نوافلاطونی و فلسفه هلنی.

توکلی در ادامه گفت: برخی محققان بر این اساس که اندیشه‌های گنوسی، بدان‌سان که با یهودیت و مسیحیت آمیخته شد و نحله‌هایی را تحت عناوین کلی گنوسیسم یهودی و گنوسیسم مسیحی ایجاد نمود، با تأثیر نهادن بر اندیشه‌های مسلمین، خصوصاً در ایران نیز توانست گنوسیسم اسلامی را ایجاد نماید. با توجه به گستره معنایی گنوس و بار معنوی خاص گنوسیسم، تأمل در تفسیرهایی که در خصوص گنوسیسم اسلامی شده است، خالی از فایده نیست.