به گزارش روابط عمومی دانشگاه؛ نخستین همایش «اخلاق در کشاورزی و غذا»با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن اسلامی اردکانی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در تهران برگزار شد.
در این همایش،دکتر سیدحسن اسلامی اردکانی بحثی با عنوان «فضیلتهای سبز و مراقبت از جنگلها» ارائه کرد و در پی آن به پرسش حاضران پاسخ گفت. در این بحث، وی با اشاره به رویکردهای اخلاقی تکلیفگرا و پیامدگرا، کوشید نشان بدهد که میتوان، و بهتر است، که ازرویکرد سومی به نام رویکرد فضیلتمدار به محیط زیست استفاده کرد. وی با تعریف فضیلت و فضایل زیستمحیطی به تفصیل درباره فضیلت شگفتی و حیرت سخن گفت و آن را یکی از فضایل بنیادین اخلاق زیستمحیطی دانست.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه در مواجهه با بحران زیستمحیطی و برای ترویج اخلاق زیستمحیطی معمولاً یکی از این دو رهیافت، یا هردو، اتخاذ میشود گفت: گاه تأکید میشود که «منابع طبیعی» و برای نمونه جنگلها، متعلق به نسلهای آینده نیز هست. از این رو، باید در بهرهوری از آنها دقت کرد و گاه گفته میشود که بقای جنگلها در گرو استفاده بهینه از آنها است و اگر میخواهیم همچنان به بهرهوری خود ادامه دهیم، لازم است در رفتار خود تجدیدنظر کنیم.
وی ادامه داد؛ این دو نگاه برآمده از دو نگرش یا مکتب اخلاقی معروف است که در سه سده اخیر شکل گرفته است. نخستین رویکرد که بر مسئولیت ما در قبال نسلهای آینده تأکید میکند، بهنحوی تکلیفمدارانه عمل میکند و از ما میخواهد تکالیفی در قبال طبیعت و محیط زیست به عهده بگیریم. این دیدگاه بهرغم معقولیت آن در عمل به مشکلاتی برمیخورد و حتی اشکالات نظری بر آن وارد میشود، از جمله اشکال آخرین نسل و آخرین انسان. دکتر حسن اسلامی اردکانی بیان کرد؛ اگر به فرض ما آخرین نسل روی زمین باشیم، دیگر چه مسئولیتی در برابر آیندگان خواهیم داشت. وانگهی مسئولیت در قبال «موجودات» است نه «معدومات» و نسلهای آینده وجود ندارند.دیدگاه دوم برآمده از نگرش فایدهگرایانه است که بر اهمیت استمرار عاقلانه در استفاده از منابع طبیعی تأکید میکند. این دیدگاه نیز عملاً در کشور ما با حضور تفکراتی چون «دیگی که برای من نمیجوشد..» به مشکلاتی برمیخورد. توجه به استفاده بهینه از منابع طبیعی، به دلیل فقدان تفکر جمعی و بلندمدت به مانع برخورده است.
این استاد دانشگاه گفت: غالب افراد به دلیل عقلانیت محدود خویش قادر به فهم درست موقعیت بلندمدت خویش نیستند.حال میتوان از رهیافت سومی برای ترویج اخلاق زیستمحیطی بهره برد که هم قدمت تاریخی و کارآیی قابل توجهی دارد و هم با سنت دینی و آموزههای قرآنی همخوانی بیشتری دارد. در این رهیافت که آن را رهیافت فضیلتمدار میتوان نامید، بر به دست آوردن و پرورش فضایل زیستمحیطی مانند شگفتی، توجه، تواضع، احترام به گونههای جانوری و گیاهی، هشیاری زیستمحیطی، و اعتدال تأکید میشود. انسان اخلاقی فضیلتمدار، فارغ از آنکه و فراتر از آنکه نسبت به آیندگان چه مسئولیتی دارد یا خواهد داشت و اینکه منافع او در گرو رفتار بهینه است، چنان فضایلی در خود پرورش میدهد که از سر دوست داشتن دست به اقدامات اخلاقی میزند. وی بیش از آنکه دغدغه تکلیف یا تصمیم را داشته باشد با مسئله منش و خوی اخلاقی سر و کار دارد.