به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در آستانه عید سعید غدیر خم، سالروز ابلاغ پیام آسمانی امامت و ولایت اهل‌بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام)، به همت دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب، بنیاد بین‌المللی امامت و مجمع جهانی اهل‌بیت(علیهم‌السلام) سلسله نشست‌های علمی «امامت و ولایت اهل‌بیت» از منظر مذاهب اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس بنیاد بین المللی امامت، دومین سخنران این نشست های علمی، ضمن تقدیر از دانشگاه ادیان و مذاهب در میزبانی از ویژه برنامه های مطالعات غدیر پژوهی، با بیان این که هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه غدیرپژوهی فاصله داریم، به تبیین زیارت غدیریه امام هادی علیه السلام پرداخت.
وی به تاریخچه نقل و اسناد زیارت غدیریه امام هادی علیه السلام پرداخت و اظهار داشت: یکی از نکات بسیار مهم در ایام امامت امام هادی علیه السلام که در کنار دوران امام سجاد علیه السلام بزرگترین دوران امامت تلقی می شود، این است که متوکل نقطه عطف تاریخی در کل دوران بنی عباس نسبت به اهل بیت است و تا پیش از متوکل نوع مواجهه بنی عباس نسبت به شیعیان با نوعی مسامحه و تساهل و رعایت ظاهر امر همراه بود.
رئیس بنیاد بین المللی امامت با بیان این که در دوران حیات سیاسی هارون الرشید که همراه با بنیان تشکیلاتی گسترده جامعه شیعی بود نیز شاهد چنین برخوردهایی بودیم، اظهار داشت: یکی از ویژگی هایی که در ادبیات و گفتمان های علمی این دوره از امامت داریم، تولید آثار بلند به ویژه در قالب زیارت است، زیارت غدیریه، زیارت جامعه، ناحیه مقدسه و … همه از بیانات امام هادی علیه السلام صادر شده است.
وی به ویژگی متون تفصیلی این زیارت نامه ها اشاره و با بیان این که این زیارت نامه ها، ورود در جزئیات مباحثی است که ائمه پیشین به اختصار بدان پرداخته بودند، اظهار داشت: رسالت امام هادی علیه السلام در این دوره انگشت گذاشتن بر مرزهای دقیق فکری و اعتقادی جامعه شیعه است. بعد از امام صادق علیه السلام هیچ کدام از ائمه هیچ گزاره جدید معرفتی بر منظومه فکری نیافزودند و به تبیین این منظومه پرداختند. درخشان ترین تعابیر در باب تبیین امامت در ادبیات شیعه در کلام امام هادی علیه السلام و در زیارت جامعه و زیارت غدیریه نفهته است.
رئیس انجمن علمی امامت حوزه علمیه به تفاوت های زیارت جامعه و زیارت غدیریه اشاره و با بیان این که نیاز است تا پایان نامه ها و مقالات گسترده ای در این زمینه نگاشته شود، اظهار داشت: هر دو زیارت، که از زیارات مستند و از دیدگاه محدثان امامیه معتبر است، دارای ابعادی است که از منظر ساختار می توان گفت پیکره دو زیارت از ساختار و فرایند مشترک برخودار است.
ایشان زیارت جامعه کبیره را نظام تعلیم معارف امامت توصیف نمود و با بیان این که این زیارت سعی می کند جایگاه امام را در وجود تکوینی و تشریحی بیان و صفات مبتنی بر فهم درون شیعی را بیان می کند، اظهار داشت: حضرت در این زیارت نامه با استناد به آیات و سنت نبوی، بطون قرآن، سنت نبوی و معارف خاصه را تبیین نموده است.
مدیر موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام با بیان این که زیارت غدیریه، زیارت برون شیعی است و تخاطب آن گویا با کسانی است که با اصل امامت فاصله دارند، و از آن به امامت تطبیقی یاد می شود، اظهار داشت: امام هادی علیه السلام در این دوره تاریخی دو ساختار معرفتی را مبتنی بر دو متن زیارتی تولید نموده است.
وی در ادامه به تشریح زیارت غدیریه پرداخت و با بیان این که ماجرای غدیر از آغاز تا پایان در مضمون این زیارت تنیده شده است، خاطر نشان کرد: زیارت غدیریه در تنوع و چندگونه ای تعابیر و مستندات و مواخذ مختلف می توان کم نظیر دانست و گفت: مسئله غدیر به عنوان مضمون اصلی از آغاز تا پایان در بعد تولی و تبری کاملا در این زیارت تنیده شده است و لوازم این واقعه غدیر با استناد به آیه اکمال به خوبی تبیین و اهمیت جایگاه امامت نشان داده شده است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان این که غدیر در عرصه امامت پژوهی تطبیقی از محوریت اساسی برخوردار است، اظهار داشت: در این زیارت مسئله غدیر همچون نخ تسبیح در درون این زیارت تنیده شده است؛ حجم استنادات قرآنی در زیارت غدیریه بسیار فراوان بوده، هیچ زیارت نامه ای در میان زیارت نامه های اهل بیت علیهم السلام اینچنین پر استناد به آیات قران کریم نیست.
ایشان تصریح کرد: بیش از 500 آیه از قرآن کریم در زیارت نامه غدیریه یا عینا و یا با اشاره صریح تبیین شده است؛ در هیچ متن معرفتی دیگری همچون زیارت نامه غدیریه از آیات برای اثبات امیرالمومنین استفاده نشده؛ لذا این زیارت نامه را می توان خزانه مهم و منبع اساسی برای امامت پژوهان دانست.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه مسئله بعد قرآنی زیارت غدیریه کاملا مبتنی بر ابعاد جدیدی است که معمولا در امامت تطبیقی بدان توجه نمی شود، اظهار داشت: زیارت غدیریه می تواند زوایا و لایه ها و ابعادی از حوزه مطالعات قرآنی را در امامت برون شیعی بگشاید و باب هایی را باز کند تا بر اساس آن بتوانیم گفتگوهای جدیدی را در باب امامت در مواجهه با سایر مذاهب باز کنیم.

وی با بیان این که زیارت غدیریه علی رغم تفاوت مضمونی در معرفی اهل بیت علیهم السلام ساختار مشترکی با زیارت جامعه دارد، یادآور شد: تک تک فرازها و عناوین زیارت غدیریه اشاره به یکی از وجوه شخصیتی اهل بیت علیهم السلام در مراتب عالیه است.

حجت الاسلام و المسلمین سبحانی ضمن تشریح ریشه های قرآنی و تبیین چارچوب های معرفت الامام، به بخشی از تعابیر مطلع زیارت غدیریه اشاره نمود و اذعان داشت: اگر امامت را مبتنی بر تعابیر عالی زیارت غدیریه تعریف نماییم، امامت پژوهی را دچار تحول اساسی می سازد. اگر زیارت غدیریه را مبنای مطالعات تطبیقی قرار دهیم، حدود 30 عنوان در آغاز زیارت آمده که هر کدام مستقلا یا در کنار سایر عناوین می تواند تعریف امامت را تبیین کند.
رئیس پژوهشکده کلام پژوهشگاه قرآن و حدیث به ظرفیت زیارت غدیریه در معرفی و تبیین امامت و جایگاه امامت در منظومه امامت شناسی تطبیقی اشاره نمود و یادآور شد: زیارت غدیریه آکنده از عناوین و مفاهیمی است که می تواند امامت تطبیقی را غنی و ما را از کف مفاهیم امامت پژوهی خارج سازد. این زیارت امام را وارث رسالت، صاحب دین، صراط مستقیم و… می نامد.
ایشان با بیان این که تمام مذاهب اهل سنت علیهم السلام محبان اهل بیت علیهم السلام بوده و محبت چهارده معصوم علیهم السلام در پیشانی اندیشه اهل سنت باطن گرا موج می زند، اظهار داشت: در جهان اسلام با علمایی از اهل سنت مواجهیم که مسئله آنها رئاست عامه _که در تعریف معتزله و به تبع و در جبهه گیری با ایشان در کلام متکلمین شیعه آمده_ نیست و مسئله امامت را در معنایی که ما بزرگ می داریم می پذیرد و بر جایگاه امامت دینی ایشان تصریح می کند.
وی با تاکید بر این که زیارت غدیریه می تواند کمک کار تولید یک ادبیات جدید در باب امامت تطبیقی باشد، خاطرنشان کرد: زیارت غدیریه با همه بلندایش، فرازهای مختلفی دارد و شاهد مجموعه عناوینی در این زیارت هستیم که به عنوان اوصاف امام از آن یاد می شود؛ از یک سو عناوینی است که می تواند حد وسط استدلال ما تفسیر شود، ولی در آغاز زیارت مجموعه ای تعابیر آمده که ظاهر آن این است که در این ساختار با عنایت و به صورت خلاصه در طلیعه بحث بعد از معرفی آمده است.
این استاد حوزه کلام و امامت به عناوین سبقت در ایمان، سبقت در مجاهدت، بندگی خالصانه و اخوت به عنوان فرازهای آغازین این زیارت نامه اشاره نمود و اذعان داشت: برخی از این عناوین موضوع رساله های حوزوی است که برخی از مجموعه های حوزی از جمله پژوهشگران مرکز امامت بدان توجه نموده اند.
رئیس بنیاد بین المللی امامت بر اهمیت اخذ عناوین و القاب خاصی از زیارت غدیریه که گویای جایگاه و مقام امیرالمومنین علی علیه السلام است، تصریح نمود و ابراز داشت: بعضی از ادله زیارت غدیریه مرتبط با شأن نزول آیات در حق امیرالمومنین و دسته ای عناوینی است که در قرآن کریم آمده و مصداق اعظم و اتم آنها در حیات امیرالمومنین علی علیه السلام ظهور پیدا کرده است.
حجت الاسلام محمدتقی سبحانی با بیان این که امام هادی علیه السلام در یکی فرازهای زیارت نامه غدیریه، 8 آیه از آیات مرتبط با مسئله مقایسه انسان ها را به تفصیل بیان نموده است، یادآور شد: زیارت غدیریه مملو از آیاتی است که تفاوت و تفاضل را ذکر و مصداق آنها را امیرالمومنین بیان می کند.
وی در بخش پایانی سخنان خود با بیان این که زیارت غدیریه مستند به آیات قرآن، امیرالمومنین علیه السلام را به علم تنزیل و حکم تاویل مخصوص می سازد و نشان می دهد که محور مرکزی این آیات مولی الموحدین علی علیه السلام است، اظهار داشت: حضرت با اشاره به آیات قران مباحثی را مطرح می سازد که امروز از آن به امامت تاریخی یاد می شود؛ حضرت در فراز پایانی زیارت به تطبیقات مقام تنزیل در عینیت بیرونی توجه نموده و تاویل هایی که در زندگی امیرالمومنین بعد از پیامبر اتفاق افتاده و در مرحله عینیت تحقق بخشیدند را مطرح می سازند.