به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت پژوهشگاه دانشگاه ادیان و مذاهب هشتمین کرسی‌ نظریه‌پردازی، نقد و مناظره با موضوع آوازهای مذهبی مانویان ایرانی و با ارائه دکتر محمد شکری فومشی، استادیار گروه ادیان شرق، دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

دکتر محمد شکری فومشی، عضو هیئت علمی دانشکده ادیان بیان کرد: در سال 1902 هیئتی از آلمان به ترکستان چین رفته و در سال 1904 اولین نسخه‌های خطی مانوی کشف و به موزه برلین انتقال داده می‌شود. آلمان‌ها تا سال 1914 در ترکستان ماندند و نسخه‌های کشف شده را به موزه برلین ارسال می‌کردند. تعدای از این نسخ نظر مدیر موزه، آقای مولر را به خود جلب کرد و متوجه این نکته شد که تعدادی از این نسخ متن منثور نیست و علائمی در آن وجود دارد که این نسخ را از نسخه‌های دیگر متمایز می‌کند.

وی گفت: البته مولر درباره مزامیر مانی در آن زمان آگاهی داشت و اینکه خود مانی نیز درباره سرودن سرودهاو آوازهایی با مضامین دینی تأکید داشته و به استفاده از انواع هنرها همچون نگارگری، موسیقی، نقاشی جهت انتقال مفاهیم دینی سفارش داشته است. پس از کشف این قطعات، اولین قطعات درباره ستایش از بزرگترین جشن مانویان به نام جشن بما بوده است. با به دست آوردن اطلاعات دیگر متوجه شدیم این آوازها متعلق به یک گروه کر است که به شکل گروه همسرایان خوانده می‌شود. این آوازها در مانستان‌ها و دیرهای مانوی خوانده می‌شده است. اولین کسی که درباره موسیقی اولیه شرقی کار کرده شخصی به نام ولز بوده که کتابی به نام «تاریخ موسیقی و سرودنگاری در بیزانس» دارد.

دکتر محمد شکری فومشی ادامه داد: نسخه های خطی که کشف شده مربوط به مانویانی است که در ترکستان چین سکونت داشتند. به زبان های فارسی میانه وپارتی هستند. این متون به دو دلیل دارای اهمیت اصلی هستند یکی اینکه با توجه پراکندگی مانویان در شرق و غرب تنها از مانویان ایرانی نسخ‌های خطی مربوط به آوازهای کلیسایی کشف شده است. دلیل دوم این است که این متون سرشار از اطلاعات ناب دینی هستند و از این جهت اطلاعات دینی بسیار غنی به ما می‌دهند. دلیل سوم که بیشتر برای زبانشناسان کاربرد دارد بخش‌های منثور این نسخه ها می‌تواند بخش‌های آوازی که از بین رفته را تکمیل کند و از آنها برای بازسازی قسمتی از نسخه‌ها استفاده کرد. اشخاص برجسته‌ که این نسخه‌ها را بازسازی و منتشر کردند به ترتیب مولر، زالمان، دورکین مایستر ارنست و انریکو مورانو بودند. در ادامه آقای دکتر شکری توضیحاتی درباره تصاویر نسخه‌ها ارائه دادند.
وی بیان کرد: درباره نوع نظم به این نکته پرداختند که متون آوازی معمولا از روی اشعار تدوین شده است. سرودها و اشعار اگر به زبان پارتی بوده باشد «باشا» نامیده می‌شود و اگر به زبان فارسی میانه بود «مهر» می‌نامند. بنابراین برای تحلیل این سرودها در مرحله اول لازم است اساس نظم سرودهای پارتی یا فارسی میانه را بدانیم. امیل بنونیست به این نکته اشاره می‌کند که اشعار مانوی مانند یشت‌ها، هجایی بوده است. هنینگ نظر دیگری ارائه می دهد و معتقد است که اشعار مانوی براساس تعداد تکیه‌ها باید تحلیل شوند. بنابراین به نظم ضربی معتقد است. شائول شاکد معتقد است که تعداد وقف‌ها را مهم می‌داند و در نهایت محسن ابوالقاسمی که در این موضوع کار کرده نظرات اراده شده را رد می کند،نه هجایی و نه ضربی می‌داند. منظور من از نغمه آواز و یا به گفته خود مانویان نوا است.

دکتر شکری فومشی در پایان افزود: درباره محتوای این سرودها می‌توان به ستایش ملکوت (که همان بهشت روشنی یا به نام دیگر شخینا است)، ستایش ایزدان (پدر بزرگی)، بارقه‌ ای از نور پدر بزرگی که گرفتار و اسیر دنیا شده (نفس زنده)، نریسه ایزد، ستایش عیسا(با تمام جلوه‌های خود) و ستایش مانی اشاره کرد.