به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت معاونت پژوهشی، کرسی علمی ترویجی «استنطاق عوامل آرامش خانواده از قرآن» با حضور و ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سلمان نعمتی (رئیس دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه ادیان و مذاهب) و نقد حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جواد ترکاشوند (عضو هیات علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه ادیان و مذاهب) برگزار شد.

دکتر سلمان نعمتی بیان کرد: قرآن کریم دستورالعمل زندگی بشر تا روز رستاخیز است و لذا باید همواره پاسخگوی نیازهای وی باشد. لازمه این غرض جامعیت و جاودانگی این کتاب است که هر دو لازمه خاتمیت نبوت میباشند. یکی از انواع ارتباط با قرآن که اهل بیت(س) بر آن تاکید داشته و بر لزوم آن تصریح نموده اند، استنطاق است. به نطق آوردن کلام الهی یعنی حضور جدی این متن صامت در جوامع بشری حل معضلات و دغدغه ها و نیز ایفای نقش موثر و کارآمد. استنطاق به معنای عرضه سوالات به قرآن و دریافت پاسخ امری فراتر از تفسیر ترتیبی، تفسیر قرآن به قرآن و تاویل قرآن است و با آنها تفاوت ماهوی دارد چه این تعامل ها از متن قرآن آغاز می شود ولی شروع استنطاق از متن جامعه و مشکلات آن است.

وی گفت: استنطاق که یکی از ابداعات شهید سید محمد باقر صدر است به معنای «عرضه سوالات علمی و فنی به قرآن و دریافت پاسخ است. در واقع پژوهشگر و متخصص یک علم، بعد از مطالعه یافته های متقن و روزآمد علم مورد نظر سوالات علمی و مسائل را با زبان تخصصی بر قرآن عرضه میکند و از قرآن جواب مطالبه میکند برای رسیدن به این مقصود گام های ذیل ترسیم شده است:

الف) تبیین نظریه علمی معتبر در زمینه مورد نظر؛

ب) بیان اصول مبانی و یافته های این نظریه و سوالات بی پاسخ در این نظریه؛

ج) ارائه به قرآن و یافتن جهات اشتراک و افتراق این نظریه با قرآن؛

د) ارائه دیدگاه قرآن در این زمینه.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: آرامش بخشی از مهمترین کارکردهای خانواده است و قرآن به عنوان منبعی جامع در بیان نیازمندی های فردی و اجتماعی انسان در زمینه آرامش بخشی نظام خانواده آموزه های فراوانی دارد. پژوهش حاضر بعد از مطالعه مدلهای آرامش خانواده در روان شناسی و عرضه این عوامل بر قرآن دیدگاه این کتاب آسمانی را درباره عوامل آرامش خانواده به دست آورد. بدین منظور در این پژوهش نظریه ها مدلها مقیاسها و پژوهش های متعدد و مهم درباره سلامت و آرامش خانواده که بیشترین اعتبار و فراوانی استفاده را داشته اند، بررسی شده است و به عنوان عوامل آرامش زای خانواده بر قرآن عرضه شده تا دیدگاه قرآن درباره عوامل آرامش زای خانواده به دست آید. مقصود از آرامش خانواده در این پژوهش میزان آرامش بخشی نظام خانواده است. یعنی خانواده به عنوان یک نظام چگونه و در اثر چه عوامل مکانیزم ها و سازوکارهایی خاصیت آرامش بخشی برای اعضای خود پیدا میکند. از آن جا که هدف این تحقیق استخراج و استنباط دیدگاه قرآن درباره عوامل آرامش خانواده است، لذا از روش استنطاق استفاده شده است.

وی ادامه داد: در بررسی ادبیات و پژوهش‌های مربوط به عملکرد خانواده بر مبنای نظری سه الگوی مک‌مستر، الگوی اولسون و الگوی بیورز سهم و پیشرفت قابل توجهی در زمینه‌ی پویایی‌های خانواده داشته‌اند. این الگوهای سیستمی به کارکرد خانواده از زوایای مختلف توجه می‌کنند، فرآیندمدار هستند و به دنبال یک الگوی مطلوب و واقعی از خانواده هستند که در ادامه به طور اجمال توصیف می‌شوند. پژوهشگر بعد از عرضه نظریه های روانشناختی در زمینه آرامش خانواده و پرسش سوال علمی از قرآن پاسخ را از مصحف طلب می­کند بنابراین برای یافتن پاسخ با مراجعه به قرآن و منابع معتبر اسلامی، آموزه های مرتبط با این مفهوم گردآوری گردید برای این منظور ابتدا مفهوم آرامش در قرآن از راه کلید واژه هایی مانند: اطمینان، سکینه، سکن و دیگر مشتقات آن مثل، امن، سبات و همچنین تعابیر گوناگونی مانند ربط قلوب، نفی خوف و حزن و تثبیت فؤاد پیگیری شد.

دکتر نعمتی گفت: سپس سه بار قرآن از ابتدا تا انتهاء با سوال درباره چیستی و چگونگی عوامل آرامش خانواده مطالعه شد و آیاتی که مرتبط با مفهوم عوامل آرامش خانواده و به نوعی پاسخ این سوال بودند استخراج ، تجزیه، تحلیل و دسته بندی شدند برای این منظور هر آیه ای که مرتبط با همسران خانواده، مسائل خانوادگی، عوامل اطمینان و آرامش قلبی بود انتخاب و استخراج گردید. در ادامه درباره مفهوم سکون با مراجعه به نرم افزارهای روایی و جست و جو از طریق کلید واژه «سکن»، «انس» و «الف» و مطالعه روایات تحکیم خانواده، روایات مربوط به این مفهوم استخراج و تفسیر این آیات در ۱۳ تفسیر از تفاسیر مهم شیعه و اهل سنت مورد بررسی قرار گرفت این تفاسیر عبارتند از: مجمع البيان، الميزان، تفسیر نمونه الأصفى في تفسير القرآن، تفسیر الصافی، تفسیر جوامع الجامع التبيان في تفسير القرآن تفسیر کشاف، في ظلال القرآن، الدر المنثور في تفسير المأثور، جامع البيان في تفسير القرآن، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و التفسير الوسيط للقرآن الكريم.

رئیس دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه ادیان و مذاهب در پایان افزود: در نهایت برای فهم بهتر این مفهوم به نقطه نظرات شهید مطهری، آیت الله مصباح یزدی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله خامنه ای به عنوان اسلام شناس مراجعه شد. همچنین در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوا برای بررسی توصیف، دسته بندی مقایسه و تجزیه و تحلیل مفاهیم محتوای آشکار پیامهای موجود در متون دینی مرتبط با عوامل آرامش خانواده استفاده شده است . بعد از استخراج آیات و روایات معتبر و بررسی تفاسیر و نظرات علما در این زمینه و تجزیه و تحلیل صورت گرفته، پاسخ قرآن به‌صورت دسته‌بندی شده ارائه گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل کیفی پژوهش نشان داد که عوامل آرامش خانواده از نظر قرآن از 13 عامل تحت عنوان 1) لباس بودن همسران برای یکدیگر‌ 2) انس 3) موده 4) رحمه 5) حسن معاشرت 6) مدیریت مرزها 7) تامین نیازهای اولیه 8) گشایش اقتصادی 9) تمایز نقش‌های جنسیتی 10) مراجعه به مشاور متخصص و متعهد 11) رشد عقلی و عاطفی 12) سلامت جسمی و روانی و 13) ایمان تشکیل شده است.