به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، نشست علمی موعود باوری در ادیان از سوی پژوهشکده ادیان و مذاهب روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفتم و هشتم آذرماه برگزار شد.

در روز اول این نشست که روز سه‌شنبه 7 آذر 96 در سالن امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب و با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان برگزار شد، ابتدا استاد علیرضا شجاعی عضو هیئت‌علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب با موضوع «تحلیل گونه شناختی و مردم شناختی اسطوره میتریه» به ارائه سخنرانی پرداخت.

استاد شجاعی در تعریف این پژوهش گفت: بازخوانی اسطوره میتریه پژوهشی است برای نشان دادن گونه‌های مردم‌شناختی اسطوره میتریه در جهان بودایی.

وی هر گونه‌شناسی، ازجمله در این جستار، را به‌نوعی ساختگی و تصنعی دانست و افزود: ما در جهان واقعی «گونه‌ها» را نمی‌بینیم؛ مردم واقعی را می‌بینیم، با تجربه‌های بی‌نهایت گوناگون از جهان و با راه‌های بی‌نهایت گوناگون برای بیان آن‌ها.

استاد شجاعی در ادامه خاطرنشان ساخت: بااین‌حال در تحلیل مردم‌شناختی، در مقام سخن گفتن از همنوعان خود، ناگزیر آن‌ها را به‌گونه‌ای به شکل هندو، بودایی، خوش‌بین، بدبین، یا هزاره‌گرا دسته‌بندی می‌کنیم.

هیئت‌علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب درباره گونه‌های کلی اسطوره میتریه گفت: از منظر شوق ارتباط مؤمن بودایی با میتریه، بودای آینده، که بنگریم در کل با چهار «گونه»‌ یا نوع کلی از اسطوره میتریه مواجه می‌شویم.

استاد شجاعی همچنین درباره نتایج تحلیل این چهار قرائت گونه‌گون از اسطوره میتریه، که در میان مردم بودایی مناطق مختلف جهان رواج دارد، افزود: این تحلیل از بسیاری از نقش‌های ساختگی اسطوره میتریه در طول تاریخ پرده برمی‌دارد.

استاد شجاعی افزود: میتریه، مانند خود بودا شاکیه‌مونی که آموزگار عصر حاضر است، صرفاً آموزگار عصر آینده است. اما در کل این گونه‌شناسی نشان می‌دهد که میتریه از درون‌مایه و نقش‌های گونه‌گونی برخوردار است.

 وی در پایان و در نتیجه‌گیری سخنانش اظهار داشت: میتریه، به‌منزله بودای آینده، و نه آخرین بودا، ربط و نسبتی با هزاره گرایی ندارد.

در ادامه این نشست علمی دکتر محمد روحانی دیگر عضو هیئت‌علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب در موضوع «تبیین جایگاه اسطوره‌ای و دینی کَلکی (موعود هندو) در متون پورانه» به ایراد سخن پرداخت.

دکتر روحانی ابتدا در مورد جایگاه منجی در متن پورانه گفت: متون پورانه به‌عنوان مهم‌ترین منابع دینی که دیدگاه درون دینی آیین هندو در مورد منجی را در بردارند، او را تنزل جسمانی وجه ربوبیت الهی (ویشنو) و فردی خاص به نام کلْکی و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد معرفی می‌کنند.

عضو هیئت‌علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب افزود: البته در پورانه‌ها کلْکی با ظاهری انسانی و دارای صفات برجسته جسمانی و معنوی توصیف می‌شود، ولی در برخی دیگر از متون هندو، کلْکی چهره‌ای اسطوره‌ای، به‌صورت موجودی نیمه انسان و نیمه اسب دارد.

دکتر روحانی درباره فلسفه و اهداف ظهور منجی از دیدگاه آیین هندو گفت: مطابق آموزه‌های پورانه‌ها، منجی برای احیای کمالات اخلاقی و سنت‌های الهی که به‌تدریج در دوره‌های چهارگانه هستی به فراموشی سپرده‌شده، ظهور خواهد کرد، و در این راه از جنگ و نبرد با اهریمنان، ظالمان و سرکشان نیز ابایی ندارد.

دکتر روحانی در پایان با اشاره به اینکه اعتقاد به ظهور کلْکی در آیین هندو چندان محوری تلقی نمی‌شود، افزود: بااین‌حال این اعتقاد تأثیرات زیادی در فرقه‌های مختلف این آیین و همچنین جنبش‌های نوپدید دینی شبه‌قاره داشته است.

در روز دوم این نشست نیز که چهارشنبه 8 آذر 96 در سالن امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب و با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان برگزار شد، دکتر مهراب صادق نیا عضو هیئت‌علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب با موضوع «سناریوی مشترک ادیان ابراهیمی برای آخرالزمان» به ایراد سخن پرداخت.

سخنران پایانی این نشست دوروزه محمد حقانی‌فضل عضو گروه پژوهشی ادیان در پژوهشکده پژوهشکده ادیان و مذاهب بود که با موضوع «تفسیرهای مسیحی از نشانه‌های ظهور؛ زمینه‌های اجتماعی و مبانی الهیاتی» به سخنرانی پرداخت.

استاد حقانی فضل ابتدا از جایگاه مفهوم آینده در متون دینی در ادیان ابراهیمی گفت و افزود: متون دینی در ادیان ابراهیمی سرشار از عباراتی هستند که درباره آینده سخن می‌گویند.

حقانی فضل اضافه کرد: بر اساس این عبارات که همواره برای مخاطبان جذاب و گیرا بوده‌اند، آینده آبستن حوادثی بزرگ، دهشتناک و پردامنه خواهد بود.

این پژوهشگر در ادامه به پرسشی که در خصوص این عبارات مطرح است اشاره کرد و اظهار داشت: این سؤال همواره مطرح بوده است که این عبارات را چگونه باید فهمید. آیا این سخنان واقعاً از حادثه‌ای در آینده خبر می‌دهند و پیروان ادیان ابراهیمی باید منتظر ظهور دجال و نبردی بزرگ باشند که بین سپاهیان دجال و منجی درمی‌گیرد؟

حقانی فضل ادامه داد: حتی اگر بپذیریم این عبارت‌ها پیشگویی حوادث آینده‌اند، باز این سؤال مطرح است که کدام آینده منظور است، آینده نزدیک یا آینده دور؟ یعنی این پیشگویی‌ها ناظر به چند سال یا چند قرن بعد از نویسندگان آن‌ها بوده‌اند یا ما نیز که قرن‌ها بعد از زمان صدور این عبارات زندگی می‌کنیم، باید منتظر وقوع آن‌ها باشیم؟ آیا این پیشگویی‌ها حاکی از آن‌اند که حرکت تمدن بشری به سمت تباهی و زوال است و در پایان، تمام دنیا را ظلم و ستم فرامی‌گیرد، یا آنکه تمدن بشری به سمت تجلی دین خدا درحرکت است و این تجلی با ظهور منجی به اوج می‌رسد.

وی در ادامه سخنانش با اشاره به شیوه‌های تفسیری تأویلی، تاریخ‌نگر، گذشته‌نگر، و آینده‌نگر در سنت مسیحی که در فهمِ متون آخرالزمانی رایج هستند، به بررسی زمینه‌های اجتماعی سیاسی مؤثر بر شکل‌گیری تفسیر و نیز نسبت هرکدام از این مکاتب تفسیری در فهم آخرالزمان با نگاه الهیاتی به تمدن بشری پرداخت.