الزامات ارتباطات مدرن سازمانی در عصر جامعه شبکه‌ای
استاد مدعو دانشکده علوم اجتماعی ، ارتباطات و رسانه دانشگاه ادیان و مذاهب در یادداشتی ، ویژگی‌ها و الزامات عینیت یافتن ارتباطات مدرن سازمانی در عصر جامعه شبکه‌ای را تببین کرد.
به گزارش دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، دکتر محمدمهدی فتوره‌چی، پژوهشگر اجتماعی و مدرس علوم ارتباطات، رئیس هیئت مدیره انجمن ترویج فرهنگ مسئولیت اجتماعی و معاون علمی انجمن سواد رسانه‌ای ایران در یادداشتی با عنوان «الزامات ارتباطات مدرن سازمانی در عصر جامعه شبکه‌ای»نوشت: چندی است در محافل آکادمیک و انجمن‌های حرفه‌ای در جامعه شبکه‌ای شده واژگانی چون ارتباطات مدرن، نوین یا هوشمند به سرعت در حال چرخش است؛ واژگانی که گاها در متون علمی بخوبی تبیین و تشریح نمی‌شود و لذا در این گفتار تلاش می‌کنم ضمن برشمردن اهمیت این نوع از ارتباطات، ویژگی‌ها و الزامات عینیت یافتنش را یادآور شوم تا به درک بهتری از این مفاهیم نسبتا نوظهور نائل شویم.
مفهوم ارتباطات مدرن یا نوین از زمانی که شیوه برقراری ارتباطات انسان‌ها از ارتباط چهره به چهره به ارتباط از طریق تلفن ثابت تغییر یافت در ادبیات این حوزه متداول گردید و لذا در هر عصر و زمانی لازم است این مفهوم با توجه به فناوری‌های روز مورد بازخوانی قرار گیرد.
بی‌تردید با شنیدن این عنوان، مخاطب در خواهد یافت که از ارتباطات سنتی کاملا فاصله گرفته‌ایم در حالیکه ارتباطات نوین در ادامه‌ی ارتباطات سنتی بوده و کامل کننده‌ی فرایندی است که در پرتو گسترش بکارگیری فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی معنا یافته و با جهانی شدن و شکل گیری جامعه اطلاعاتی اهمیتش مضاعف شده است.
امرزه ارتباطات مدرن پیش نیاز تعاملات گفتمانی و زمینه ساز تحقق مسئولیت اجتماعی مشترک است؛ نوع خاصی از ارتباط که در پی ترغیب و تشویق آحاد جامعه به مشارکت در حل مسائل و رفع تنش و تعارضات اجتماعی است؛ مسئولیتی که امروزه با ورود به جامعه شبکه‌ای و پیدایش رسانه‌های تعاملی و افزایش چالش‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی بیش از هر زمان دیگری موجب تغییر در ماموریت‌ها و چشم‌انداز سازمان‌های دولتی و خصوصی شده است.
در سال‌های اخیر با تغییر کارکردها و نقش‌های سازمان‌ها و شکل گیری ارتباطات مدرن، مفاهیم نوپدید دیگری چون «مسئولیت اجتماعی»، «مدیریت اقتضایی» در جامعه و بویژه سازمان‌های اداری متداول شده و لذا واحدهای ارتباط‌گری همچون روابط عمومی و روابط بین الملل دستخوش تحولاتی هستی شناسانه‌ی ساختاری و کارکردی گردیده و حتی الگوی تولید محتوا و مصرف رسانه‌ای آن‌ها دچار تغییرات اساسی شده و از همین روست که آموزش‌های سواد رسانه ای، سواد فضای مجازی، سواد بهره وری، سواد مالی و سواد بهره گیری از هوش مصنوعی و. . اهمیتی ویژه یافته است.
در ادامه برخی از الزامات و ویژگی‌های ارتباطات مدرن یا نوین در سازمان و در جامعه شبکه‌ای شده به اجمال بیان می‌شود:
– سازمان‌های شکل دهنده‌ی ارتباطات مدرن به تغییر و تحولات پیرامونی و یا بیرون از سازمان‌شان متعهد و مسئول‌اند از جمله به تحولات فرهنگی و اجتماعی و شرایط زیست محیطی؛ این سازمان‌ها در پی تربیت ارتباط گران مسئول اند.
– این سازمان‌ها در بهره گیری از فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی پیشتازند و بیش از آنکه به مفهوم‌سازی و تولید ادبیات بپردازند تلاش می‌کنند مقدمات بکارگیری از فناوری‌های روز را فراهم کنند و لذا آموزش و دانش افزایی و مهارت افزایی کارکنان را در اولویت برنامه‌های توسعه ای‌شان قرار می‌دهند.
– چنین سازمان‌هایی قادرند بر ساختار روابط اجتماعی و مناسبات نابهنجار سازمانی تاثیرات قابل توجهی بگذارند.
– سازمان‌هایی که در پی برقراری ارتباطات نوین‌اند به ارتباطات مجازی و بویژه تعاملات شبکه‌ای به موازت ارتباطات چهره به چهره، توامان و فعالانه همت می‌گمارند و به حضورنمایشی در فضای مجازی بسنده نمی‌کنند.
– ارتباط گران مدرن در واحدهایی چون روابط عمومی، ارتباطات مخاطب محور را بر ارتباطات سازمان محور ترجیح می‌دهند و لذا چون گذشته از الگوی دو سویه‌ی همسنگ پیروی نمی‌کنند.
– در سازمان‌های پیشرو در برقراری ارتباطات مدرن، مخاطبان بیش از کارشناسان واحدهایی چون روابط عمومی و امور فرهنگی در تولید و بازنشر اطلاعات و اخبار نقش ایفاء می‌کنند و بسهولت به اطلاعات طبقه شده سازمان دسترسی دارند.
– ارتباط گران عصر ارتباطات نوین تحلیل‌گر و ارزیاب مستمر داده‌ها و اطلاعات منتشره‌ی مرتبط با سازمان متبوع‌شان بوده و بر اهمیت مدیریت و پردازش مطلوب داده‌ها واقف اند.
– ارتباط گران در چنین سازمان‌هایی در پی برقراری ارتباطی صادقانه و صمیمی با مخاطبان و جلب رضایت آنان با تکیه بر اصول شفافیت وحق آگاهی شهروندان اند.
– با درک این واقعیت که در عصرعدم قطعیت‌ها به سر می‌بریم ارتباط گران سازمان‌ها به جای مدیریت راهبردی به مدیریت اقتضایی روی می‌آورند تا متناسب اوضاع و شرایط زمان بهترین تصمیم‌ها را اتخاذ کنند.
– ارتباطات مدرن دارای دامنه‌ای بسیار وسیع و فرامکان و فرازمان بوده و منحصر به جغرافیا و قلمروی سرزمینی نیست.
– این سازمان‌ها برای مواجه با بحران‌های مختلف، سیاست و برنامه‌هایی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهانه اتخاذ می‌کنند.
– سازمان‌های پیشرو در ارتباطات نوین به جای صرف هزینه‌های بسیار در امور تبلیغاتی و تشریفاتی، مبالغ قابل توجهی صرف تحقیقات و توسعه و گسترش کیفی مراکز و ظرفیت‌های آموزشی می‌کنند.
– این سازمان‌ها دارای واحدهای ارتباطی با کارکرد ویژه‌ای چون سامانه‌ی هشدار سریع‌اند و در پی رصد و تحلیل پیوسته‌ی داده، رویدادها و فرایندها و شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای سازمان اند.
– سازمان‌هایی با رویکرد ارتباطات نوین به مطالعات میان رشته‌ای توجه ویژه‌ای داشته و بدنبال جذب کارشناسان و مدیران حرفه‌ای شایسته، علاقه‌مند، هوشمند و با انگیزه بالا هستند؛ کارشناسانی که به‌روز بوده و پیوسته به‌دنبال دانش افزایی و مهارت افزایی خویش اند.
– و در آخر این سازمان‌ها با نگرشی نو به ارتباطات نوین، واقع گرایی را نصب العین خود قرار داده و متناسب امکانات و ظرفیت‌ها، از شعارگرایی و آرمان گرایی خیالپردازانه اجتناب می‌کنند.
