به گزارش دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، دکتر سید علی محمد رضوی در نشست علمی روایت الجزیره و ساخت‌های گفتمانی آن در فاجعه المعمدانی که با حضور ریاست دانشکده حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا نواب، اعضای هیئت علمی و دانشجویان در تالار شیخ کلینی برگزار شد با اشاره به تاریخچه شبکه الجزیره گفت: این شبکه تلویزیونی که مرکز آن در شهر دوحه در کشور قطر قرار دارد با پخش فیلم‌های سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید.

استاد دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه در ادامه موقعیت جغرافیایی قطر را مورد توجه قرار داد و گفت: این کشور ذره بینی در نقشه در دنیای مدرن در راستای منافع به نقطه قابل ملاحظه رسیده به طوری که در سال ۲۰۰۴ سایت الجزیره پنجمین برند رسانه‌ای است که بیشترین تاثیر را در جهان گذاشته است.

دکتر رضوی با بیان اینکه هیچ رسانه‌ای مستقل و بی‌طرف نیست، ادامه داد: مشاهده شد که شبکه الجزیره در انعکاس جنگ نا برابر غزه، اساسا در اخبار و گزارش‌هایی که برای افکار عمومی دنیا ارسال می‌کند با معانی ایدئولوژیکی سرو کار دارد.

پژوهشگر رسانه ادامه داد:ایدئولوژی، مجموعه باورها و اندیشه‌های ایستای سیاسی و اجتماعی از آن جمله نظام‌های فکری، فلسفی و مذهب که فرد، گروه یا جامعه دارد و در تعیین خط مشی، عمل یا موضع‌گیری معتقدان به آن‌ها در مسائل سیاسی اجتماعی مؤثر است. ایدئولوژی به معنی آسان‌تر یعنی طرز فکر است.

وی بیان کرد: سوال اصلی تحقیق «روایت الجزیره و ساخت‌های گفتمانی آن در فاجعه المعمدانی» این است که اساسا چه ساخته‌های ایدئولوژیکی در شکل دهی به اخبار الجزیره در راستای جهت دهی به افکار عمومی در جنگ غزه به کار گرفته شده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این پژوهش مشخص شد ساخت‌ها در اخبار و تصاویر جنگ غزه چگونه خود را نشان داده و چگونه بازنمایی شده‌اند و بررسی شد کدام مفاهیم ایدئولوژیکی در مولفه‌های گفتمانی مورد توجه الجزیره بوده است.

وی با بیان اینکه تحلیل گفتمان این پژوهش رویکرد جامعه شناختی است، گفت: تحلیل گفتمان تلاشی برای دستیابی به انگیزه‌ها و اندیشه‌های پنهان در پس متن، مانند تحلیل متون سیاسی اجتماعی برای کشف ایدئولوژی‌ها و شناخت روابط قدرت پنهان در آن‌هاست.

دکتر رضوی عنوان کرد: در تحلیل گفتمان، سه رویکرد ساخت گرا که در آن بحث زبان (واژگان) مطرح است، رویکرد نقش گرا که غیر از زبان، بحث بافت اجتماعی سیاسی مکانی و زمانی زبان در آن دخیل است و رویکرد سوم رویکرد انتقادی که به مثابه شرایط فرا متنی در نظر گرفته می‌شود.

وی بیان کرد: یوهان گالتونگ، در نظریه «ساختاری امپریالیسم» که جنبه‌های وابستگی را برمی شمارد، معتقد است امپریالیسم ارتباطی که یکی از انواع وابستگی هاست او کشورهای جهان را به دو دسته «کشورهای شمال» و «کشورهای جنوب» تقسیم می‌کند. به عقیده وی، کشورهای شمال (مرکز) همان کشورهای توسعه‌یافته‌اند که امکانات تولید و ابزار رسانه‌ای را در اختیار دارند و کشورهای جنوب یا به اصطلاح «پیرامون»، کشورهای فقیر، کم توسعه یا در حال توسعه‌اند که به دلیل ضعف ساختاری و کمبود امکانات و ابزار توسعه، به کشورهای شمال متکی هستند.

وی ادامه داد: تحریف اخبار، دادن آگاهی‌های نادرست و غیر واقعی و جهت دهی به اخبار، شگردهای مهمی است که در این نظریه پذیرفته می‌شود.

دکتر رضوی عنوان کرد: در تحلیل گفتمان انتقادی اساسا به این دلیل روابطی که بین کنشگران و عامدان در درون متن خبر بازنمایی می‌شود صادقانه نیست به افکار عمومی تحمیل می‌شود و در واقع یک نوع سلطه یک جانبه را شاهد هستیم.

پژوهشگر رسانه هدف از تحلیل انتقادی را آشکارسازی روابط موجود و شناسایی ایدئولوژی پنهان دانست و افزود: در این پژوهش با اتکا به زبان‌شناسی درون متن اخبار تلاش شده در تحلیل گفتمان، مفهوم سلطه، هژمونی مفهوم ایدئولوژی، مفهوم نژاد، نهاد و ساختار که به صورت پنهانی در شکل دهی افکار عمومی نقش داشته از دل اخبار شبکه الجزیره بیرون کشیده شود.