منطقه ماوراءالنهر در روزگار شکوفایی خود، یکی از مراکز مهم علمی و عرفانی جهان اسلام بوده است.

علاوه بر ظهور دانشمندان زیاد در رشته‌های علمی متنوع و عارفان بزرگ از این سرزمین، طریقت‌های مختلفی نیز تولد و یا توسعه خود را در این دیار تجربه نموده اند.

با جدایی تدریجی مناطق آسیای مرکزی و قفقاز از دامان اسلام و زندگی در تحت حاکمیت روس‌ها، دوران اوج تمدنی این سرزمین نیز به پایان رسید و مردم این مناطق در دوران حدوداً هشتاد ساله سلطه کمونیسم، دوران سختی را تجربه نمودند.

ماجرای تصوف نیز در دوران سلطه اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن داستانی پندآموز است که فراز و نشیب‌های فراوانی را به تصویر می‌کشد. از آنجا که تاریخ تصوف معاصر در منطقه آسیای مرکزی به دلایلی مانند اختناق حاکم بر جامعه کمتر منعکس شده است، این پژوهش می‌کوشد با گردآوری و تحلیل پژوهش‌های موجود در این حوزه علمی، آخرین داده‌های در دسترس در این موضوع را با ساختاری مناسب عرضه نماید.

تعامل با طریقت‌های صوفی جهان اهل‌سنت و تعمیق گفتمان تقریب پیروان مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام و نظام جمهوری اسلامی ایران با این گروه‌ها می‌تواند سبب تعکیم پیوندهای فکری و رفتاری شیعه و اهل‌سنت در جهان اسلام گردد و خطر رواج آموزه‌های تکفیری و خشونت‌آمیز را کاهش دهد.

از این رو شناسایی طریقت‌های صوفی کشورهای تاجیکستان و ازبکستان و شرایط معرفتی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایشان در سده اخیر و بررسی زمینه‌های گفتگو و تعامل با صوفیه این منطقه دارای اهمیت بسیاری است که پژوهش حاضر تلاش می‌کند در حد توان پاسخگوی این مسأله باشد.

در تحقیق حاضر که به روش کتابخانه¬ای انجام شده است طریقت¬های نقشبندیه، یسویه، کبرویه و قادریه به عنوان طریقت¬های اصلی کشورهای ازبکستان و تاجیکستان معرفی شده و احوالات و فعالیت¬های ایشان در دوران کمونیسم و دوره استقلال مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین سلفیه به عنوان اصلی¬ترین رقیب گفتمانی جریان تصوف بررسی شده و درباره جریان صوفیه سلفی نکاتی ارائه گردیده است.

تأثیر تصوف بر فرهنگ عمومی مردم در تاجیکستان و ازبکستان موضوع دیگری است که واکاوی شده و نمونه¬هایی از حضور تصوف در هنر، ادبیات، پزشکی و … در جامعه تاجیک و ازبک ارائه گردیده است. در نهایت ظرفیت¬های مختلف تقریبی میان شیعه و فرهنگ ایرانی با طریقت¬های صوفی دو کشور تاجیکستان و ازبکستان تشریح شده و راهبردهایی در این باره ارائه گردیده است.

استاد راهنما: دکتر ابراهیم خدایار

استاد مشاور: دکتر امیر جوان آراسته

زمان برگزاری: چهارشنبه 29 شهریور

ساعت 18:30

محل برگزاری: سالن شهید بهشتی