عنوان رساله:

 بررسي و تحليل ساختار آيات قرآن و روايات شيعي پيرامون آفرينش بر پايه رويکرد پديدارشناسي الياده

استاد راهنما: حجت الاسلام دکتر محمد غفوری نژاد

استاد مشاور: حجت الاسلام دکتر علیرضا صیاد نژاد

اساتید داور: حجت الاسلام دکتر مهراب صادق نیا، جناب آقای دکتر محمد مرادی و جناب آقای دکتر محمد حسن محمدی مظفر

نماینده تحصیلات تکمیلی: حجت الاسلام محمد صادق مشفقی پور

چکیده:

مسئله آفرينش جهان، يکي از بنيادي‌ترين باورهاي بشري است که محور بسياري از ديگر باورها و آيين‌هاي ديني و فرهنگي است. بر اين اساس، بررسي و يافتن ساختار آن مي‌تواند مبنايي براي يافتن ساختار ديگر آيين‌ها و باورهاي فرهنگي و ديني به‌شمار مي‌آيد که امکان فهم هرچه بهتر باورها و آيين‌هاي ديني را ميسر نمايد.
پژوهش حاضر به دنبال پاسخ براي اين پرسش است که آيا در مجموعه‌ي آيات، روايات و باورهاي شيعي پيرامون واقعه‌ي آفرينش کيهان، امکان کشف ساختاري معين و نظام‌مند وجود دارد يا خير؛ و چگونه مي‌توان به آن دست يافت؟ همچنين اين پرسش بررسي مي‌شود که آيا مي‌توان ميان باورهاي ديگر ملل و ديگر اديان پيرامون آفرينش و باورها و آيين‌هاي شيعي ارتباطي پيدا نمود؟ به‌منظور رسيدن به چنين پاسخي، رويکرد علمي و برون ديني پديدارشناسي ميرچاالياده که رويکردي توصيفي‌‌ـ تحليلي است، برگزيده شد؛ چرا که اين اسطوره‌پژوه رومانيايي بر اين باور است که مسئله آفرينش، محوري‌ترين باور در آيين‌ها و باورهاي ديني و فرهنگي همه‌ي ملل است. در همين راستا در ابتدا با بررسي و ارائه ساختار باور ملل پيرامون صورت جهان پيش از آفرينش و تبديل آن به کيهان از ديدگاه الياده، پرداخته مي‌شود و در ادامه تلاش مي‌شود تا مطابق‌هاي آن در باورهاي شيعي پيدا شده و امکان تطبيق آن‌ها مورد بررسي قرار مي‌گيرد. نتيجه‌ي پژوهش گواه آن است که بازخواني باورهاي شيعي پيرامون آفرينش بر پايه‌ي رويکرد الياده ممکن است و بهره‌گيري از آن امکان فراهم شدن مقدماتي براي مؤمنين در فهم بهتر منابع و باورهاي ديني رايج را ميسر مي‌نمايد. اين منظر برون ديني به مومنان در کنار امکان فهم بهتر ديگر اديان، ارائه صورت قابل فهم‌تري از اسلام شيعي به غيرمسلمانان را نيزممکن خواهد کرد که نتيجه‌ي آن را مي‌توان زمينه‌اي بسيار مناسب براي مطالعات تطبيقي ديني و گفتگوي اديان دانست.

واژگان کليدي: آفرينش، پديدارشناسي دين، آيات قرآن، روايات شيعي، ميرچا الياده