الملخص
يعتبر تاريخ الاديان بانوراما اجتماعية دقيقة بسطت التجربة الانسانية على طاولة التشريح وفككت مختلف الافكار التي عززت فيما بعد هاجس الاستجابة الفطرية والميل الفطري لدى الانسان نحو الدين , وكانت بلاد الرافدين شاهدا على اغلب تلك التجارب , عندما انبثقت فيها بذور الافكار التوحيدية التي اسهمت في الصياغات الحضارية التي كونت بمجموعها تاريخ الانسانية بشقه الديني , وكانت الديانة المسيحية احدى اهم الديانات التي وجدت على هذه الارض , حين شهدت مراكز مهمة كـ ( الحيرة ) و ( عاقولاء ) الكوفة و( الرها ) و ( ميسان ) , البذرات الاولى لدعوة المسيح .

وجاء هذا البحث ليبسط الحديث عن حركة الفكر التوحيدي الذي دعت اليه شوعب المثلث الحضاري ( الحيرة ـ الكوفة ـ النجف الاشرف ) باعتبارهم جزء من بانوراما الثقافات التي انبثقت من حضارة بلاد مابين النهرين , واندكاكهم في الدعوة الى المسيحية في فترة مهمة من تاريخ هذه الارض , من خلال نشاط المراكز الرئيسية للمسيحية العربية والتي تعتبر منطقة ( الحيرة ) و ( عاقولاء ) الكوفة , في طليعتها وحددت الفترة الزمنية للبحث منذ وجود المسيحية في بلاد الرافدين, وحتى اندثار المسيحية العربية في الكوفة , مع بقاء قسم مهم من المكون السكاني لهذه المدينة على نصرانيتهم , نهاية القرن الخامس الهجري / الحادي عشر الميلادي .

أن كتابة بحث عن علم الآثار مهم لأي شخص شغوف بمجال الآثار ، حيث تعد انعكاسا لتاريخ الامة العراقية وقد أنبئتنا الحفريات التي أجريت في هذه المناطق عن تاريخ عميق في المسيحية العربية ربما يرقى الى القرن الاول الميلادي ، كما يعتبر العمل الميداني والتنقيب والبحث عن كل ما هو غامض ومثير جزء من التاريخ الاثاري المدون في اللقى والمدونات التاريخية ، وياتي هذا البحث مكملا لما اجتهد فيه اساتذتنا في هذا المجال من خلال التوصل للحقائق التاريخية ، والثقافية ، ونقلها ، وتوثيقها للعصور التالية.

خلاصه

تاریخ ادیان یک پانورامای اجتماعی دقیق تلقی می‌شود که تجربه انسان را بر روی میز آناتومی ساده کرده و ایده های مختلفی را که بعدها وسواس پاسخ فطری و گرایش فطری انسان به دین را تقویت نموده، برچیده است.
و کشورهای بین النهرین شاهد بیشتر این تجربیات بود زمانی که بذر اندیشه های توحیدی در آن جوانه زد، به صورت بندی های تمدنی که تاریخ بشریت را در بعد دینی آن تشکیل می داد کمک کرد؛ و دین مسیحی یکی از مهم ترین ادیانی بود که در این کره خاکی وجود داشت، زمانی که مراکز مهمی مانند (الحیره) و (عاقولاء) و (الکوفه)، (الرها) و (میسان) اولین بذرها را برای دعوت به حضرت مسیح علیه السلام شاهد بودند.
این تحقیق به منظور ساده سازی بحث در مورد جنبش اندیشه توحیدی انجام شده، آنچه مردمان مثلث تمدنی آن را (الحیره – الکوفه – النجف) به عنوان بخشی از چشم انداز فرهنگ های برآمده از تمدن بین النهرین و مشارکت آنها در دعوت به مسیحیت در دوره ای مهم از تاریخ این سرزمین از طریق فعالیت مراکز اصلی مسیحیت عرب که منطقه (الحیره) و (عاقولاء) (الکوفه) محسوب می‌شود فراخواندند؛ کوفه را در رأس خود قرار داده و مدت زمان تحقیق را از حضور مسیحیت در بین النهرین تا زمان انقراض مسیحیت عرب در کوفه با بقای بخش مهمی از جمعیت این شهر، بر مسیحیت آنها تعیین کرد.
اواخر قرن پنجم هجری / قرن یازدهم میلادی.
نگارش تحقیق در مورد باستان شناسی برای کسانی که علاقه مند به حوزه آثار باستانی هستند مهم است، زیرا بازتابی از تاریخ ملت عراق است و کاوش های باستانی انجام شده در این مناطق به ما در مورد تاریخ عمیق مسیحیت عرب گفته است. اگر به قرن اول بعد از میلاد برگردید کار میدانی، کاوش و جستجو برای هر آنچه که است بخش مرموز و هیجان انگیزی از تاریخ باستان شناسی که در یافته های تاریخی و وبلاگ ها ثبت شده است، و این تحقیق تکمیلی است بر آنچه اساتید ما در این زمینه زحمت کشیده اند. با یافتن حقایق تاریخی و فرهنگی و انتقال آنها و مستندسازی آنها برای دیگران خواهد بود.