گزارشی از سفر الموت؛

معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده شیعه شناسی در راستای ارتقاء و روزآمدی دانش اساتید و اعضای هیئت علمی دانشکده اقدام به برگزاری اردوی یک روزه بازدید از قلعه حسن عباس واقع در الموت شرقی استان قزوین نمود.

در این سفر یک روزه که از عصر روز پنجشنبه 4 خرداد ماه آغاز و تا پایان روز جمعه به طول انجامید اساتید و اعضای هیئت علمی دانشکده شیعه شناسی به همراه مدیران دانشکده حضور داشتند.

جناب استاد موسوی نژاد عضو هیئت علمی دانشکده تاریخ و جناب آقای دکتر جاودان مدیر گروه شیعه شناسی در اثناء سفر و در فضای میدانی قلعه و در حین بازدید از قلعه ضمن معرفی شخصیت حسن صباح و جانشینان وی، توضیحاتی را در خصوص انتخاب این منطقه توسط اسماعیلیان ارائه نموده و به تشریح آثار برجای مانده از قلعه پرداختند و این قلعه را مهمترین قلعه از قلاع اسماعیلیان بر شمردند.

پس از بازدید از بخش های مختلف قلعه، سرکار خانم دکتر چوبک مسئول کاوش های باستان شناسی قلعه الموت اعضای گروه را  به پایگاه تاریخی الموت دعوت نموده و توضیحاتی را نسبت به آخرین یافته های باستان شناسی به اعضای گروه ارائه نمودند.

بخشی از توضیحات سرکارخانم دکتر چوبک:
ایشان در ابتدا به موقعیت مکانی قلعه حسن صباح اشاره نموده و گفتند قلعه تاریخی حسن صباح در شمال روستای گازرخان در بخش الموت شرقی شهرستان قزوین قرار دارد و در سال ۲۲۶ هـ.ق به دست حسن بن زید علوی بنا شده است. و این قلعه در سال ۸۱ به شماره ۷۲۵۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وی گفت با توجه به متون و منابع کهن تاریخی این قلعه در سال ۴۸۳ به تصرف حسن صباح در آمد و به یکی از پایگاه های مهم حکمرانی اسماعیلیان در ایران تبدیل شد و تا زمان سقوط این سلسه به سال ۶۵۴ مرکز فرمانروایی آنان بوده است.

ایشان وجود بنای مولاسرا در قلعه الموت که در واقع محل اقامت و مسجد فرمانروای دژ (حسن صباح و جانشینان او) بوده، دارای گنبدخانه، ایوان شمالی با سردر آجری پرکار، صحن چهارگوش میانی با دو سردابه در میان صحن، ایوان جنوبی با سردر بلند با آجرکاری‌های پرکار دوره اسماعیلیه و دو تالار شرقی و غربی است را حاکی از وجود یک نظامات منسجم دانسته که به نوعی شباهت بسیار زیادی به حکومت های هم عصر خود دارد.

خانم دکتر چوبک سبک معماری با شکوه گنبدخانه این بنا را یادآور کاخ خلفای بغداد و بناهای هم‌زمان آن چون گنبد علویان همدان، گنبدخانه مسجد جامع و مدرسه حیدریه قزوین دانست که سه دوره ساختاری در سده‌های ۵، ۶ و ۷ هجری (دوره اسماعیلیه) را شامل می‌شود.

وی یکی از ویژگی های این قلعه در آن زمان را درصد بالای امنیت آن عنوان کرده و وجود پرتگاه‌های مخوف گرداگرد قلعه،‌ خندق‌های سنگی برای جلوگیری از نفوذ مهاجمان،‌ انبارهای ذخیره آب و آذوقه و سیستم پیچیده آب رسانی را از جمله این ویژگی‌ها بر شمرد.

ایشان در پایان این نشست صمیمی اشاره کردند ما به طور قطع می‌توانیم بگوییم که این جا یک کاخ دژ بوده و تنها بنای نظامی در حال جنگ نبوده است. کاخ دژی در شان مرکز حکومت بوده و به عنوان دربار در آن رفت و آمد داشته است. اصولا الموت یک منطقه جهانی بوده و با تمام جهان متمدن آن زمان ارتباط داشته است. مثلا ما حضور چینی‌ها را می بینیم. در متون اطلاعات زیادی آمده است.

حتی چراغی مانند فانوس مشبک با نور نوشته آتشین بر بالای قلعه بوده است و مانند فانوس گردانی بوده که می‌چرخید و برگرفته از دانش چینی بوده است. بنابراین از تمام دانش جهان در این قلعه استفاده می‌‌شد. ـ ما این چراغ را نداریم؛ ولی در متون به صراحت می‌گوید که این چراغ‌ها در بالای قلعه روشن می شده و برای مردم نیز شگفت‌انگیز بوده و مانند شعبده بازی بوده است. کلماتی به صورت نور در آسمان دیده می‌شد و انگار کلمات در آسمان حرکت می‌کرده است.

شایان ذکر است یکی از برنامه های معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده برگزاری جلسات و برنامه های دانش افزایی در جهت ارتقاء و روزآمدی دانش اساتید و اعضای هیئت علمی دانشکده شیعه شناسی می باشد و برگزاری سایر برنامه ها و اردوهای علمی برای نیل به این مهم را در دستور کار دارد. ان شاءالله.

به پایان آمد این دفتر…
حکایت همچنان باقی است…